H2S + HNO3 → H2O + NO + S | H2S ra S

Phản ứng H₂S + HNO₃ → H₂O + NO + S

1. Phương trình phản ứng HNO₃ tác dụng H₂S

2HNO₃ + 3H₂S → 4H₂O + 2NO + 3S

2. Điều kiện để phản ứng H₂S ra S

Không có

3. Hiện tượng phản ứng HNO₃ tác dụng với H₂S

Xuất hiện kết tủa vàng Lưu huỳnh (S) và khí hóa nâu ngoài không khí Nito oxit (NO).

4. Tính chất hóa học của H₂S

4.1. Tính axit yếu

Hiđro sunfua tan trong nước tạo thành dung dịch axit rất yếu (yếu hơn axit cacbonic), có tên là axit sunfuhiđric (H₂S).

Axit sunfuhiđric tác dụng với kiềm tạo nên 2 loại muối: muối trung hòa, như Na₂S chứa ion S^2- và muối axit như NaHS chứa ion HS⁻.

H₂S + NaOH → NaHS + H₂O

H₂S + 2NaOH → Na₂S + 2H₂O

4.2. Tính khử mạnh

Là chất khử mạnh vì trong H₂S lưu huỳnh có số oxi hoá thấp nhất (-2).

Khi tham gia phản ứng hóa học, tùy thuộc vào bản chất và nồng độ của chất oxi hóa, nhiệt độ,...mà nguyên tố lưu huỳnh có số oxi hóa −2 (S^-2) có thể bị oxi hóa thành (S⁰), (S⁺⁴), (S⁺⁶).

Tác dụng với oxi có thể tạo S hoặc SO₂ tùy lượng ôxi và cách tiến hành phản ứng.

Ở nhiệt độ cao, khí H₂S cháy trong không khí với ngọn lửa xanh nhạt, H₂S bị oxi hóa thành SO_2:

Tác dụng với clo có thể tạo S hay H₂SO₄ tùy điều kiện phản ứng.

H₂S + 4Cl₂ + 4H₂O → 8HCl + H₂SO₄

H₂S + Cl₂ → 2HCl + S (khí clo gặp khí H₂S)

5. Ứng dụng của H2S

• Hidro sunfua dùng để sản xuất lưu huỳnh và axit sunfuric dùng để sản xuất axit sunfuric, các chất trung gian sulfide vô cơ dùng làm nguyên liệu cho những bước tiếp theo của các quy trình sản xuất dược phẩm , thuốc nhuộm, thuốc trừ sâu…
• Sản xuất nước nặng trong một số nhà máy điện hạt nhân cũng là một vai trò của nó .
• Được con người dùng làm chất khử trùng trong nông nghiệp.
• Khí này còn được trong một số loại dầu cắt, chất làm mát và chất bôi trơn,…

6. Tính chất hóa học của HNO₃

- Axit nitric là một dung dịch nitrat hydro có công thức hóa học HNO₃ . Đây là một axit khan, là một monoaxit mạnh, có tính oxy hóa mạnh có thể nitrat hóa nhiều hợp chất vô cơ, có hằng số cân bằng axit (pKa) = −2.

- Axit nitric là một monoproton chỉ có một sự phân ly nên trong dung dịch, nó bị điện ly hoàn toàn thành các ion nitrat NO₃− và một proton hydrat, hay còn gọi là ion hiđroni.

H₃O+ HNO₃ + H₂O → H₃O+ + NO3-

- Axit nitric có tính chất của một axit bình thường nên nó làm quỳ tím chuyển sang màu đỏ.

- Tác dụng với bazo, oxit bazo, muối cacbonat tạo thành các muối nitrat

2HNO₃ + CuO → Cu(NO₃)₂ + H₂O

2HNO₃ + Mg(OH)₂ → Mg(NO₃)₂ + 2H₂O

2HNO₃ + CaCO₃ → Ca(NO₃)₂ + H₂O + CO₂

- Axit nitric tác dụng với kim loại: Tác dụng với hầu hết các kim loại trừ Au và Pt tạo thành muối nitrat và nước .

Kim loại + HNO_{3 đặc} → muối nitrat + NO + H₂O ( t^o)

Kim loại + HNO_{3 loãng} → muối nitrat + NO + H₂O

Kim loại + HNO_{3 loãng lạnh} → muối nitrat + H₂

Mg(rắn) + 2HNO_{3 loãng lạnh} → Mg(NO₃)₂ + H₂ (khí)

- Nhôm, sắt, crom thụ động với axit nitric đặc nguội do lớp oxit kim loại được tạo ra bảo vệ chúng không bị oxy hóa tiếp.

