CH3COOH + NaOH → CH3COONa + H2O | CH3COOH ra CH3COONa

Phản ứng CH₃COOH + NaOH → CH₃COONa + H₂O

1. Phương trình phản ứng Axit axetic + NaOH

CH₃COOH + NaOH → CH₃COONa + H₂O

2. Điều kiện để phản ứng CH₃COOH ra CH₃COONa

Phản ứng xảy ra ngay điều kiện thường.

3. Bản chất của CH₃COOH (Axit axetic) trong phản ứng

CH₃COOH là axit cacboxylic dễ dàng tham gia các phản ứng thế hoặc trao đổi nguyên tử H hoặc nhóm -OH của nhóm chức -COOH. Axit axetic mang tính axit nên tác dụng với bazơ, oxit bazơ tạo thành muối và nước.

4. Tính chất hóa học của axit axetic

Axit axetic CH₃COOH (etanoic) là một axit hữu cơ, mạnh hơn axit cacbonic. Nó được tào thành bằng việc liên kết nhóm methyl CH₃ với cacboxyl COOH.

Phản ứng thế halogen vào gốc hydrocacbon ( 90 - 100^oC):

Cl₂ + CH₃COOH → ClCH₂COOH + HCl

Tác dụng với axetylen (xúc tác thủy ngân, nhiệt độ 70 - 80^oC) thành etyl diaxetat:

C₂H₂ + 2CH₃COOH → CH₃CH(OCOCH₃)₂

Tác dụng với amoniac tạo thành amid:

NH₃ + CH₃COOH → NH₃CH₃COOHNH₄

Phản ứng decacboxyl hóa thành axeton (Xúc tác mangan oxit, nhiệt độ):

C₂H₂ + CH₃COOH → CH₂CHOCOCH₃

5. Ứng dụng của axit axetic

Axit axetic được sử dụng rộng rãi trên thế giới trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau như tạo ra polyme ứng dụng trong sơn, chất kết dính, là dung môi hòa tan các chất hóa học, sản xuất và bảo quản thực phẩm, đặc biệt dùng để sản xuất giấm.

6. Bài tập vận dụng

Câu 1. Có 3 chất hữu cơ có công thức phân tử C₆H₆, C₂H₄O₂, C₂H₆O được kí hiệu ngẫu nhiên là A, B và C. Biết:

Chất A và B tác dụng với K.

Chất C không tan trong nước.

Chất A phản ứng được với Na₂CO₃.

Vậy A, B, C lần lượt có công thức phân tử là

A. C₂H₆O, C₆H₆, C₂H₄O₂.

B. C₂H₄O₂, C₂H₆O, C₆H₆.

C. C₂H₆O, C₂H₄O₂, C₆H₆.

D. C₂H₄O₂, C₆H₆, C₂H₆O.

Lời giải:

Đáp án: D

Giải thích:

Chất C vừa tác dụng với Na, vừa tác dụng với Na₂CO₃ => trong phân tử có nhóm –COOH

=> C là C₂H₄O₂

Chất A tác dụng được với Na => trong phân tử có nhóm –OH => A là C₂H₅OH hay C₂H₆O

Chất B không tan trong nước, không phản ứng với Na và Na₂CO₃ => B là etilen: CH₂=CH₂

Câu 2. Cho m gam axit CH₃COOH tác dụng vừa đủ với 200ml dung dịch NaOH 2M . Sau phản ứng thu được dung dịch Y. Tính giá trị của m?

A. 6 gam

B. 12 gam

C. 18 gam

D. 24 gam

Lời giải:

Đáp án: D

Giải thích:

Phương trình hóa học

CH₃COOH + NaOH → CH₃COONa + H₂O

0,4 → 0,4

=> m = 0,4 . 69 = 24 gam

Câu 3. Cho m gam hỗn hợp X gồm CH₃COOH và CH₃COOC₂H₅ tác dụng với dung dịch NaOH 1M thì vừa hết 300ml. Tách lấy toàn bộ lượng rượu etylic tạo ra rồi cho tác dụng với Na thu được 2,24 lít khí H₂ (đktc). Tính khối lượng của mỗi chất trong hỗn hợp trên.

A. 6 gam; 17,6 gam

B. 12 gam; 35,2 gam

C. 3 gam; 8,8 gam

D. 8 gam; 23,5 gam

Lời giải:

Đáp án: A

Giải thích:

Gọi số mol CH₃COOH là x

số mol CH₃COOC₂H₅ là y.

Phương trình hoá học

CH₃COOH + NaOH → CH₃COONa + H₂O

x mol → x mol

CH₃COOC₂H₅+ NaOH → CH₃COONa + C₂H₅OH

y mol → y mol

Số mol NaOH phản ứng là : x + y = 300/1000×1 = 0,3 (mol)

Phương trình hoá học của phản ứng giữa rượu etylic với Na :

2C₂H₅OH + 2Na → 2C₂H₅ONa + H₂↑

y → y/2

Ta có y/2=2,24/22,4 = 0,1→ y = 0,2 (mol)

Thay y = 0,2 vào phương trình x + y = 0,3, ta có :

x = 0,3 - 0,2 = 0,1 (mol).

Vậy khối lượng axit axetic là: 60 . 0,1 = 6 (gam).

Khối lượng etyl axetat là: 88 x 0,2 = 17,6 (gam).

Câu 4. Phát biểu nào sau đây sai:

A. Axit axetic là chất lỏng không màu, vị chua tan vô hạn trong nước.

B. Axit axetic là nguyên liệu để điều chế dược phẩm, phẩm nhuộm, chất dẻo, tơ nhân tạo.

C. Giấm ăn là dung dịch axit axetic có nồng độ từ 5 đến 7%

D. Bằng cách oxi hóa butan với chất xúc tác thích hợp người ta thu được axit axteic.

Lời giải:

Đáp án: C

Câu 5. Đun nóng axit axetic với rượu etylic có axit sunfuric làm xúc tác thì người ta thu được một chất lỏng không màu, mùi thơm, không tan trong nước và nổi trên mặt nước. Sản phẩm đó là

A. metyl clorua.

B. natri axetat.

C. etyl axetat.

D. etilen

Lời giải:

Đáp án: C

Giải thích:

Phương trình hóa học:

CH₃COOH + C₂H₅-OH ,⇄ CH₃COOC₂H₅ + H₂O (điều kiện, nhiệt độ, môi trường axit)

=> sản phẩm thu được là: etyl axetat

Câu 6. Axit axetic có thể làm quỳ tím chuyển sang màu hồng, tác dụng với bazơ, oxit bazơ, kim loại trước H và với muối, bởi vì trong phân tử có chứa

A. nguyên tử O.

B. 3 nguyên tử C, H, O.

C. nhóm –CH₃

D. có nhóm –COOH

Lời giải:

Đáp án: D

Giải thích:

Axit axetic có thể làm quỳ tím chuyển sang màu hồng, tác dụng với bazơ, oxit bazơ, kim loại trước H và với muối, bởi vì trong phân tử có chứa nhóm –COOH.

Câu 7. Cho các nhận định sau:

(a) Axit axetic có khả năng phản ứng được với ancol metylic, metylamin và Mg kim loại.

(b) Độ pH của glyxin nhỏ hơn đimetylamin.

(c) Dung dịch metylamin và axit glutamic đều làm hồng dung dịch phenoltalein.

(d) CH₅N có số đồng phân cấu tạo nhiều hơn CH₄O.

Số nhận định đúng là

A. 1.

B. 3.

C. 4.

D. 2.

Lời giải:

Đáp án: D

Giải thích:

(a) Đúng Phương trình phản ứng

CH3COOH + CH3OH (xt: H₂SO₄ đặc, t^o) ⇄ CH₃COOCH₃ + H₂O

CH3COOH + CH3NH2 → CH3COOH3NCH3

2CH3COOH + Mg → (CH3COO)2Mg + H2

(b) Đúng vì Glyxin có pH = 7 và metylamin có pH > 7.

(c) Sai vì Glu có pH < 7 nên không làm đổi màu phenolphtalein.

(d) Sai vì đều có 1 đồng phân cấu tạo (CH3NH2 và CH3OH).

⇒ (a) và (b ) đúng

Câu 8. Phát biểu nào sau đây đúng khi nói về axit fomic và axit axetic ?

A. Hai axit trên đều tác dụng với Mg, Na₂CO₃, CuO, dung dịch AgNO₃/NH₃.

B. Tính axit của axit fomic mạnh hơn axit axetic. Axit fomic tác dụng với Cu(OH)₂/NaOH, đun nóng tạo ra Cu₂O, còn axit axetic không có phản ứng này.

C. Hai axit trên đều được điều chế từ CH₄ qua một phản ứng.

D. Nhiệt độ sôi của axit fomic cao hơn nhiệt độ sôi của axit axetic.

Lời giải:

Đáp án: B

Giải thích: