(C17H35COO)3C3H5 ra C17H35COONa l (C17H35COO)3C3H5 + NaOH → C17H35COONa + C3H5(OH) | Tristearin ra Glixerol

Phản ứng (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ + NaOH → C₁₇H₃₅COONa + C₃H₅(OH)

1. Công thức của tristearin

Công thức hóa học của tristearin là (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅

Ngoài ra các bạn tham khảo một số công thức của chất béo thường gặp:

(C₁₅H₃₁COO)₃C₃H₅: tripanmitoylglixerol (tripanmitin)

(C₁₇H₃₃COO)₃C₃H₅: trioleoylglixerol (triolein)

2. Xà phòng hóa tristearin

(C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ + 3NaOH → 3C₁₇H₃₅COONa + C₃H₅₍OH)₃

3. Điều kiện phản ứng Tristearin tác dụng với NaOH

Thủy phân trong môi trường kiềm.

4. Bản chất của (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ (Tristearin) trong phản ứng

Về cấu tạo, (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ là trieste nên có tính chất của este nói chung. (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ bị thuỷ phân trong môi trường bazo tạo thành muối natri của axit béo được dùng làm xà phòng nên phản ứng này gọi là phản ứng xà phòng hoá.

5. Tính chất hóa học của chất béo

5.1. Phản ứng thủy phân trong môi trường axit

- Khi đun nóng với nước có xúc tác axit, chất béo bị thủy phân tạo ra glixerol và các axit béo:

5.2. Phản ứng xà phòng hóa

- Khi đun nóng chất béo với dung dịch kiềm (NaOH hoặc KOH) thì tạo ra glixerol và hỗn hợp muối của các các axit béo. Muối natri hoặc kali của các axit béo chính là xà phòng:

5.3. Phản ứng hiđro hóa

- Chất béo có chứa các gốc axit béo không no tác dụng với hiđro ở nhiệt độ và áp suất cao có Ni xúc tác. Khi đó hiđro cộng vào nối đôi C=C :

5.4. Phản ứng oxi hóa

- Nối đôi C=C ở gốc axit không no của chất béo bị oxi hóa chậm bởi oxi không khí tạo thành peooxit, chất này bị thủy phân thành các sản phẩm có mùi khó chịu. Đó là nguyên nhân của hiện tượng dầu mỡ để lâu bị ôi.

6. Ứng dụng của chất béo

Vai trò của chất béo trong cơ thể

- Chất béo là thành phần cơ bản trong thức ăn của người và động vật.

- Chất béo là thức ăn quan trọng của con người.

+ Ở ruột non, nhờ tác dụng xúc tác của các enzim như lipaza, và dịch mật, chất béo bị thủy phân nhờ axit béo và glixerol rồi được hấp thụ vào thành ruột. Ở đó, glixerol và axit béo lại kết hợp với nhau tạo thành axit béo rồi được máu vận chuyển đến các tế bào. Nhờ những phản ứng sinh hóa phức tạp, chất béo bị oxi hóa chậm thành CO2 và nước, cung cấp năng lượng cho cơ thể.

+ Chất béo chưa sử dụng được tích lũy thành các mô mỡ. Vì thế trong cơ thể chất béo là nguồn cung cấp, dự trữ năng lượng. Chất béo còn là nguyên liệu để tổng hợp một số chất khác cần thiết cho cơ thể. Nó còn có tác dụng đảm bảo sự vận chuyển và hấp thụ các chất hòa tan được trong chất béo.

- Khi bị oxi hóa, chất béo cung cấp năng lượng cho cơ thể nhiều hơn so với chất đạm và chất bột.

Ứng dụng trong công nghiệp

- Trong công nghiệp, chất béo chủ yếu được dùng để điều chế glixerol và xà phòng. Ngày nay, người ta đã sử dụng một số dầu thực vật làm nhiên liệu cho động cơ điezeen.

- Glixerol được dùng trong sản xuất chất dẻo, mĩ phẩm, thuốc nổ,... Ngoài ra chất béo còn được dùng trong sản xuất một số thực phẩm khác như mì sợi, đồ hộp,..

Lưu ý

- Khi để lâu trong không khí, chất béo có mùi ôi. Đó là do tác dụng của hơi nước, oxi và vi khuẩn lên chất béo.Để hạn chế điều này, cần lưu ý bảo quản chất béo ở nhiệt độ thấp hoặc cho vào chất béo một ít chất chống oxi hóa, hay đun chất béo (mỡ) với một ít muối ăn.

7. Bài tập vận dụng

Câu 1. Công thức hóa học nào sau đây là của tristearin:

A. (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅

B. (C₁₅H₃₁COO)₃C₃H₅

C. (C₁₇H₃₃COO)₃C₃H₅

D. (C₁₇H₃₁COO)₃C₃H₅

Lời giải:

Đáp án: A

Giải thích:

_{(C17H35COO)3C3H5}

Câu 2. Khi xà phòng hóa tristearin ta thu được sản phẩm là

A. C₁₇H₃₅COONa và glixerol

B. C₁₅H₃₁COONa và glixerol

C. C₁₅H₃₁COONa và etanol

D. C₁₇H₃₃COONa và glixerol

Lời giải:

Đáp án: A

Giải thích:

Tristearin có công thức là (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅

(C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅+ 3NaOH → 3C₁₇H₃₅COONa + C₃H₅(OH)₃

Vậy khi xà phòng hóa tristearin ta thu được sản phẩm là C₁₇H₃₅COONa và glixerol.

Câu 3. Xà phòng hóa hoàn toàn m gam tristearin bằng dung dịch NaOH dư, thu được 30,6 gam muối. Giá trị của m là

A. 29,7 gam

B. 14,85 gam

C. 22,28 gam

D. 11,14 gam

Lời giải:

Đáp án: A

Giải thích:

Số mol C₁₇H₃₅COONa là 0,1 mol nên số mol tristearin là 1/30 mol

Suy ra m = 891.1/30 = 29,7 gam

Câu 4. Cho 0,15 mol tristearin (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ tác dụng hoàn toàn với dung dịch KOH dư, đun nóng, thu được a gam glixerol. Giá trị của a là:

A. 13,8.

B. 18,4.

C. 14,4.

D. 9,2.

Lời giải:

Đáp án: A

Giải thích:

Phương trình phản ứng Xà phòng hóa tristearin

(C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ + 3KOH → 3C₁₇H₃₅COOK + C₃H₅(OH)₃

0,15 → 0,15 mol

Ta có: n_glixerol= n_tristearin = 0,15 mol → m_glixerol = 0,15.92 = 13,8 gam

Câu 5. Xà phòng hóa hoàn toàn a gam chất béo A với một lượng vừa đủ NaOH. Cô cạn dung dịch sau phản ứng, thu được 0,92gam glixerol và 9,18 muối khan. Giá trị của a là

A. 19,12.

B. 17,8.

C. 8,9.

D. 14,68.

Lời giải:

Đáp án: C

Giải thích:

nC₃H₅(OH)₃ = 0,01 mol → n_NaOH= 3. nC₃H₅(OH)₃ = 0,03 mol

Bảo toàn khối lượng:

m_A + m_NaOH= mC₃H₅(OH)₃ + m_muối

→ m_A = 8,9 gam

Xem thêm các phương trình phản ứng hóa học khác:

CH3CHO + O2 → CH3COOH

CH3OH + CO → CH3COOH

CH3OH + O2 → HCHO + H2O

C2H2 + AgNO3 + NH3 → C2Ag2 + NH4NO3

C3H4 + AgNO3 + NH3 → C3H3Ag + NH4NO3