C6H6 ra C6H12 l C6H6 + H2 → C6H12 | Benzen ra Xiclohexan

Phản ứng C₆H₆ + H₂ → C₆H₁₂

1. Phương trình phản ứng Benzen cộng H₂

C₆H₆ + 3H₂ C₆H₁₂

2. Điều kiện để C₆H₆ ra C₆H₁₂

Benzen phản ứng cộng vs H₂ khi sử dụng Niken làm chất xúc tác tạo ra xiclohexan.

3. Bản chất của C₆H₆ (Benzen) trong phản ứng

Trong điều kiện thích hợp C₆H₆ có phản ứng cộng với một số chất như H₂, Cl₂,…

4. Tính chất của Benzen

4.1. Tính chất vật lý Benzen

Bezen là chất lỏng, không màu, có mùi thơm đặc trưng nhẹ hơn nước và không tan trong nước.

4.2. Tính chất hóa học Benzen

Tính chất hóa học nổi bật của benzen là phản ứng thế, phản ứng cộng và phản ứng oxi hóa. Và đây cũng là 3 tính chất hóa học phổ biến của các chất thuộc đồng đẳng benzen hoặc các hiđrocacbon thơm.

Phản ứng thế

C₆H₆+ Br₂ → C₆H₅Br + HBr (Fe, t^o)

C₆H₆ + HNO₃ → C₆H₅NO₂ + H₂O (H₂SO₄ đặc, t^o)

Phản ứng cộng

C₆H₆ + 3H₂ → xiclohexan (Ni, t^o)

C₆H₆ + 3Cl₂ → C₆H₆Cl₆ (as) (hexacloran hay 666 hay 1,2,3,4,5,6 - hexacloxiclohexan)

Phản ứng oxi hóa

Benzen không làm mất màu dung dịch KMnO₄.

Oxi hóa hoàn toàn:

C₆H₆ + 7,5O₂ → 6CO₂+ 3H₂O (t^o)

4.3. Điều chế benzen

Từ axetilen:

3C₂H₂ → C₆H₆ (C, 600^oC)

Tách H₂ từ xiclohexan:

C₆H₁₂→ C₆H₆ + 3H₂ (t^o, xt)

4.4. Ứng dụng của Benzen

Trong ngành công nghiệp, benzen được dùng trong một số ngành công nghiệp hóa hữu cơ. Nó được sử dụng chủ yếu làm dung môi trong công nghiệp hóa chất và dược phẩm. Nó là nguyên liệu ban đầu và chất trung gian điều chế ra những hóa chất khác, đáng kể đến là cumene, cyclohexane, etylbenzen (các ankylbenzen khác) và nitrobenzene.

Benzen được dùng để điều chế phenol và anilin được sử dụng trong thuốc nhuộm và trong dodecylbenzene được sử dụng cho chất tẩy rửa. Bên cạnh đó, chúng còn được sử dụng để tổng hợp monome trong sản xuất cao su, chất bôi trơn, polyme dùng cho nhựa, chất tẩy rửa, chất nổ, thuốc trừ sâu và sợi.

Benzen cũng là dung môi hòa tan các chất như dầu mỡ, cao su, vecni. Vì vậy, nó được ứng dụng để để tẩy dầu mỡ cho sợi, vải, len, dạ, giặt khô, tấm kim loại, dụng cụ.

Ngoài ra benzen còn là một thành phần trong xăng để tăng chỉ số octan.

5. Câu hỏi vận dụng

Câu 1. Dãy đồng đẳng của benzen (gồm benzen và ankylbenzen) có công thức chung là:

A. C_nH_2n+6(n ≥ 6).

B. C_nH_2n-6 (n ≥ 3).

C. C_nH_2n-8 (n ≥ 8).

D. C_nH_2n-6 (n ≥ 6).

Lời giải:

Đáp án: D

Giải thích:

Câu 2. Hoạt tính sinh học của benzen, toluen là

A. Gây ảnh hưởng tốt cho sức khỏe

B. Không gây hại cho sức khỏe

C. Tùy thuộc vào nhiệt độ có thể gây hại hoặc không gây hại

D. Gây hại cho sức khỏe

Lời giải:

Đáp án: D

Giải thích:

Câu 3. Để phân biệt benzen, toluen, stiren ta chỉ dùng 1 thuốc thử duy nhất là

A. dung dịch brom.

B. Br₂ (xt Fe).

C. dung dịch Br₂ hoặc dung dịch KMnO₄.

D. dung dịch KMnO₄.

Lời giải:

Đáp án: D

Giải thích:

Không dùng được Br₂ dung dịch vì cả benzen và toluen đều không phản ứng.

Không dùng được Br₂ khan (xt Fe) vì benzen và toluen đều cho hiện tượng giống nhau.

Có thể dùng dung dịch KMnO₄ vì:

+ C₆H₆ không làm mất màu

+ Stiren làm mất màu KMnO₄ ở nhiệt độ thường

3C₆H₅CH=CH₂ + 10KMnO₄ → 3C₆H₅COOK + 3K₂CO₃ + 10MnO₂+ KOH + 4H₂O

+ C₆H₅CH₃ làm mất màu KMnO₄ khi đun nóng

C₆H₅CH₃ + 2KMnO₄ → C₆H₅COOK + KOH + 2MnO₂ + H₂O

Câu 4. Nhận xét nào sau đây đúng?

A. Benzen và đồng đẳng của benzen chỉ có khả năng tham gia phản ứng cộng.

B. Benzen và đồng đẳng của benzen chỉ có khả năng tham gia phản ứng thế.

C. Benzen và đồng đẳng của benzen vừa có khả năng tham gia phản ứng cộng, vừa có khả năng tham gia phản ứng thế.

D. Benzen và đồng đẳng của benzen không có khả năng tham gia phản ứng cộng và phản ứng thế.

Lời giải:

Đáp án: B

Xem thêm các phương trình phản ứng hóa học khác:

C6H6 + Br2 → C6H5Br + HBr

C6H6 + Cl2 → C6H5Cl + HCl

CH≡CH → CH2=CH-C≡CH

C2H2 + H2 → C2H6

C2H2 + Br2 → C2H2Br4