Mg + HNO3 → Mg(NO3)2 + N2 + H2O | Mg ra Mg(NO3)2

Mg + HNO₃ → Mg(NO₃)₂ + N_2$\uparrow$ + H₂O

2. Điều kiện phản ứng giữa Mg + HNO₃ ra N₂

Không có

3. Cách tiến hành phản ứng giữa Mg và dung dịch HNO₃

Cho kim loại magie tác dụng với dung dịch axit nitric.

4. Hiện tượng phản ứng giữa Mg và dung dịch HNO₃

Chất rắn màu trắng bạc Magie (Mg) tan dần và xuất hiện khí Nito (N₂) làm sủi bọt khí.

5. Bản chất của các chất tham gia phản ứng

5.1. Bản chất của Mg (Magie)

- Trong phản ứng trên Mg là chất khử.

- Mg là chất khử mạnh tác dụng được với các axit.

5.2. Bản chất của HNO₃ (Axit nitric)

- Trong phản ứng trên HNO₃ là chất oxi hoá.

- Đây là một monoaxit mạnh, có tính oxi hóa mạnh có thể nitrat hóa nhiều hợp chất vô cơ.

6. Tính chất hoá học của Mg

Magie là chất khử mạnh:

Mg → Mg²⁺ + 2e

6.1. Tác dụng với phi kim

Lưu ý:

- Do Mg có ái lực lớn với oxi: 2Mg + CO₂ → MgO. Vì vậy không dùng tuyết cacbonic để dập tắt đám cháy Mg.

6.2. Tác dụng với axit

- Với dung dịch HCl và H₂SO₄ loãng:

Mg + H₂SO₄ → MgSO₄ + H₂

- Với dung dịch HNO₃:

4Mg + 10 HNO₃ → 4 Mg(NO₃)₂ + NH₄NO₃ + 3 H₂O

6.3. Tác dụng với nước

- Ở nhiệt độ thường, Mg hầu như không tác dụng với nước. Mg phản ứng chậm với nước nóng (do tạo thành hidroxit khó tan).

Mg + 2H₂O → Mg(OH)₂ + H₂

6.4. Ứng dụng

Magie giúp giảm đau nửa đầu.

Magie giúp giảm huyết áp.

Magie giúp ngăn ngừa bệnh tiểu đường.

Magie giúp điều trị táo bón.

Magie được sử dụng để điều trị viêm loét dạ dày.

7. Tính chất hóa học của HNO₃

- Axit nitric là một dung dịch nitrat hydro có công thức hóa học HNO₃ . Đây là một axit khan, là một monoaxit mạnh, có tính oxy hóa mạnh có thể nitrat hóa nhiều hợp chất vô cơ, có hằng số cân bằng axit (pKa) = −2.

- Axit nitric là một monoproton chỉ có một sự phân ly nên trong dung dịch, nó bị điện ly hoàn toàn thành các ion nitrat NO₃− và một proton hydrat, hay còn gọi là ion hiđroni.

H₃O+ HNO₃ + H₂O → H₃O+ + NO3-

- Axit nitric có tính chất của một axit bình thường nên nó làm quỳ tím chuyển sang màu đỏ.

- Tác dụng với bazo, oxit bazo, muối cacbonat tạo thành các muối nitrat

2HNO₃ + CuO → Cu(NO₃)₂ + H₂O

2HNO₃ + Mg(OH)₂ → Mg(NO₃)₂ + 2H₂O

2HNO₃ + CaCO₃ → Ca(NO₃)₂ + H₂O + CO₂

- Axit nitric tác dụng với kim loại: Tác dụng với hầu hết các kim loại trừ Au và Pt tạo thành muối nitrat và nước .

Kim loại + HNO_{3 đặc} → muối nitrat + NO + H₂O ( t^o)

Kim loại + HNO_{3 loãng} → muối nitrat + NO + H₂O

Kim loại + HNO_{3 loãng lạnh} → muối nitrat + H₂

Mg(rắn) + 2HNO_{3 loãng lạnh} → Mg(NO₃)₂ + H₂ (khí)

- Nhôm, sắt, crom thụ động với axit nitric đặc nguội do lớp oxit kim loại được tạo ra bảo vệ chúng không bị oxy hóa tiếp.

- Tác dụng với phi kim (các nguyên tố á kim, ngoại trừ silic và halogen) tạo thành nito dioxit nếu là axit nitric đặc và oxit nito với axit loãng và nước, oxit của phi kim.

C + 4HNO_{3 đặc} → 4NO₂ + 2H₂O + CO₂

P + 5HNO_{3 đặc} → 5NO₂ + H₂O + H₃PO₄

3C + 4HNO_{3 loãng} → 3CO₂ + 4NO + 2H₂O

- Tác dụng với oxit bazo, bazo, muối mà kim loại trong hợp chất này chưa lên hóa trị cao nhất:

FeO + 4HNO₃ → Fe(NO₃)₃ + NO₂ + 2H₂O

FeCO₃ + 4HNO₃ → Fe(NO₃)₃ + NO₂ + 2H₂O + CO₂

- Tác dụng với hợp chất:

3H₂S + 2HNO₃ (>5%) → 3S_{kết tủa} + 2NO + 4H₂O

PbS + 8HNO_{3 đặc} → PbSO_{4 kết tủa} + 8NO₂ + 4H₂O

Ag₃PO₄ tan trong HNO₃, HgS không tác dụng với HNO₃.

- Tác dụng với nhiều hợp chất hữu cơ: Axit nitric có khả năng phá hủy nhiều hợp chất hữu cơ, nên sẽ rất nguy hiểm nếu để axit này tiếp xúc với cơ thể người.

8. Bài tập vận dụng liên quan

Câu 1. Nhóm các kim loại tan được trong nước gồm:

A. Na, Mg, Al

B. Ca, K, Al

C. Ba, Fe, Na

D. Na, Ba, Ca

Lời giải:

Câu 2. Các nguyên tố sau O, K, Al, F, Mg, P. Hãy chỉ ra thứ tự sắp xếp đúng theo chiều tính kim loại giảm dần, tính phi kim tăng dần là

A. K, Mg, Al, P, O, F.

B. Al, K, Mg, O, F, P.

C. Mg, Al, K, F, P, O.

D. K, Mg, Al, F, O, P.

Lời giải:

Câu 3. Dãy gồm các chất đều phản ứng với dung dịch HCl là

A. K₂SO₄, Na₂CO₃.

B. Na₂SO₃, KNO₃.

C. Na₂SO₄, MgCO₃.

D. Na₂CO₃, CaCO₃.

Lời giải:

Câu 4. Cho hỗn hợp CaO, MgO, Na₂CO₃, Fe₃O₄ tan vào nước ta thu được kết tủa gồm:

A. MgO, Fe₃O₄

B. CaO, MgO, Fe₃O₄

C. CaCO₃, MgO, Fe₃O₄

D. Na₂CO₃, Fe₃O₄

Lời giải:

Câu 5. Dãy các chất nào sau đây là muối axit ?

A. KHCO₃, CaCO₃, Na₂CO₃.

B. Ba(HCO₃)₂, NaHCO₃, Ca(HCO₃)₂.

C. Mg(HCO₃)₂, Ba(HCO₃)₂, CaCO₃.

D. Ca(HCO₃)₂, Ba(HCO₃)₂, BaCO₃.

Lời giải:

Câu 6. Cho 1,08 gam kim loại M vào dung dịch H₂SO₄ loãng dư. Lọc dung dịch, đem cô cạn thu được 6,84 gam một muối khan duy nhất. Vậy kim loại M là:

A. Ni

B. Ca

C. Al

D. Fe

Lời giải:

Câu 7. Cho 4 kim loại X, Y, Z, T đứng sau Mg trong dãy hoạt động hóa học, biết rằng:

X, Y tác dụng được với dung dịch HCl giải phóng khí Hidro

Z, T không có phản ứng với dung dịch HCl

Y tác dụng với dung dịch muối của X và giải phóng kim loại X

T tác dụng được với dung dịch muối của Z là giải phóng kim loại Z

Kim loại có tính khử yếu nhất trong 4 kim loại là:

A. T

B. Y

C. Z

D. X

Lời giải:

Câu 8. Cho hỗn hợp Al, Fe tác dụng với hỗn hợp dung dịch AgNO₃, Cu(NO₃)₂ thu được dung dịch B và chất rắn D gồm 3 kim loại. Cho D tác dụng với HCl dư, thấy có khí bay lên. Thành phần của chất rắn D là

A. Fe, Cu, Ag

B. Al, Cu, Ag

C. Al, Fe, Cu, Ag

D. Al, Fe, Cu

Lời giải:

Câu 9. Hỗn hợp bột gồm 3 kim loại Mg, Al, Zn có khối lượng 3,59 gam được chia làm hai phần đêu nhau. Phần 1 đem đốt cháy hoàn toàn trong oxi dư thu được 4,355 gam hỗn hợp oxit. Phần 2 hòa tan hoàn toàn trong HNO₃ đặc nóng dư thu được V lít (đktc) khí NO₂ (sản phẩm khử duy nhất). Hãy tính giá trị của V.

A. 14,336 lít

B. 6,72 lít

C. 13,36 lít

D. 7,168 ít

Lời giải: