CH3COOC2H5 ra CH3COONa l CH3COOC2H5 + NaOH → CH3COONa + C2H5OH | Etyl axetat ra Ancol etylic

Phản ứng CH₃COOC₂H₅ + NaOH → CH₃COONa + C₂H₅OH

1. Phương trình CH₃COOC₂H₅ tác dụng với NaOH

CH₃COOC₂H₅ + NaOH → C₂H₅OH + CH₃COONa

2. Điều kiện phương trình phản ứng CH₃COOC₂H₅ tác dụng với NaOH

Đun sôi nhẹ.

3. Cách thực hiện phản ứng CH₃COOC₂H₅ tác dụng với NaOH

Cho 2ml etyl axetat vào ống nghiệm, sau đó cho tiếp dung dịch 1 ml NaOH 30%. Lắc đều ống nghiệm rồi đun cách thủy trong 5 phút.

4. Hiện tượng nhận biết phản ứng

Ban đầu chất lỏng trong ống nghiệm tách thành hai lớp. Sau phản ứng chất lỏng trong ống nghiệm trở thành đồng nhất.

5. Bản chất của CH₃COOC₂H₅ (Etyl axetat) trong phản ứng

CH₃COOC₂H₅ bị thuỷ phân trong môi trường bazo với điều kiện nhiệt độ, phản ứng này còn được gọi là phản ứng xà phòng hoá.

6. Tính chất hóa học este

6.1. Phản ứng thủy phân môi trường Axit (H⁺)

R-COO-R' + H-OH ⇋ R-COOH + R'-OH

6.2. Phản ứng thủy phân môi trường Bazơ (OH^-)

R-COO-R' + NaOH ⟶ R-COONa + R'-OH

Ví dụ:

CH₃COOC₂H₅ + NaOH ⟶ CH₃COONa + C₂H₅OH

CH₂=CH-COO-CH₃ + NaOH ⟶ CH₂=CH-COONa + CH₃-OH

Một số phản ứng Este đặc biệt

Este X + NaOH ⟶ 2 muối + H₂O

⇒ X là este của phenol, có công thức là C₆H₅OOC–R

Este X + NaOH ⟶ 1 muối + 1 anđehit

⇒ X là este đơn chức, có công thức là R–COO–CH=CH–R’

Este X + NaOH ⟶ 1 muối + 1 xeton

⇒ X là este đơn chức, có công thức là R’–COO–C(R)=C(R”)R’’’

Este X + AgNO₃/NH₃ + H₂O ⟶ 2Ag + 2 muối

⇒ X là este của axit focmic, có công thức là HCOO-R'

6.3. Phản ứng Este chứa gốc không no

• Phản ứng H₂ (xt, Ni, t^o)

CH₂=CH-COO-CH₃ + H₂ ⟶ C₂H₅COO-CH₃

• Phản ứng trùng hợp (tạo polime)

nCH₃COOCH=CH₂ ⟶ Poli (vinyl axetat)

nCH₂=C(CH₃)-COOCH₃ ⟶ Thủy tinh hữu cơ

7. Tính chất vật lí của este

Các este là chất lỏng hoặc chất rắn ở điều kiện thường và chúng rất ít tan trong nước. So với các axit có cùng khối lượng mol phân tử hoặc phân tử có cùng số nguyên tử cacbon thì este có nhiệt độ sôi và độ tạn trong nước thấp hơn hẳn.

8. Bài tập trắc nghiệm

Câu 1. Este etyl axetat có công thức là

A. CH₃COOCH₃

B. CH₃COOC₂H₅.

C. CH₃CH₂OH.

D. CH₃COOC₃H₇

Lời giải:

Đáp án: B

Giải thích:

Etyl axetat có công thức cấu tạo là CH₃COOC₂H₅

Câu 2. Thủy phân vinyl axetat trong dung dịch KOH thu được:

A. axit axetic và ancol vinylic

B. kali axetat và ancol vinylic

C. kali axetat và anđehit axetic

D. axit axetic và anđehit axetic

Lời giải:

Đáp án: C

Giải thích:

vinyl axetat có công thức hóa học là: CH₃COOCH=CH₂

Phương trình phản ứng thủy phân vinyl axetat

CH₃COOCH=CH₂ + KOH → CH₃COOK + CH₃-CH=O

Câu 3. Cho các nhận định sau:

(a). Chất béo là trieste của glixerol với các axit monocacboxylic có mạch C dài không phân nhánh.

(b). Lipit gồm các chất béo, sáp, steroid, photpholipit,...

(c). Chất béo là chất lỏng, không màu

(d). Chất béo chứa các gốc axit không no thường là chất lỏng ở nhiệt độ thường và được gọi là dầu.

(e). Phản ứng thủy phân chất béo trong môi trường kiềm là phản ứng thuận nghịch.

(g). Chất béo là thành phần chính của dầu mỡ động vật và thực vật.

Các nhận định nào trên đúng là:

A. (b), (d); (g)

B. (a), (c); (e),

C. (a), (c); (e), (g)

D. (b), (c); (d); (e), (g)

Lời giải:

Đáp án: A

Giải thích:

Câu 4: Cho 20 gam một este X (có phân tử khối là 100đvc) tác dụng với 300 ml dung dịch NaOH 1M. Sau phản ứng, cô cạn dung dịch thu được 23,2g chất rắn khan. Công thức cấu tạo thu gọn của X là

A. CH₂=CHCH₂COOCH₃.

B. CH₃COOCH=CHCH₃.

C. C₂H₅COOCH=CH₂.

D. CH₂=CHCOOC₂H₅.

Lời giải:

Đáp án: C

Giải thích:

n_X= 20/100 = 0,2 mol;

n_NaOH = 1.0,3 = 0,3 mol

Số mol n_NaOHdư = 0,3 – 0,2 = 0,1 mol.

m chất rắn sau phản ứng = m_muối+ m_{NaOH dư}

Khối lượng muối thu được: m_muối = 23,2 – 0,1.40 = 19,2 gam

M_muối = 19,2/0,2 = 96

Muối là C₂H₅COONa

Este X cần tìm là: C₂H₅COOCH=CH₂

Câu 5: Thuỷ phân hoàn toàn 444 gam một lipit X thu được 46 gam glixerol và hai loại axit béo. Hai loại axit béo đó là

A. C₁₇H₃₁COOH và C₁₇H₃₃COOH.

B. C₁₅H₃₁COOH và C₁₇H₃₅COOH.

C. C₁₇H₃₃COOH và C₁₅H₃₁COOH.

D. C₁₇H₃₃COOH và C₁₇H₃₅COOH.

Lời giải:

Đáp án: D

Giải thích:

Phản ứng thủy phân tạo 2 muối

Phương trình hóa học dạng tổng quát

(R₁COO)₂C₃H₅(OOCR₂) + 3NaOH → 2R₁COONa + R₂COONa + C₃H₅(OH)₃

n_lipit = n_glixerol → n_lipit = 46/92 = 0,5mol

→M_lipit= 444/0,5 = 888 g/mol

→ (R1 + 44).2 + (R₂+ 44) + 41 = 888 → 2R₁ + R₂ = 715

R₁ = 239 (C₁₇H₃₅)

R₂= 237 (C17H₃₃)

→ C₁₇H₃₃COOH và C₁₇H₃₅COOH.

Câu 6: Hóa hơi 27,2 gam một este X thu được 4,48 lít khí (quy về đktc). Xà phòng hóa X bằng dung dịch NaOH (vừa đủ) thu được hỗn hợp hai muối của natri. Công thức cấu tạo thu gọn của este X là

A. CH₃COOC₆H₅.

B. C₆H₅COOCH₃.

C. CH₃COOC₆H₄CH₃.

D. HCOOC₆H₅.

Lời giải:

Đáp án: B

Giải thích:

n_este = 0,2 mol => M_este= 27,2/0,2 = 136

X + NaOH → 2 muối => X là este của phenol

Do đó, X có dạng C₆H₅OOCR => 121 + R = 136 => R = 15

Vậy X là C₆H₅OOCCH₃

Câu 7: Ba hiđrocacbon X, Y, Z kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng, trong đó khối lượng phân tử Z gấp đôi khối lượng phân tử X. Đốt cháy 0,1 mol chất Y,sản phẩm khi hấp thụ hoàn toàn vào dung dịch Ca(OH)₂ dư, thu được số gam kết tủa là

A. 30 gam

B. 10gam

C. 40 gam

D. 20 gam

Lời giải:

Đáp án: C

Giải thích:

Gọi M_X là phân tử của X.

Phân tử khối của Z = M_X + 28 = 2 M_X

=> M_X = 28, X là C₂H₄.

=> Y là C₃H₆và Z là C₄H₈.

0,1 mol Z khi đốt thu 0,4 mol CO₂ và khi hấp thụ vào Ca(OH)₂ dư thu 0,4 mol CaCO₃nặng 40 gam.

Câu 8. Phát biểu nào sau đây đúng về tính chất hóa học chung của este ?

A. Bị thủy phân không hoàn toàn trong môi trường axit.

B. Cho phản ứng cộng H₂ với xúc tác Ni, t⁰

C. Thủy phân không hoàn toàn trong môi trường axit

D. Thủy phân hoàn toàn trong môi trường axit

Lời giải:

Đáp án: A

Giải thích:

Câu 9. Khẳng định nào sau đây là đúng khi nói về tính chất vật lý của este ?

A. Este thường nặng hơn nước, không hòa tan được chất béo.

B. Este thường nặng hơn nước, hòa tan được nhiều loại hợp chất hữu cơ.

C. Este thường nhẹ hơn nước, ít tan hoặc không tan trong nước.

D. Este thường nhẹ hơn nước, tan nhiều trong nước.

Lời giải:

Đáp án: C

Giải thích:

Câu 10. Ứng dụng nào sau đây không phải của este?

A. Dùng làm dung môi (pha sơn tổng hợp)

B. Dùng trong công nghiệp thực phẩm (kẹo, bánh, nước giải khát) và mĩ phẩm (xà phòng, nước hoa…)

C. HCOOR trong thực tế dùng để tráng gương, phúc

D. Poli(vinyl axetat) dùng làm chất dẻo hoặc thủy phân thành poli(vinyl ancol) dùng làm keo dán

Lời giải:

Đáp án: C

Giải thích: