Mg + HNO3 → Mg(NO3)2 + N2O + H2O | Mg ra Mg(NO3)2

Phản ứng Mg + HNO₃ → Mg(NO₃)₂ + N₂O$\uparrow$ + H₂O

1.Phương trình phản ứng Mg tác dụng HNO₃

2. Điều kiện phản ứng Mg và dung dịch axit HNO₃

Nhiệt độ thường

3. Phương trình ion thu gọn Mg + HNO₃

Phương trình phân tử:

4Mg + 10HNO₃ → 4Mg(NO₃)₂ + N₂O + 5H₂O

Phương trình ion thu gọn:

4. Cách tiến hành phản ứng Mg và dung dịch axit HNO₃

Cho kim loại magie tác dụng với dung dịch axit nitric.

5. Hiện tượng của phản ứng hóa học

Chất rắn màu trắng bạc Magie (Mg) tan dần và xuất hiện khí đinito oxit không màu làm sủi bọt khí.

6. Bản chất của các chất tham gia phản ứng

6.1. Bản chất của Mg (Magie)

- Trong phản ứng trên Mg là chất khử.

- Mg là chất khử mạnh tác dụng với axit HCl, HNO₃, H₂SO₄,..

6.2. Bản chất của HNO₃ (Axit nitric)

- Trong phản ứng trên HNO₃ là chất oxi hoá.

- Đây là một monoaxit mạnh, có tính oxi hóa mạnh có thể nitrat hóa nhiều hợp chất vô cơ.

7. Tính chất của Magie

7.1. Tính chất vật lí Magie

Magiê là kim loại tương đối cứng, màu trắng bạc, nhẹ.

Mg có khối lượng riêng là 1,737 (g/cm³); có nhiệt độ nóng chảy là 648⁰C và sôi ở 1095⁰C.

7.2. Nhận biết Magie

Đốt cháy các hợp chất của Canxi, cho ngọn lửa màu da cam.

7.3. Tính chất hóa học của Magie

Magie là chất khử mạnh:

Mg → Mg²⁺ + 2e

a. Tác dụng với phi kim

Mg + Cl₂ → MgCl₂ (nhiệt độ)

Mg + $\frac{1}{2}$O₂ → MgO (nhiệt độ)

Lưu ý:

Do Mg có ái lực lớn với oxi: 2Mg + CO₂ → MgO.

Vì vậy không dùng tuyết cacbonic để dập tắt đám cháy Mg.

b. Tác dụng với axit

Với dung dịch HCl và H₂SO₄ loãng:

Mg + H₂SO₄→ MgSO₄ + H₂

Với dung dịch HNO₃:

4Mg + 10HNO₃ → 4Mg(NO₃)₂ + NH₄NO₃ + 3H₂O

c. Tác dụng với nước

Ở nhiệt độ thường, Mg hầu như không tác dụng với nước. Mg phản ứng chậm với nước nóng (do tạo thành hidroxit khó tan).

Mg + 2H₂O → Mg(OH)₂ + H₂

7.4. Ứng dụng của Mg

Magie giúp giảm đau nửa đầu.

Magie giúp giảm huyết áp.

Magie giúp ngăn ngừa bệnh tiểu đường.

Magie giúp điều trị táo bón.

Magie được sử dụng để điều trị viêm loét dạ dày.

8. Tính chất hóa học của HNO₃

- Axit nitric là một dung dịch nitrat hydro có công thức hóa học HNO₃ . Đây là một axit khan, là một monoaxit mạnh, có tính oxy hóa mạnh có thể nitrat hóa nhiều hợp chất vô cơ, có hằng số cân bằng axit (pKa) = −2.

- Axit nitric là một monoproton chỉ có một sự phân ly nên trong dung dịch, nó bị điện ly hoàn toàn thành các ion nitrat NO₃− và một proton hydrat, hay còn gọi là ion hiđroni.

H₃O+ HNO₃ + H₂O → H₃O+ + NO3-

- Axit nitric có tính chất của một axit bình thường nên nó làm quỳ tím chuyển sang màu đỏ.

- Tác dụng với bazo, oxit bazo, muối cacbonat tạo thành các muối nitrat

2HNO₃ + CuO → Cu(NO₃)₂ + H₂O

2HNO₃ + Mg(OH)₂ → Mg(NO₃)₂ + 2H₂O

2HNO₃ + CaCO₃ → Ca(NO₃)₂ + H₂O + CO₂

- Axit nitric tác dụng với kim loại: Tác dụng với hầu hết các kim loại trừ Au và Pt tạo thành muối nitrat và nước .

Kim loại + HNO_{3 đặc} → muối nitrat + NO + H₂O ( t^o)

Kim loại + HNO_{3 loãng} → muối nitrat + NO + H₂O

Kim loại + HNO_{3 loãng lạnh} → muối nitrat + H₂

Mg(rắn) + 2HNO_{3 loãng lạnh} → Mg(NO₃)₂ + H₂ (khí)

- Nhôm, sắt, crom thụ động với axit nitric đặc nguội do lớp oxit kim loại được tạo ra bảo vệ chúng không bị oxy hóa tiếp.

- Tác dụng với phi kim (các nguyên tố á kim, ngoại trừ silic và halogen) tạo thành nito dioxit nếu là axit nitric đặc và oxit nito với axit loãng và nước, oxit của phi kim.

C + 4HNO_{3 đặc} → 4NO₂ + 2H₂O + CO₂

P + 5HNO_{3 đặc} → 5NO₂ + H₂O + H₃PO₄

3C + 4HNO_{3 loãng} → 3CO₂ + 4NO + 2H₂O

- Tác dụng với oxit bazo, bazo, muối mà kim loại trong hợp chất này chưa lên hóa trị cao nhất:

FeO + 4HNO₃ → Fe(NO₃)₃ + NO₂ + 2H₂O

FeCO₃ + 4HNO₃ → Fe(NO₃)₃ + NO₂ + 2H₂O + CO₂

- Tác dụng với hợp chất:

3H₂S + 2HNO₃ (>5%) → 3S_{kết tủa} + 2NO + 4H₂O

PbS + 8HNO_{3 đặc} → PbSO_{4 kết tủa} + 8NO₂ + 4H₂O

Ag₃PO₄ tan trong HNO₃, HgS không tác dụng với HNO₃.

- Tác dụng với nhiều hợp chất hữu cơ: Axit nitric có khả năng phá hủy nhiều hợp chất hữu cơ, nên sẽ rất nguy hiểm nếu để axit này tiếp xúc với cơ thể người.

9. Bài tập câu hỏi liên quan

Câu 1. Tiến hành thí nghiệm sau: thả một mẩu natri vào dung dịch chứa MgSO₄.

Hiện tượng xảy ra được dự đoán như sau :

(a) Mẩu natri chìm xuống đáy dung dịch

(b) Kim loại magie màu trắng bạc thoát ra, lắng xuống đáy ống nghiệm.

(c) Dung dịch vẫn trong suốt.

(d) Có khí thoát ra.

Trọng các hiện tượng trên, số hiện tượng xảy ra đúng như dự đoán là

A. 1.

B. 2.

C. 3.

D.4.

Lời giải:

Câu 2. Tiến hành đồng thời 3 thí nghiệm sau với cùng một khối lượng bột nhôm như nhau :

Thi nghiệm 1: Cho bột nhôm vào dung dịch HCl dư thu được V1 lít khí không màu.

Thí nghiệm 2: Cho bột nhôm vào dung dịch NaOH dư thu được V2 lít khí không màu.

Thí nghiệm 3: Cho bột nhôm vào dung dịch HNO₃ loãng dư thu được khí V₃ lít khí không màu và hoá nâu trong không khí.

Các thểtích V1, V2 và V3 đo ở cùng điều kiện.

Mối quan hệ giữa V1, V2 và V3 nào sau đây là đúng ?

A. V1 = V2 = V3

B. V1 > V2 > V3

C. V1 < V2 < V3

D. V1 = V2 > V3

Lời giải:

Câu 3. Cho hỗn hợp các chất sau: Na, Na₂O, Fe, Al hòa tan vào nước, các chất tan được trong nước là:

A. Na, Na₂O

B. Na, Al

C. Na, Al, Na₂O

D. Na₂O, Al

Lời giải:

Câu 4. Dung dịch các chất không làm đổi màu quỳ tím là:

A. Na₂CO₃

B. NaHCO₃

C. CH₃COOH

D. C₆H₅OH

Lời giải:

Câu 5. Chọn câu đúng nhất trong số các câu sau đây;

A. NaHCO₃ tan trong nước tạo dung dịch có pH < 7

B. NaHCO₃ kém bền có tính axit

C. NaHCO₃ kém bền, có tính lưỡng tính

D. NaHCO₃ tác dụng với CaCl₂ tạo kết tủa trắng

Lời giải:

Câu 6. Hỗn hợp X chứa K₂O, NH₄Cl, KHCO₃ và BaCl₂ có số mol mỗi chất đều bằng nhau. Cho hỗn hợp X vào H₂O dư, đun nóng thu được dung dịch chứa:

A. KCl, KHCO₃, NH₄Cl, BaCl₂.

B. KCl, KOH, BaCl₂.

C. KCl.

D. KCl, KOH.

Lời giải:

Câu 7. Cho các chất sau: Ca(OH)₂, KOH, BaCO₃, Ba(HCO₃)₂, KNO₃, Mg(OH₎₂.

Số chất bị nhiệt phân có chất khí trong sản phẩm tạo thành là:

A. 5

B .4

C. 3

D. 2

Lời giải:

Câu 8. Cho 1,08 gam Mg tác dụng với dung dịch HNO₃ (dư). Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được 0,448 lít khí NO (ở đktc) và dung dịch M. Khối lượng muối khan thu được khi làm bay hơi dung dịch M là

A. 13,32 gam.

B. 6,96 gam.

C. 8,88 gam.

D. 13,92 gam.

Lời giải:

Câu 9. Cho Ag vào 100ml dung dịch Mg(NO₃)₂ 0,5M. Thêm tiếp vào hổn hợp 150 ml dung dịch H₂SO₄ 2M. Khuấy dều và thêm nước vào đến dư cho phản ứng xảy ra hoàn toàn thấy Ag tan 1 phần và có khí bay ra. Thêm tiếp dung dịch NaBr đến dư vào dung dịch sau phản ứng thấy có kết tủa màu vàng. Khối lượng kết tủa vàng là:

A. 94 gam

B. 112,8 gam

C. 169,2 gam

D. 56,4 gam

Lời giải:

Câu 10. Cho m gam Mg vào dung dịch chứa 0,06 mol FeCl₃. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được 1,68 gam chất rắn. Giá trị của m là

A. 4,32

B. 2,88

C. 2,16

D. 1,44

Lời giải:

Câu 11. Cho miếng Mg tác dụng với HNO₃, sau phản ứng không thấy có khí sinh ra. Hệ số cân bằng của HNO₃ trong phản ứng là

A. 8

B. 9

C. 10

D. 12

Lời giải: