CH3COOH ra CH3COOC2H5 l CH3COOH + C2H5OH → CH3COOC2H5 + H2O l Axit axetic ra Etyl axetat l Ancol etylic ra Etyl axetat

Phản ứng CH₃COOH + C₂H₅OH → CH₃COOC₂H₅ + H₂O

1. Phương trình điều chế etyl axetat

CH₃COOH + C₂H₅OH CH₃COOC₂H₅ + H₂O

Mở rộng: CH₃COOC₂H₅ (etyl axetat ) là chất lỏng, mùi thơm, ít tan trọng nước, dùng làm dung môi trong công nghiệp.

1.1. Phương trình điều chế rượu etylic (C₂H₅OH)

C2H4 + H2O → C2H5OH

Phương trình phản ứng Glucozo tạo ra Ancol etylic

C6H12O6 → C2H5OH + CO2

1.2. Phương trình điều chế axit axetic (CH₃COOH)

C2H5OH + O2 → CH3COOH + H2O

C4H10 + O2 → CH3COOH + H2O

2. Điều kiện Điều chế etyl axetat

Nhiệt độ: 140°C Xúc tác: H₂SO_{4 đặc}

3. Bản chất của các chất tham gia phản ứng

3.1. Bản chất của CH₃COOH (Axit axetic)

CH₃COOH là axit cacboxylic dễ dàng tham gia các phản ứng thế hoặc trao đổi nguyên tử H hoặc nhóm -OH của nhóm chức -COOH. Đây là phản ứng thế nhóm -OH.

3.2. Bản chất của C₂H₅OH (Ancol etylic)

Trong phân tử ancol có liên kết C – OH, đặc biệt là liên kết O–H phân cực mạnh. Vì vậy nhóm – OH nhất là nguyên tử H sẽ dễ bị thay thế hoặc là tách ra trong các phản ứng hóa học. Đây là phản ứng đặc trưng của ancol, thế nguyên tử H của nhóm OH ancol.

4. Tính chất hóa học este

4.1. Phản ứng thủy phân môi trường Axit (H⁺)

R-COO-R' + H-OH ⇋ R-COOH + R'-OH

4.2. Phản ứng thủy phân môi trường Bazơ (OH^-)

R-COO-R' + NaOH ⟶ R-COONa + R'-OH

Ví dụ:

CH₃COOC₂H₅ + NaOH ⟶ CH₃COONa + C₂H₅OH

CH₂=CH-COO-CH₃ + NaOH ⟶ CH₂= CH-COONa + CH₃-OH

4.3. Phản ứng Este chứa gốc không no

• Phản ứng H₂ (xt, Ni, t^o)

CH₂=CH-COO-CH₃ + H₂ ⟶ C₂H₅COO-CH₃

• Phản ứng trùng hợp (tạo polime)

nCH₃COOCH=CH₂ ⟶ Poli (vinyl axetat)

nCH₂=C(CH₃)-COOCH₃ ⟶ Thủy tinh hữu cơ

5. Điều chế este

5.1. Thực hiện phản ứng este hóa giữa ancol và axit

RCOOH + R’OH ⟶ RCOOR’ + H₂O

5.2. Thực hiện phản ứng cộng giữa axit và hidrocacbon không no

CH₃COOH + C₂H₂ ⟶ CH₃COOCH=CH₂

5.3. Thực hiện phản ứng giữa phenol và anhidrit axit

(CH₃CO)₂O + C₆H₅OH ⟶ CH₃COOH + CH₃COOC₆H₅

6. Ứng dụng của este

Có trọng lượng phân tử thấp và có mùi thơm, este thường được sử dụng làm nước hoa, các loại tinh dầu và pheromone. Este còn là dung môi tốt cho các chất dẻo, chất hóa dẻo, nhựa cây và sơn mài. Đây cũng đồng thời là một trong chất bôi trơn tổng hợp lớn nhất trên thị trường.

7. Câu hỏi bài tập

Câu 1. CH₃COOC₂H₅ có khả năng hòa tan tốt nhiều chất nên được dùng làm dung môi để tách, chiết chất hữu cơ. CH₃COOC₂H₅ được tổng hợp khi đun nóng hỗn hợp C₂H₅OH và CH₃COOH với chất xúc tác là

A. axit H₂SO₄ đặc

B. HgSO₄

C. bột Fe

D. Ni

Lời giải:

Đáp án: A

Giải thích:

CH₃COOC₂H₅ là sản phẩn được tổng hợp từ CH₃COOH và C₂H₅OH với xúc tác là H₂SO₄ đặc (phản ứng este hóa)

Câu 2. Thả một mẩu nhỏ Na vào ống nghiệm đựng C₂H₅OH nguyên chất. Hiện tượng quan sát được là gì:

A. mẩu Na chìm xuống đáy; xung quanh mẩu Na có sủi bọt khí

B. Mẩu Na nổi và chạy trên mặt nước; xung quanh mẩu Natri có sủi bọt khí.

C. Mẩu Na lơ lửng ở trong ống nghiệm; xung quanh mẩu Na có sủi bọt khí.

D. Mẩu Na nổi và chạy trên mặt nước; xung quanh mẩu Na có ngọn lửa màu vàng

Lời giải:

Đáp án: D

Giải thích:

Câu 3. Rượu etylic tác dụng được với dãy hóa chất nào dưới đây

A. KOH; K; CH₃COOH; O₂.

B. Na; K; CH₃COOH; O₂.

C. C₂H₄; Na; CH₃COOH; Fe.

D. Ba(OH)₂; Na; CH₃COOH; O₂.

Lời giải:

Đáp án: B

Giải thích:

C₂H₅OH + Na → C₂H₅ONa +1/2H₂

C₂H₅OH + K → C₂H₅OK + 1/2H₂

CH₃COOH + C₂H₅OH CH₃COOC₂H₅ + H₂O

C₂H₅OH + O₂ CH₃COOH + H₂O

Câu 4. Nhận định nào đúng về ancol

A. Ancol là chất không điện li.

B. Ancol là chất điện li rất yếu

C. Ancol là chất điện li mạnh

D. Ancol là chất dẫn điện tốt

Lời giải:

Đáp án: A

Câu 5. Chọn nhận định sai khi nói về ancol.

A. Khi đốt cháy hoàn toàn ancol no, mạch hở thì thu được số mol CO₂ nhỏ hơn số mol nước.

B. Các ancol đa chức có từ 2 nhóm -OH gắn ở 2 cacbon liên tiếp trên mạch có khả năng phản ứng hòa tan Cu(OH)₂tạo dung dịch xanh lam.

C. Ancol etylic tan vô hạn trong nước.

D. Ancol benzylic tác dụng với dung dịch NaOH tạo natri benzylat và nước.

Lời giải:

Đáp án: D

Giải thích:

A đúng, vì ancol no mạch hở có CTTQ là CnH_2n+2O_m → nCO₂ + (n + 1)H₂O nên số mol CO₂ nhỏ hơn số mol nước

B đúng

C đúng

D sai, vì C₆H₅CH₂OH không phản ứng với NaOH

Câu 6. Trong công nghiệp một lượng lớn axit axetic được điều chế bằng cách nào?

A. nhiệt phân metan sau đó làm lạnh nhanh.

B. lên men dung dịch rượu etylic.

C. oxi hóa etan có xúc tác và nhiệt độ thích hợp.

D. oxi hóa butan có xúc tác và nhiệt độ thích hợp.

Lời giải:

Đáp án: D

Câu 7. Rượu etylic tác dụng được với natri vì

A. trong phân tử có nguyên tử oxi.

B. trong phân tử có nguyên tử hiđro và nguyên tử oxi.

C. trong phân tử có nguyên tử cacbon, hiđro và nguyên tử oxi.

D. trong phân tử có nhóm –OH.

Lời giải:

Đáp án: D

Giải thích:

Dựa vào cấu tạo phân tử của rượu etylic.

Trong phân tử rượu etylic có chứa nhóm –OH làm cho rượu có khả năng phản ứng với Na.

Phương trình hóa học: 2C₂H₅OH + 2Na → 2C₂H₅ONa + H₂↑.

Câu 8. Tính chất vật lí của rượu etylic là

A. chất lỏng không màu, nhẹ hơn nước, tan vô hạn trong nước, hòa tan được nhiều chất như iot, benzen,…

B. chất lỏng màu hồng , nhẹ hơn nước, tan vô hạn trong nước, hòa tan được nhiều chất như: iot, benzen,…

C. chất lỏng không màu, không tan trong nước, hòa tan được nhiều chất như: iot, benzen,…

D. chất lỏng không màu, nặng hơn nước, tan vô hạn trong nước, hòa tan được nhiều chất như: iot, benzen,…

Lời giải:

Đáp án: A

Giải thích: