Ba(HCO3)2 + Na2CO3 → NaHCO3 + BaCO3 | Ba(HCO3)2 ra BaCO3 | Na2CO3 ra NaHCO3

Phản ứng: Ba(HCO₃)₂ + Na₂CO₃ → NaHCO₃ + BaCO₃

1. Phương trình phản ứng Ba(HCO₃)₂ tác dụng với Na₂CO₃

Ba(HCO₃)₂ + Na₂CO₃ → 2NaHCO₃ + BaCO₃↓

2. Hiện tượng của phản ứng Ba(HCO₃)₂ tác dụng với Na₂CO₃

-Có xuất hiện kết tủa trắng, kết tủa là BaCO₃.

3. Cách tiến hành phản ứng Ba(HCO₃)₂ tác dụng với Na₂CO₃

- Cho 1 – 2 mL dung dịch Ba(HCO₃)₂ vào ống nghiệm chứa 1 – 2 mL dung dịch Na₂CO₃.

4. Bản chất của các chất tham gia phản ứng

4.1 Bản chất của Ba(HCO3)2

Ba(HCO3)2 trong phản ứng trên là muối của axit carbonic (H2CO3) và kim loại Ba

4.2 Bản chất của Na2CO3

bản chất của Na2CO3 trong phản ứng này là một muối của axit carbonic tham gia vào quá trình phản ứng để tạo ra các sản phẩm mới.

5. Mở rộng về phản ứng trao đổi trong dung dịch chất điện li

Xét phản ứng:

Dung dịch A + dung dịch B → Sản phẩm.

- Phản ứng xảy ra trong dung dịch các chất điện li là phản ứng giữa các ion.

- Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li chỉ xảy ra khi các ion kết hợp được với nhau tạo thành ít nhất 1 trong số các chất sau:

+ Chất kết tủa.

+ Chất điện li yếu.

+ Chất khí.

Thí dụ:

+ Phản ứng tạo thành chất kết tủa:

K₂SO₄ + BaCl₂ → 2KCl + BaSO₄↓

+ Phản ứng tạo thành chất điện li yếu:

HCl + KOH → KCl + H₂O

+ Phản ứng tạo thành chất khí:

Zn + H₂SO_{4 loãng} → ZnSO₄ + H₂↑

6. Tính chất hóa học của Na₂CO₃

6.1 Tác dụng với axit

Thí dụ:

NaHCO₃ + HCl → NaCl + CO₂↑ + H₂O

$HC{O}_3^{-}$ + H⁺ → CO₂↑ + H₂O

Na₂CO₃ + 2HCl → 2NaCl + CO₂↑ + H₂O

$C{O}_3^{2-}$ + 2H⁺ → CO₂↑ + H₂O

6.2 Tác dụng với dung dịch kiềm

- Các muối hiđrocacbonat tác dụng dễ dàng với dung dịch kiềm.

Thí dụ:

NaHCO₃ + NaOH → Na₂CO₃ + H₂O

$HC{O}_3^{-}+O{H}^{-}\to C{O}_3^{2-}+H_{2}O$

6.3 Phản ứng nhiệt phân

- Muối cacbonat tan không bị nhiệt phân (trừ muối amoni), muối cacbonat không tan bị nhiệt phân:

MgCO₃ $\stackrel{t^o}{\to }$ MgO + CO₂↑

- Tất cả các muối hiđrocacbonat đều bị nhiệt phân:

2NaHCO₃ → Na₂CO₃ + CO₂↑ + H₂O

Ca(HCO₃)₂ → CaCO₃ + H₂O + CO₂↑

7. Tính chất hóa học của Ba(HCO3)2

8. Bài tập vận dụng liên quan

Câu 1: Nung 13,4g hỗn hợp muối cacbonat của hai kim loại hóa trị II. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được 6,8g chất rắn và khí X. Lượng khí X sinh ra cho hấp thụ vào 75 ml dung dịch NaOH 1M. Khối lượng muối khan thu được sau phản ứng là:

A. 4,2g.

B. 5,8g.

C. 6,3g.

D. 6,5g.

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Gọi công thức chung của hai muối cacbonat là RCO₃.

RCO₃ $\stackrel{t^o}{\to }$ RO + CO₂↑

$\begin{array}{c}{m}_{C{O}_2}=\mathrm{13,4}–\mathrm{6,8}=\mathrm{6,6}gam\\ \to n_{C{O}_2}=\mathrm{0,15}mol\end{array}$

$\begin{array}{c}{n}_{NaOH}=\mathrm{0,075}mol\\ \frac{n_{NaOH}}{n_{C{O}_2}}=\mathrm{0,5}<1\end{array}$

→ Tạo muối axit, NaOH hết.

CO₂ + NaOH → NaHCO₃

→ n_muối = n_NaOH = 0,075 mol

→ m_muối = 0,075.84 = 6,3 gam

Câu 2: Để tạo xốp cho một số loại bánh, có thể dùng muối nào sau đây?

A. (NH₄)₃PO₄.

B. NH₄HCO₃.

C. CaCO₃.

D. NaCl.

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

NH₄HCO₃ $\stackrel{t^o}{\to }$ NH₃↑ + CO₂↑ + H₂O

Khi sử dụng bột nở này, khí NH₃ và CO₂ thoát ra làm cho bánh căng phồng và xốp.

Câu 3: Cặp chất nào sau đây không bị nhiệt phân?
A. CaCO₃, BaCO₃.

B. Ca(HCO₃)₂, Ba(HCO₃)₂.

C. Na₂CO₃, K₂CO₃.

D. NaHCO₃, KHCO₃.

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Muối cacbonat của kim loại kiềm bền với nhiệt.

Câu 4: Hấp thụ hoàn toàn 0,16 mol CO₂ vào 2 lít dung dịch Ca(OH)₂ 0,05M được kết tủa X và dung dịch Y. Khi đó khối lượng dung dịch Y so với khối lượng dung dịch Ca(OH)₂ ban đầu sẽ là:

A. tăng 3,04g.

B. tăng 7,04g.

C. giảm 3,04g.

D. giảm 7,04g.

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

$\begin{array}{c}{n}_{C{O}_2}=\mathrm{0,16}mol;n_{Ca{\left(OH\right)}_2}=\mathrm{0,1}mol\\ \to 1<\frac{n_{C{O}_2}}{n_{Ca{\left(OH\right)}_2}}=\mathrm{1,6}<2\end{array}$

→ Dung dịch Y chỉ có muối Ca(HCO₃)₂ và kết tủa X là CaCO₃

$\to n_{\downarrow }=n_{O{H}^{-}}-n_{C{O}_2}=\mathrm{0,1.2}-\mathrm{0,16}=\mathrm{0,04}mol$

$\to m_{\downarrow }=\mathrm{0,04.100}=4gam$

$m_{C{O}_2}=\mathrm{0,16.44}=\mathrm{7,04}gam>m_{\downarrow }$

→ Dung dịch sau phản ứng tăng 3,04 gam.

Câu 5: Hình vẽ sau đây mô tả thí nghiệm điều chế và thu khí Y từ hỗn hợp rắn gồm CaCO₃ và CaSO₃:

Khí Y là

A. CO₂.

B. SO₂.

C. H₂.

D. Cl₂.

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Hỗn hợp khí X gồm CO₂ và SO₂. Khí SO₂ khi đi qua bình đựng nước brom đã bị giữ lại, còn khí Y thoát ra là CO₂.

$CaC{O}_3\underset{t^0}{\to }CaO+C{O}_2$

$CaS{O}_3\underset{t^0}{\to }CaO+S{O}_2$

$S{O}_2+B{r}_2+2H_{2}O\to 2HBr+H_{2}S{O}_4$

Câu 6: Tro thực vật được sử dụng như một loại phân bón cung cấp nguyên tố kali cho cây trồng do chứa muối kali cacbonat. Công thức của kali cacbonat là

A. KCl.

B. KOH.

C. NaCl

D. K₂CO₃

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Công thức của kali cacbonat là K₂CO₃.

Câu 7: Chất nào sau đây tác dụng với dung dịch NaHCO₃ sinh ra khí CO₂?

A. NaCl.

B. KNO₃.

C. KCl.

D. HCl.

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

HCl + NaHCO₃ → CO₂↑ + NaCl + H₂O

Câu 8: Cho 10 gam CaCO₃ vào dung dịch HCl dư, sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được V lít CO₂ (đktc). Giá trị của V là

A. 2,80.

B. 2,24.

C. 1,12.

D. 3,36.

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

CaCO₃ + 2HCl → CaCl₂ + CO₂ + H₂O

Bảo toàn nguyên tố C ta có:

$n_{C{O}_2}=n_{CaC{O}_3}=\frac{10}{100}=\mathrm{0,1}mol$

$\to V_{C{O}_2}=\mathrm{0,1.22,4}=\mathrm{2,24}$lít

Câu 9: Natri cacbonat là hóa chất quan trọng trong công nghiệp thủy tinh, bột giặt, phẩm nhuộm, giấy, sợi. Công thức của natri cacbonat là

A. Na₂CO₃.

B. NaHCO₃.

C. MgCO₃.

D. CaCO₃.

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Công thức của natri cacbonat là Na₂CO₃.

Câu 10: Nung CaCO₃ ở nhiệt độ cao, thu được chất khí X. Chất X là

A. CaO.

B. H₂.

C. CO.

D. CO₂.

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Khí X là CO₂:

CaCO₃ $\stackrel{t^o}{\to }$ CaO (rắn) + CO₂ (khí).

Câu 11. Không gặp Ba và các kim loại kiềm thổ khác trong tự nhiên ở dạng tự do vì:

A. Thành phần của chúng trong thiên nhiên rất nhỏ.

B. Kim loại kiềm thổ hoạt động hóa học mạnh.

C. Kim loại kiềm thổ dễ tan trong nước.

D. Kim loại kiềm thổ là những kim loại điều chế bằng cách điện phân.

Hướng dẫn giải

Đáp án: B

Các kim loại kiểm thổ hoạt động hóa học mạnh nên trong tự nhiên chúng thường tồn tại ở dạng hợp chất.