TOP 10 mẫu Phân tích bài thơ Mẹ của Đỗ Trung Lai (2025) SIÊU HAY

Phân tích bài thơ Mẹ của Đỗ Trung Lai

Đề bài: Phân tích bài thơ Mẹ của Đỗ Trung Lai

Dàn ý Phân tích bài thơ Mẹ

1. Mở bài

Dẫn dắt, giới thiệu về bài thơ Mẹ của Đỗ Trung Lai.

2. Thân bài

a. Hình ảnh người mẹ

- Hình ảnh mẹ được đối chiếu với hình ảnh cây cau - một loài cây đã quen thuộc ở làng quê Việt Nam.

- Những hình ảnh về “mẹ” và “cau”:

lưng mẹ “còng” - cau “thẳng”

cau “ngọn xanh rờn” - mẹ “đầu bạc trắng”

cau “ngày càng cao” - mẹ “ngày một thấp”

cau “gần giời” - mẹ “gần đất”

=> Người mẹ ngày một già đi theo năm tháng, thời gian.

b. Tình cảm của người con dành cho mẹ

- Hình ảnh so sánh “một miếng cau khô/khô gầy như mẹ”: Xót xa, đau đớn khi tuổi tác của mẹ ngày càng lớn, sức khỏe ngày càng yếu đi.

- “Con nâng trên tay”: Thái độ trân trọng, nâng niu của người con dành cho mẹ.

- “Không cầm được lệ”: Nỗi xót xa, cay đắng bị dồn nén.

- Câu hỏi tu từ “Sao mẹ ta già?”: Câu hỏi tu từ không nhận được lời đáp, để lại sự cô đơn, trống vắng.

- Hình ảnh “mây bay về xa” cũng giống như mái tóc mẹ bạc hòa cùng với mây trắng trên cao thể hiện một niềm xót xa, tiếc nuối.

=> Niềm thương cảm, nỗi xót xa và sự trân trọng dành cho người mẹ.

3. Kết bài

Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Mẹ.

Phân tích bài thơ Mẹ (mẫu 1)

Chủ đề về Mẹ luôn là một nguồn cảm hứng vô tận cho thơ ca. Mẹ là người đã sinh ra chúng ta, cho chúng ta nhận thức về thế giới và yêu chúng ta một cách vô điều kiện. Vì lý do đó, có rất nhiều bài thơ đã được viết về mẹ. Trong số đó, bài thơ "Mẹ" của tác giả Đỗ Trung Lai trong tập Đêm sông Cầu của nhà xuất bản Quân đội Nhân dân năm 2003 là một trong những tác phẩm đáng nhớ. Bài thơ tập trung vào nỗi đau sâu sắc của một người con khi chứng kiến mẹ của mình ngày một già yếu và không còn khỏe mạnh như trước. Mẹ đã hy sinh tất cả cho con cái của mình, và niềm đau của người con không thể nào được giải tỏa. Chính vì vậy, bài thơ này được coi là một tác phẩm đầy cảm xúc và đầy ý nghĩa về tình mẫu tử.

Tác giả Đỗ Trung Lai không lựa chọn một tên hoa mỹ để đặt cho bài thơ của mình, mà chỉ sử dụng từ "Mẹ". Điều này có thể là bởi vì, khi viết về mẹ, bất kỳ từ ngữ nào cũng không thể diễn tả hết vẻ đẹp của người phụ nữ đó. Chỉ một từ "Mẹ" linh thiêng cũng đủ để biểu hiện tất cả những khó khăn và tình yêu thương vô tận mà người mẹ đã dành cho chúng ta. Hình ảnh về mẹ đã được phản ánh chân thật nhất qua hai câu đầu của bài thơ.

“Lưng mẹ còng rồi
Cau thì vẫn thẳng
Cau-ngọn xanh rờn
Mẹ-đầu bạc trắng

Cau ngày càng cao
Mẹ ngày một thấp
Cau gần với giời
Mẹ thì gần đất!”

Trong văn hóa Việt Nam, hình ảnh cây cau luôn đóng vai trò rất quan trọng, từ xưa đến nay, trong các ngày lễ quan trọng như ngày cưới, ngày giỗ, ngày Tết thì không thể thiếu miếng trầu và quả cau. Nhà thơ Đỗ Trung Lai đã chọn loại cây đặc biệt ấy để so sánh với mẹ, vì mẹ cũng như cây cau, có vị trí đặc biệt không gì có thể thay thế trong lòng con, và không ai có thể thân thiết với con hơn mẹ. Tuy nhiên, theo thời gian, dường như cây cau và mẹ lại trở nên khác biệt với nhau.

Trong bài thơ, vì tuổi già mà lưng mẹ càng ngày càng còng đi, còn cây cau lại thẳng đứng, và cành cây ngày càng phát triển hơn. Mẹ có đầu bạc trắng là biểu hiện của sự lão hóa, trong khi cây cau lại có lá xanh rờn, tượng trưng cho sự sống động và phát triển. Cây cau cao lớn đến mức gần với trời, còn mẹ thì gần đất. Tác giả sử dụng các biện pháp nói giảm, tránh để thể hiện sự đau buồn khi mẹ sắp rời xa thế gian. Bằng cách so sánh tương phản giữa cây cau và mẹ, nhà thơ Đỗ Trung Lai đã vẽ nên hình ảnh mẹ chân thật nhất. Mẹ là người vĩ đại đối với con, nhưng thời gian không ngừng trôi, và con phải đối mặt với sự thật rằng mẹ đang ngày một già yếu, gần đất và xa trời.

Sau khi trực tiếp chứng kiến mẹ mình đang từ từ xa cách, người con bắt đầu trải qua những cảm xúc đau đớn trong lòng:

“Ngày con còn bé

Cau mẹ bổ tư

Giờ cau bổ tám

Mẹ còn ngại to!

Một miếng cau khô

Khô gầy như mẹ

Con nâng trên tay

Không cầm được lệ

Ngẩng hỏi giời vậy

-Sao mẹ ta già?

Không một lời đáp

Mây bay về xa.”

Tại sao khi nhân vật con còn nhỏ thì chỉ cần “bổ tư” là đủ, nhưng bây giờ mẹ lại ngại to vậy? Câu trả lời là vì mẹ đã già, cơ thể càng ngày càng yếu nên không thể ăn những miếng to được nữa, chỉ còn ăn được những miếng bé, và cây cau cũng vậy. Tác giả còn so sánh miếng cau khô, “khô gầy như mẹ”, để tạo nên hình ảnh rõ nét về sự héo hon, tàn tạ của người mẹ khi trở nên già yếu sau một cuộc đời vất vả vì con cái. Chính vì điều này, khi nâng miếng cau trên tay, tác giả không kìm được nước mắt vì nhớ về mẹ.

Trong đoạn văn này, nhà thơ Đỗ Trung Lai sử dụng từ "nâng" thay cho "cầm" hay "nắm" để miêu tả hành động của người con với miếng cau, bởi từ này mang ý nghĩa trân trọng, quan tâm và nhẹ nhàng hơn. Bằng cách này, người đọc cảm nhận được hình ảnh mẹ của người con trong từng nét vẽ của tác giả. Cuối cùng, bài thơ kết thúc bằng hình ảnh "Mây bay về xa", một biểu tượng cho sự xa cách giữa người con và mẹ khi mẹ phải đi về phía trời cao. Dù người con muốn giữ mẹ lại bên mình, nhưng cuối cùng đành chấp nhận sự thật rằng mẹ sẽ phải rời xa mãi mãi, để lại cho người con sự đau đáu và nhớ nhung mãi mãi.

Bài thơ “Mẹ” của Đỗ Trung Lai đơn giản nhưng rất cảm động, đã khiến trái tim người đọc rung động. Bài thơ miêu tả rất chân thật hình ảnh người mẹ lúc già, cũng như cảm xúc đau buồn và tuyệt vọng của người con khi thấy mẹ đang dần xa cách mình. Tác giả như muốn gửi gắm thông điệp cho độc giả rằng hãy biết yêu mẹ, kính trọng mẹ khi còn có thể, đừng để khi mẹ không còn ở bên, hối hận vì đã không biết trân trọng.

Phân tích bài thơ Mẹ (mẫu 2)

Có rất nhiều tác phẩm viết về tình mẫu tử, sự trân trọng và lòng kính yêu đối với người mẹ, trong đó bài thơ "Mẹ" của Đỗ Trung Lai được đánh giá cao. Trong bài thơ này, nhà thơ đã dùng hình ảnh cây cau, một loài cây phổ biến trong các làng quê Việt Nam, để so sánh với hình ảnh người mẹ.

“Lưng mẹ còng rồi
Cau thì vẫn thẳng
Cau - ngọn xanh rờn
Mẹ - đầu bạc trắng

Cau ngày càng cao
Mẹ ngày một thấp
Cau gần với giời
Mẹ thì gần đất!”

Sự đối lập giữa người mẹ và cây cau được thể hiện qua các cụm từ như "Lưng mẹ còng rồi - Cây cau thì vẫn thẳng", "Cây cau - nụ xanh rợn, Mẹ - đầu bạc trắng", "Cây cau gần với trời - Mẹ thì gần đất". Từ đó, tác giả muốn nhấn mạnh sự thay đổi của người mẹ khi trải qua thời gian về tuổi tác và ngoại hình. Đặc biệt, hình ảnh so sánh "Một miếng cau khô - Khô gầy như mẹ" trong khổ thơ tiếp theo làm nổi bật sự giàu nua và héo hon của người mẹ.

“Một miếng cau khô

Khô gầy như mẹ

Con nâng trên tay

Không cầm được lệ”

"Miếng cau khô" gợi lên hình ảnh của một thứ héo tàn, không còn sức sống. Và khi tuổi già đến, hình dáng của mẹ dường như cũng trở nên gầy guộc hơn, do cuộc đời đã hy sinh hết mình cho con cái. Từ "nâng" và "cầm" đã thể hiện tình cảm sâu nặng của người con dành cho mẹ. Bao nhiêu yêu thương và trân trọng, nhưng con vẫn cảm thấy xót xa đến tột cùng. Cảm xúc bị kìm nén cuối cùng cũng tràn ngập thành những giọt nước mắt.

“Ngẩng đầu hỏi giời

Sao mẹ già ta?

Không một lời đáp

Mây bay về xa.”

Câu hỏi tu từ vô vọng, không có lời đáp nào, chỉ để lại cảm giác cô đơn và trống vắng. Không ai có thể trả lời được câu hỏi tại sao mẹ già đi, và không ai có thể ngăn chặn được guồng quay của thời gian đầy tàn nhẫn. Hình ảnh "mây bay về xa" cũng như tóc mẹ đã bạc thêm, hòa quyện cùng những đám mây trắng trên cao, tất cả đều gợi lên niềm tiếc nuối và xót xa.

Bài thơ "Mẹ" của Đỗ Trung Lai đã thể hiện nỗi đau xót xa và tình cảm sâu nặng của người con trước hình ảnh người mẹ già nua theo năm tháng.

Phân tích bài thơ Mẹ (mẫu 3)

Có rất nhiều tác phẩm viết về người mẹ đã gửi gắm được tình yêu thương, sự trân trọng và niềm kính yêu. Và bài thơ Mẹ của Đỗ Trung Lai là một trong số đó. Trong bài thơ này, nhà thơ đã sử dụng hình ảnh cây cau - một loài cây đã rất quen thuộc ở mỗi làng quê Việt Nam, đặt trong sự đối chiếu với hình ảnh người mẹ:

Lưng mẹ còng rồi
Cau thì vẫn thẳng
Cau - ngọn xanh rờn
Mẹ - đầu bạc trắng

Cau ngày càng cao
Mẹ ngày một thấp
Cau gần với giời
Mẹ thì gần đất!

Sự đối lập giữa mẹ và câu được thể hiện qua các cụm từ “Lưng mẹ còng rồi - Cau thì vẫn thẳng”, “Cau - ngọn xanh rờn, Mẹ - đầu bạc trắng”, “Cau gần với trời - Mẹ thì gần đất”. Từ đó, tác giả muốn nhấn mạnh vào sự thay đổi của người mẹ trước thời gian về tuổi tác, ngoại hình.

Đặc biệt, hình ảnh so sánh “Một miếng cau khô - Khô gầy như mẹ” trong khổ thơ tiếp theo càng làm nổi bật sự giàu nua, héo hon của người mẹ:

Một miếng cau khô
Khô gầy như mẹ
Con nâng trên tay
Không cầm được lệ

“Miếng cau khô” gợi ra khô héo, không một sức sống. Và khi tuổi già kéo đến, hình dáng của mẹ dường như cũng trở nên hao gầy, bởi một cuộc đời hy sinh cho con cái. Từ “nâng” và “cầm” đã thể hiện được tình cảm của người con dành cho mẹ. Càng yêu thương, trân trọng bao nhiêu, con lại cảm thấy xót xa bấy nhiêu. Cảm xúc dồn nén lại tuôn chảy thành những giọt nước mắt.

Ngẩng đầu hỏi giời
Sao mẹ già ta?
Không một lời đáp
Mây bay về xa.

Câu hỏi tu từ không nhận được lời đáp, để lại sự cô đơn, trống vắng. Không ai trả lời được vì sao mẹ già, cũng không ai ngăn được guồng quay của thời gian tàn nhẫn. Hình ảnh “mây bay về xa” cũng giống như mái tóc mẹ bạc hoà cùng với mây trắng trên cao thể hiện một niềm xót xa, tiếc nuối.

Như vậy, bài thơ Mẹ của Đỗ Trung Lai đã bộc lộ nỗi xót xa thưởng cảm của người con trước hình ảnh già nua của mẹ theo năm tháng.

Phân tích bài thơ Mẹ (mẫu 4)

Trong kho tàng văn học, có vô số tác phẩm mô tả về tình mẹ con, sự quý trọng và lòng kính yêu. Trong đó, bài thơ "Mẹ" của Đỗ Trung Lai là một trong những tác phẩm đặc sắc.

Bài thơ này đem lại hình ảnh một cách rất đặc biệt, khi so sánh người mẹ với một cây cau - loài cây quen thuộc mà ở mỗi ngóc ngách của làng quê Việt Nam, đồng thời, thể hiện sự đối lập và sự thay đổi của thời gian đối với hình dáng của mẹ:

“Lưng mẹ còng rồi
Cau thì vẫn thẳng
Cau - ngọn xanh rờn
Mẹ - đầu bạc trắng"

Bằng những câu văn đơn giản nhưng ẩn chứa nhiều ý nghĩa sâu sắc, tác giả đã muốn nhấn mạnh sự biến đổi của người mẹ trước sự trôi qua của thời gian, cả về tuổi tác và ngoại hình.

Đặc biệt, hình ảnh so sánh "Miếng cau khô - Khô gầy như mẹ" trong câu thơ tiếp theo làm nổi bật sự già nua, héo hon của người mẹ:

“Một miếng cau khô
Khô gầy như mẹ
Con nâng trên tay
Không cầm được lệ”

"Miếng cau khô" là biểu tượng cho sự héo hon, mất đi sức sống. Và khi tuổi già về, hình dáng của mẹ cũng trở nên mong manh, yếu đuối, do một cuộc sống dày công hy sinh cho con cái. Cảm xúc sâu sắc và tình cảm thương mẹ đọng lại thành những giọt nước mắt không ngừng rơi.

“Ngẩng đầu hỏi giời
Sao mẹ già ta?
Không một lời đáp
Mây bay về xa.”

Câu hỏi thầm kín không được đáp lại, để lại cảm giác cô đơn, hụt hẫng. Không ai trả lời được vì sao mẹ già đi, cũng không ai ngăn cản được sự trôi chảy của thời gian vô tình. Hình ảnh của "mây trắng bay về xa" cũng gợi lên hình ảnh mái tóc mẹ bạc phơ trên nền trời xanh, thể hiện một tâm trạng tiếc nuối, xót xa.

Tóm lại, bài thơ "Mẹ" của Đỗ Trung Lai đã lồng ghép một cách tinh tế nỗi lo lắng, xót xa của con trước sự biến đổi của người mẹ theo thời gian.

Phân tích bài thơ Mẹ (mẫu 5)

Bài thơ "Mẹ" là một tác phẩm văn học đầy cảm xúc, lồng ghép những tâm trạng xót xa và thương cảm khi nhìn thấy người mẹ ngày càng già đi, tuổi cao sức yếu, không còn sức khỏe và tươi vui như ngày xưa. Mỗi trải nghiệm trong cuộc đời của mẹ, từ những niềm vui đến những đắng cay, đều được người con nhìn thấy qua hình ảnh của cây cau. Nhà thơ Đỗ Trung Lai đã chọn lựa hình ảnh của cây cau để so sánh với người mẹ một cách tinh tế, sâu sắc, không chỉ về bề ngoại hình mà còn về cái sâu lắng của thời gian và số phận con người.

Người mẹ, với mọi hy vọng và ước mơ, nhưng cuối cùng, thời gian không thương tiếc như một quy luật vĩnh viễn: "Đôi vai mẹ uốn cong - Cau vẫn thẳng đứng" và "Cây cau xanh rờn, mẹ tóc bạc trắng". Sự đối lập giữa hai màu sắc, hai hình dáng tạo ra một cảm giác sâu lắng trong lòng người đọc, khi "Cây cau gần với trời - Mẹ lại gần với đất". Mỗi cặp biểu hiện song hành này mang đến một phần của lòng thương cảm, của niềm tiếc nuối sâu sắc.

Đặc biệt, hình ảnh của "Miếng cau khô - Khô gầy như mẹ" càng làm nổi bật sự mong manh, sự héo hon khi "Con nâng trên tay - Không kìm nổi những giọt lệ". Hai từ "nâng" và "kìm" thể hiện những động thái của tình yêu thương và lòng nhớ nhung. Nếu "nâng" mang trong đó sự trọng trách, lòng kính trọng thì "kìm" lại chứa đựng bao nỗi đắng cay. Mỗi cặp biểu hiện này cùng nhau tạo nên một diện mạo phong phú, lời thơ dường như càng trở nên hùng vĩ và xa xôi hơn.

Chính qua những dòng thơ như vậy, tác giả đã vén ra một bức tranh đầy cảm xúc, biểu lộ sự đau đớn, sự trăn trở của người con trước hình ảnh mẹ già nua theo năm tháng. Và bằng cách này, bài thơ "Mẹ" đã trở thành một lời than thở sâu lắng của con người trước vẻ đẹp mênh mông và đồng thời hóa giải bao nỗi buồn phiền, cô đơn trong cuộc đời.

Phân tích bài thơ Mẹ (mẫu 6)

.....