- Tác dụng với phi kim (các nguyên tố á kim, ngoại trừ silic và halogen) tạo thành nito dioxit nếu là axit nitric đặc và oxit nito với axit loãng và nước, oxit của phi kim.

C + 4HNO_{3 đặc} → 4NO₂ + 2H₂O + CO₂

P + 5HNO_{3 đặc} → 5NO₂ + H₂O + H₃PO₄

3C + 4HNO_{3 loãng} → 3CO₂ + 4NO + 2H₂O

- Tác dụng với oxit bazo, bazo, muối mà kim loại trong hợp chất này chưa lên hóa trị cao nhất:

FeO + 4HNO₃ → Fe(NO₃)₃ + NO₂ + 2H₂O

FeCO₃ + 4HNO₃ → Fe(NO₃)₃ + NO₂ + 2H₂O + CO₂

- Tác dụng với hợp chất:

3H₂S + 2HNO₃ (>5%) → 3S_{kết tủa} + 2NO + 4H₂O

PbS + 8HNO_{3 đặc} → PbSO_{4 kết tủa} + 8NO₂ + 4H₂O

Ag₃PO₄ tan trong HNO₃, HgS không tác dụng với HNO₃.

- Tác dụng với nhiều hợp chất hữu cơ: Axit nitric có khả năng phá hủy nhiều hợp chất hữu cơ, nên sẽ rất nguy hiểm nếu để axit này tiếp xúc với cơ thể người.

7. Câu hỏi bài tập

Câu 1. Khi nhiệt phân, dãy muối nitrat nào đều cho sản phẩm là oxit kim loại, khí nitơ dioxit và khi oxi?

A. Cu(NO₃)₂, Fe(NO₃)₂, Zn(NO₃)₂

B. Cu(NO₃)₂, LiNO₃, NaNO₃

C. Hg(NO₃)₂, AgNO₃, LiNO₃

D. Zn(NO₃)₂, KNO₃, Pb(NO₃)₂

Lời giải:

Đáp án: A

Câu 2. Hoà tan hoàn toàn m gam kim loại đồng vào dung dịch HNO₃ dư thu được 6,72 lít hỗn hợp khí NO và NO₂ ( đktc) nặng 12,2 gam. Khối lượng m có giá trị là:

A. 16 gam

B. 30 gam

C. 31 gam

D. 32 gam

Lời giải:

Đáp án: A

Giải thích:

Gọi số mol NO; NO₂ lần lượt là x; y

→ n_hh= x + y = 6,72/22,4 = 0,6 mol

Ta có:

m_hh = 30x + 46y= 40,66.0,6= 12,2 gam

Giải được: x = 0,1; y = 0,2

Bảo toàn e:

2n_Cu = 3n_NO + n_NO2 = 0,1.3 + 0,2 = 0,5 mol

→ n_Cu = 0,25 mol → m = m_Cu = 0,25 . 64 = 16 gam

Câu 3. Cho các phát biểu sau:

A. Trong phân tử HNO₃ nguyên tử N có hoá trị V, số oxi hoá +5

B. Để làm khô khí NH₃có lẫn hơi nước ta dẫn khí qua bình đựng vôi sống (CaO)

C. HNO₃ tinh khiết là chất lỏng, không màu, bốc khói mạnh trong không khí ẩm

D. Dung dịch HNO₃ để lâu thường ngả sang màu nâu là do dung dịch HNO₃ có hoà tan một lượng nhỏ khí NO₂

Số phát biểu đúng:

A. 1

B. 3

C. 4

D. 2

Lời giải:

Đáp án: D

Câu 4. Phản ứng nào sau đây viết đúng

A. 5Cu + 12HNO₃ đặc → 5Cu(NO₃)₂ + N₂ + 6H₂O

B. Mg + 4HNO₃ loãng → Mg(NO₃)₂ + 2NO₂ + 2H₂O

C. 8Al + 30HNO₃ loãng → 8Al(NO₃)₃ + 3N₂O + 15H₂O

D. Fe + 4HNO₃ đặc → Fe(NO₃)₃ + NO↑ + 2H₂O

Lời giải:

Đáp án: C

Câu 5. H₂S bị oxi hóa thành lưu huỳnh màu vàng khi:

1) Dẫn khí H₂S qua dung dịch FeCl₃

2) Để dung dịch H₂S ngoài trời

3) Đốt khí H₂S ở điều kiện thiếu oxi

A. 1 và 2

B. 1 và 3

C. 2 và 3

D. 1, 2 và 3

Lời giải:

Đáp án: B

Giải thích: