NaHCO3 + NaOH → Na2CO3 + H2O | NaHCO3 ra Na2CO3

Phản ứng NaHCO₃ + NaOH → Na₂CO₃ + H₂O

1. Phương trình phản ứng NaHCO₃ ra Na₂CO₃

NaHCO₃ + NaOH → Na₂CO₃ + H₂O

2. Viết phương trình ion rút gọn NaHCO₃ + NaOH

Phương trình ion:

Na⁺ + HCO₃⁻+ Na+ + OH⁻ → 2Na⁺ + CO₃²⁻ + H₂O

Phương trình ion thu gọn:

HCO₃⁻ + OH⁻ → CO₃²⁻ + H₂O

3. Điều kiện phản ứng NaHCO₃ tác dụng với NaOH

Điều kiện phản ứng NaHCO₃ tác dụng với NaOH: nhiệt độ thường

4. Cách thực hiện phản ứng NaHCO₃ tác dụng với NaOH

Cho NaHCO₃ tác dụng với NaOH sau phản ứng thu được muối và nước.

5. Bản chất của các chất tham gia phản ứng

5.1. Bản chất của NaHCO₃ (Natri hidrocacbonat)

NaHCO₃ là một muối axit nhưng thể hiện tính axit yếu. NaHCO₃ khi tác dụng với NaOH sẽ tạo thành muối trung hoà và nước.

5.2. Bản chất của NaOH (Natri hidroxit)

NaOH là một bazo mạnh phản ứng với axit tạo thành muối và nước.

6. Lý thuyết và phương pháp giải nhiệt phân muối hiđrocacbonat và muối cacbonat

Nhiệt phân muối hiđrocacbonat (HCO₃^-)

Nhận xét: Tất cả các muối hiđrocacbonat đều kém bền nhiệt và bị phân huỷ khi đun nóng.

Phản ứng:

2M(HCO₃)_n → M₂(CO₃)_n + nCO₂ + nH₂O

Ví dụ: 2NaHCO₃ → Na₂CO₃ + CO₂ + H₂O

Nhiệt phân muối cacbonat (CO_3^2-)

Nhận xét: Các muối cacbonat không tan (trừ muối amoni) đều bị phân huỷ bởi nhiệt.

Phản ứng:

M₂(CO₃)_n → M₂O_n + CO₂

VD: CaCO₃ → CaO + CO₂

Lưu ý:

Các phản ứng nhiệt phân muối cacbonat và hiđrocacbonat đều không thuộc phản ứng oxi hoá - khử.

Phản ứng nhiệt phân muối FeCO₃ trong không khí có phản ứng:

FeCO₃ → FeO + CO₂

4FeO + O₂→ 2Fe₂O₃

7. Muối NaHCO₃ có tính chất

7.1. Nhiệt phân tạo thành muối và giải phóng CO₂

2NaHCO₃ → Na₂CO₃ +CO₂↑ + H₂O

7.2. Thủy phân tạo thành môi trường Bazơ yếu

NaHCO₃ + H₂O → NaOH + H₂CO₃

7.3. Tác dụng với axit mạnh tạo thành muối và nước

Tác dụng với Axit Sunfuric:

2NaHCO₃ + H₂SO₄ → Na₂SO₄+ 2H₂O + 2CO₂

Tác dụng với axit Clohiric:

NaHCO₃ + HCl → NaCl + H₂O + CO₂

7.4. Tác dụng với bazơ tạo thành muối mới và bazơ mới

Tác dụng với Ca(OH)₂:

NaHCO₃+ Ca(OH)₂ → CaCO₃ + NaOH + H₂O.

Một trường hợp khác có thể tạo thành 2 muối mới với phương trình phản ứng:

2NaHCO₃ + Ca(OH)₂ → CaCO₃ + Na₂CO₃ + 2H₂O.

Tác dụng với NaOH:

NaHCO₃ + NaOH → H₂O + Na₂CO₃

8. Ứng dụng NaHCO3

_{Natri Bicarbonat được biết đến rộng rãi với vai trò là chất phụ gia và có các tác dụng tốt đối với chế biến món ăn, làm bánh, làm mềm thịt... hoặc các tác dụng tẩy rửa tại chỗ. Trong y tế, thuốc đóng vai trò chống toan hóa máu, chống acid dạ dày, kiềm hóa nước tiểu. Việc sử dụng dung dịch bicarbonate để chống toan hóa máu bắt buộc phải được xét nghiệm trước và chỉ định cẩn trọng. Chỉ định trước khi có kết quả xét nghiệm chỉ được cho khi ở trong tình huống đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng người bệnh.}

9. Tính chất hoá học của NaOH

NaOH là một bazơ mạnh nó sẽ làm quỳ tím chuyển màu xanh, còn dung dịch phenolphtalein thành màu hồng. Một số phản ứng đặc trưng của Natri Hidroxit được liệt kê ngay dưới đây.

Phản ứng với axit tạo thành muối + nước:

NaOH_dd + HCl_dd→ NaCl_dd + H₂O

Phản ứng với oxit axit: SO₂, CO₂…

2 NaOH + SO₂→ Na₂SO₃ + H₂O

NaOH + SO₂→ NaHSO₃

Phản ứng với axit hữu cơ tạo thành muối và thủy phân este, peptit:

Phản ứng với muối tạo bazo mới + muối mới (điều kiện: sau phản ứng phải tạo thành chất kết tủa hoặc bay hơi):

2 NaOH + CuCl₂→ 2NaCl + Cu(OH)_2↓

Tác dụng với kim loại lưỡng tính:

2 NaOH + 2Al + 2H2O→ 2NaAlO₂ + 3H₂↑

2NaOH + Zn → Na₂ZnO₂ + H₂↑

Tác dụng với hợp chất lưỡng tính:

NaOH + Al(OH)₃ → NaAl(OH)₄

2NaOH + Al₂O₃ → 2NaAlO₂ + H₂O

10. Một số bài tập vận dụng liên quan

10.1. Câu hỏi bài tập tự luận

Câu 1. Hoàn thành chuỗi phản ứng hóa học sau:Na → Na₂O → NaOH → Na₂CO₃ → NaCl → NaOH → NaHCO₃

Đáp án hướng dẫn giải

1) 4Na + O₂ 2Na₂O

2) Na₂O + H₂O → 2NaOH

3) 2NaOH + CO₂ → Na₂CO₃ + H₂O

4) Na₂CO₃ + HCl → NaCl + CO₂ + H₂O

5) 2NaCl + H₂O → 2NaOH + H₂ + Cl₂

6) NaOH + CO₂ → NaHCO₃

_{Câu 2. Hấp thụ hoàn toàn 0,16 mol CO2 vào 2 lít dung dịch Ca(OH)2 0,05 M thu được kết tủa X và dd Y. Cho biết khổi lượng dd Y tăng hay giảm bao nhiêu so với dd Ca(OH)2 ban đầu?}

Đáp án hướng dẫn giải

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃ + H₂O

0,1 0,1 0,1

2CO₂ + CaCO₃ + H₂O → Ca(HCO₃)₂

0,16 – 0,1 → 0,06

=> n↓= 0,04 mol

n↓= 0,04 mol => m ↓ = 4g < 0,16 . 44 = 7,04g

=> m_{dd tăng} = 7,04 – 4 = 3,04g

Câu 3. Hoàn thành chuỗi phản ứng hóa học sau:Na → NaOH → Na₂CO₃ → NaHCO₃ → NaOH → NaCl → NaOH → Na → NaH → NaOH → NaCl + NaOCl

Đáp án hướng dẫn giải chi tiết

1) 2Na + 2H₂O → 2NaOH + H₂

2) 2NaOH + CO₂ → Na₂CO₃ + H₂O

3) Na₂CO₃ + CO₂ + H₂O → 2NaHCO₃

4) 2NaHCO₃ + Ca(OH)₂ → CaCO₃ + 2NaOH + 2H₂O

5) NaOH + HCl → NaCl + H₂O

6) 2NaCl + 2H₂O → 2NaOH + Cl₂ + H₂

7) 4NaOH → 4Na + O₂ + 2H₂O

8) 2Na + H₂ → 2NaH

9) NaH + H₂O → NaOH + H₂

10) 2NaOH + Cl₂ → NaCl + NaOCl + H₂O

Đáp án hướng dẫn giải

Gọi CT chung của 2 oxit MO₂ → M_MO2 = 54 => M = 22 (g)

Phương pháp nối tiếp

MO₂ + 2NaOH→ Na₂MO₃ + H₂O

0,75a 1,5a → 0,75a

MO₂ + Na₂CO₃ + H₂O → 2NaHCO₃

0,25a → 0,25a

Sau phản ứng

=> m = 0,5a . (46 + 22 + 48) + 0,5a . (24 + 22 + 48) = 105a

Đáp án hướng dẫn giải

Khi nung nóng X chỉ có RHCO₃phản ứng

2RHCO₃ → R₂CO₃+ CO₂ + H₂O

mol x → 0,5x → 0,5x

=> m_X - m_rắn = m_CO2 + m_H2O (CO₂ và hơi nước thoát đi làm cho khối lượng rắn giảm)

=> 20,29 – 18,74 = 44.0,5x + 18.0,5x => x = 0,05 mol

- Khi X + HCl: n_HCl = 0,5.1 = 0,5 mol; n_CO2= 3,36 : 22,4 = 0,15 mol

+) RHCO₃ + HCl → RCl + CO₂ + H₂O

Mol 0,05 → 0,05

+) R₂CO₃ + 2HCl → 2RCl + CO₂ + H₂O

Mol 0,1 → (0,15 – 0,05)

- Bảo toàn nguyên tố Clo : n_Cl-(Y) = n_HCl+ n_MCl

+) Ag⁺ + Cl^- → AgCl (n_AgCl = 74,62 : 143,5 = 0,52 mol)

Mol 0,52 → 0,52

=> 0,52 = n_HCl+ n_RCl => n_RCl = 0,52 – 0,5 = 0,02 mol

=> m_X = m_RHCO3 + m_R2CO3 + m_RCl

=> 20,29 = 0,05.(R+ 61) + 0,1.(2R + 60) + 0,02.(R + 35,5)

=> R = 39g/mol (Kali)

Đáp án hướng dẫn giải

Có 6 trường hợp tạo kết tủa sau đây:

Ba(HCO₃)₂ + 2NaOH → BaCO₃+ Na₂CO₃ + 2H₂O

Ba(HCO₃)₂ + Na₂CO₃ → BaCO₃ + 2NaHCO₃

Ba(HCO₃)₂ + 2KHSO₄ → BaSO₄ + K₂SO₄+ 2CO₂ + 2H₂O

Ba(HCO₃)₂ + Na₂SO₄ → BaSO₄+ 2NaHCO₃

Ba(HCO₃)₂ + Ca(OH)₂ → BaCO₃ + CaCO₃ + 2H₂O

Ba(HCO₃)₂ + H₂SO₄ → BaSO₄ + 2CO₂ + 2H₂O

Đáp án hướng dẫn giải

Trích mẫu thử và đánh dấu thứ tự:

Cho quỳ tím vào các mẫu thử:

Mẫu thử nào làm quỳ tím hóa đỏ → nhận ra dung dịch AgNO₃

Mẫu thử nào làm quỳ tím hóa xanh → nhận ra dung dịch K₂CO₃

Mẫu thử nào không đổi màu → nhận ra các dung dịch Na₂SO₄, BaCl₂

Cho dung dịch BaCl₂ vào 2 mẫu thử còn lại:

Mẫu thử nào nếu xuất hiện kết tủa trắng → nhận ra dung dịch Na₂SO₄

BaCl₂+ Na₂SO₄ → BaSO₄↓+ 2NaCl

(trắng)

Nếu không có hiện tượng gì xảy ra → nhận ra dung dịch BaCl₂

Đáp án hướng dẫn giải

Dẫn từng khí qua dung dịch BaCl₂→ nhận được SO₃ tạo kết tủa trắng

Phương trình phản ứng:

SO₃ + BaCl₂ + H₂O → BaSO₄↓trắng + 2HCl

Dẫn các khí còn lại qua dung dịch nước brom → nhận biết được SO₂ làm mất màu nước brom.

Phương trình phản ứng: SO₂ + Br₂+ 2H₂O → 2HBr + H₂SO₄

Các khí còn lại dẫn qua dung dịch nước vôi trong → nhận biết được CO₂ làm đục nước vôi trong.

Phương trình phản ứng: CO₂+ Ca(OH)₂ → CaCO₃↓ + H₂O

Hai khí còn lại đốt trong oxi rồi dẫn sản phẩm qua dung dịch nước vôi trong. Nếu khí làm đục nước vôi trong là CO₂ → chất ban đầu là CO, khí không phản ứng là H₂O → chất ban đầu là H₂.

Phương trình phản ứng: 2CO + O₂ → 2CO₂

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃↓ + H₂O

10.2. Câu hỏi bài tập trắc nghiệm

Câu 1. Chọn phát biểu đúng:

A. Dung dịch Na₂CO₃ có tính kiềm mạnh.

B. Dung dịch Na₂CO₃ có môi trường trung tính có Na₂CO₃ là muối trung hòa.

C. Dung dịch chứa Na₂CO₃ có môi trường axit do Na₂CO₃ là muối của axit yếu.

D. Na₂CO₃ dễ bị phân hủy khi đung nóng.

Lời giải:

Câu 2. Phát biểu nào sau đây là sai khi nói về 2 muối NaHCO₃ và Na₂CO₃?

A. Cả 2 muối đều dễ bị nhiệt phân.

B. Cả 2 muối đều tác dụng với axit mạnh giải phóng khí CO₂.

C. Cả 2 muối đều bị thủy phân tạo mỗi trường kiềm yếu.

D. Cả 2 muối đều có thể tác dụng với dung dịch Ca(OH)₂ tạo kết tủa.

Lời giải:

Câu 3. Cho các dãy chắc hóa chất sau: Na, Na₂O, NaCl, NaHCO₃, Na₂CO₃. Số chất có thể tạo ra NaOH trực tiếp từ một phản ứng là:

A. 2

B. 3

C. 4.

D. 5.

Lời giải:

Câu 4. Hỗn hợp X chứa K₂O, NH₄Cl, KHCO₃ và CaCl₂ với số mol các chất bằng nhau. Cho hỗn hợp X vào nước dư và đun nóng. Các chất tan trong dung dịch thu được là:

A. KCl, NaOH, CaCl₂.

B. KCl, KOH.

C. KCl, KHCO₃, NH₄Cl, CaCl₂.

D. KCl.

Lời giải:

Câu 5. Trung hòa 50 gam dung dịch A chứa hỗn hợp HCl và H₂SO₄ cần vừa đủ 100 ml dung dịch B chứa NaOH 0,4M và Ba(OH)₂ 0,3M thu được 5,825 gam kết tủa. Nồng độ phần trăm của HCl trong dung dịch A là

A. 7,30%

B. 5,84%

C. 3,65%

D. 5,00%

Lời giải:

Câu 6. Cho 3,9 gam hỗn hợp 2 muối Na₂CO₃ và K₂SO₃ tác dụng với 200 ml dung dịch HCl, ta thu được một hỗn hợp khí A có tỉ khối hơi so với metan là 3,583 và dung dịch B. Để trung hòa lượng axit còn dư trong dung dịch B ta phải dùng hết 100 ml dung dịch Ba(OH)₂ 0,2M. Vậy % Na₂CO₃ và K₂SO₃ trong hỗn hợp ban đầu là:

A. 60,5% và 39,5%

B. 64% và 36%

C. 64,6% và 35,4%

D. 25,14% và 74,86%

Lời giải:

Câu 7. Có 4 chất rắn đựng trong 4 lọ riêng biệt không nhãn: Na₂CO₃, CaCO₃, Na₂SO₄ và CaSO₄.H₂O. Chỉ dùng cặp hóa chất nào sau đây có thể nhận được cả 4 chất trên?

A. H₂O và Na₂CO₃.

B. H₂O và HCl.

C. H₂SO₄ và BaCl₂.

D. H₂O và KCl.

Lời giải:

Câu 8. Cho các dung dịch đựng trong các lọ mất nhãn sau: NaCl, Na₂CO₃, Na₂SO₃, Na₂S, HCl. Chỉ dùng một chất nào sau đây có thể nhận biết được cả 5 chất trên?

A. Quì tím

B. H₂SO₄

C. Pb(NO₃)₂

D. BaCl₂

Lời giải:

Câu 9. Kim loại kiềm có mạng tinh thể lập phương tâm khối,mật độ electron tự do thấp,điện tích ion nhỏ nên liên kết kim loại kém bền vững.Điều đó giúp giải thích tính chất nào sau này của kim loại kiềm?

A. Nhiệt độ nóng chảy thấp.

B. Mềm.

C. Nhiệt độ nóng chảy thấp và mềm

D. Khối lượng riêng nhỏ.

Lời giải:

Câu 10. Khi cho một miếng natri có hình dạng bất kì vào chậu nước có pha thêm vài giọt phenolphtanein. Hiện tượng nào không xảy ra trong thí nghiệm này?

A. Miếng natri trở nên có dạng hình cầu.

B. Dung dịch thu được làm quỳ tím hoá hồng.

C. Trong quá trình phản ứng, miếng natri chạy trên mặt nước.

D. Viên natri bị nóng chảy và nổi trên mặt nước.

Lời giải: