TOP 10 mẫu Phân tích Bài thơ quê hương của Nguyễn Bính (2025) SIÊU HAY

Phân tích Bài thơ quê hương của Nguyễn Bính

Đề bài: Phân tích Bài thơ quê hương của Nguyễn Bính

...Quê hương tôi có cây bầu cây nhị

Tiếng “đàn kêu tích tịch tình tang...”

Có cô Tấm náu mình trong quả thị,

Có người em may túi đúng ba gang.

Quê hương tôi có ca dao tục ngữ,

Ông trăng tròn thường xuống mọi nhà chơi.

Một đĩa muối cũng mặn tình chồng vợ,

Một dây trầu cũng nhắc chuyện lứa đôi.

Con chim nhỏ cũng đau hồn nước mất

“Cuốc cuốc” kêu rỏ máu những đêm vàng

Chân ngựa đá cũng dính bùn trận mạc.

Theo người đi cứu nước chống xâm lăng.

Quê hương tôi có bà Trưng, bà Triệu

Cưỡi đầu voi, dấy nghĩa, trả thù chung.

Ông Lê Lợi đã trường kỳ kháng chiến,

Hưng Đạo vương đã mở hội Diên Hồng.

Quê hương tôi có múa xoè, hát đúm,

Có hội xuân liên tiếp những đêm chèo.

Có Nguyễn Trãi, có “Bình Ngô đại cáo”.

Có Nguyễn Du và có một “Truyện Kiều”.

Quê hương tôi có Trường Sơn một dải,

Có Hồng Hà lại có Cửu Long Giang

Có Hà Nội có hồ Tây, hồ Kiếm.

Chợ Đồng Xuân bày đủ mặt hàng.

Quê hương tôi có sầu riêng, măng cụt

Lòng bưởi đào, lòng gấc đỏ như son.

Có gạo tám xoan thổi nồi đồng điếu,

Cam xã Đoài ai bóc cũng thơm ngon.

Cánh đồng nào cũng chôn vàng giấu bạc,

Bờ biển nào cũng chói ngọc ngời châu.

Có thanh quế ngửi qua là khỏi bệnh,

Có cây lim đóng cả một thân tầu.

Quê hương tôi có những người con gái

“Một ngày hai bữa cơm đèn...”

Cách sông cái cũng bắc cầu dải yếm,

Cho chàng sang đính ước chuyện nhân duyên.

Trong bụng mẹ đã từng mê tiếng hát;

Nên quê tôi ai cũng biết làm thơ.

Những trẻ nhỏ nằm nôi hay đặt võng,

Sớm hay chiều, đều mượn cánh cò đưa.

Khi có giặc những tre làng khắp nước,

Đều xả thân làm ngọn mác, mũi chông,

Những trai gái thôn Đông, xóm Bắc

Thoắt vươn vai thành những anh hùng...

Phân tích Bài thơ quê hương của Nguyễn Bính (mẫu 1)

“Bài thơ quê hương” của Nguyễn Bính là một bài thơ mà ít người biết đến, thậm chí ngay cả các nhà phê bình cũng ít khi nói về nó, mặc dù tên tuổi của Nguyễn Bính đã nổi danh thi đàn Việt đến tận hôm nay.

Nguyễn Bính viết “Bài thơ quê hương” vào tết Bính Ngọ (1966). Đọc nhiều bài thơ của ông tôi khá ngạc nhiên về sự dài hơi và phong cách kề cà diễn ra ở tác phẩm này. Bài thơ này rất dài, dàn trải, nhiều khổ vỏ ngôn ngữ không trùng, nhưng ý thơ lặp. Đọc nó, nhiều lúc cứ ngỡ không phải thơ ông. Có lẽ vì lý do đó mà không mấy ai biết thi sỹ Nguyễn Bính có bài thơ này giữa các bài thơ nổi tiếng cùng đề tài. Bài thơ cấu tạo hình thức là câu chuyện về quê hương “Để tôi xin kể nốt chuyện quê hương”, tác giả kể cho người bạn “Trải nghìn dặm” tới thăm Việt Nam. Ấn tượng sâu đậm nhất tôi gặp là những dòng thơ mà Nguyễn viết về mạch nguồn dân tộc. Dường như ông gửi vào đó cả một vốn kiến thức dân gian và khát khao cái khí quyển dân gian nghìn đời ấy. Những khổ thơ này tràn ngập một thế giới cổ tích ca dao.

Quê hương tôi có cây bầu cây nhị
Tiếng đàn kêu tích tịch tình tang…
Có cô Tấm náu mình trong quả thị
Có người em may túi đúng ba gang.

Thanh âm của nó trong thơ Nguyễn Bính là cả một không gian chuyện cổ Thạch Sanh. Chàng trai dũng cảm nhân hậu như một biểu tượng văn hóa Việt cổ. Là câu chuyện về Cô Tấm dịu hiền quằn quại hóa thân khẳng định mình chống cái ác. Đó cũng là phẩm chất cao đẹp của con người Việt cổ xa xưa biết tiết chế dục vọng từ bỏ lòng tham “Có người em may túi đúng ba gang”. Câu chuyện cổ tích “Cây khế” hiện diện trọng xã hội xưa như một câu chuyện tiêu biểu, còn câu thơ Nguyễn nói về nó trong một dòng thơ. Rất thú vị khi Nguyễn dùng từ “Đúng”. Đó là một từ biểu thị lý tính. Ở đây diễn tả sự khiêm tốn, về thói không tham phúc lộc trời ban tặng của người em trai khi chim nói “ Ta ăn một quả, ta trả cục vàng/May túi ba gang, mang đi mà đựng”. Nó cũng là bài học Khổng Khâu dạy các đệ tử khi lý giải cái lọ đựng nước vì sao mà đứng vững “Nhiều quá thì đổ, ít quá cũng đổ, nhưng vừa thì đứng”.

Quê hương tôi có ca dao tục ngữ
Ông trăng tròn thường xuống mọi nhà chơi
Một đĩa muối cũng mặn tình chồng vợ
Một dây trầu cũng nhắc chuyện lứa đôi.

Vẫn là mạch dân gian chảy, ở đây là những áng ca dao đậm đà ý vị, là những câu tục ngữ sáng lên lý trí Việt, những bài đồng giao con trẻ đêm trăng. Thiên nhiên hòa quyện với cuộc sống con người. Và thiên nhiên như trang sách vĩnh cửu ghi lại trên mình, trong mình những câu chuyện nồng nàn tình yêu chung thủy. Không chỉ có mạch dân gian, hình ảnh dân tộc còn ngời sáng trong những áng văn thơ lấp lánh tình người trong đó. Những câu thơ của Vua Trần sau trận mạc như niềm cảm khái một thuở non sông chinh chiến và niềm tự hào chiến thắng, niềm tin vào bền vững trường tồn.

Con chim nhỏ cũng đau hồn nước mất
“Cuốc cuốc” kêu rỏ máu những đêm vàng
Chân ngựa đá cũng dính bùn trận mạc.
Theo người đi cứu nước chống xâm lăng.

….

Thật phi thường. Chấp nhận gian khổ và chấp nhận những thách thức tưởng chừng không thể vượt qua. Cái không thể được người con gái biến thành cái có thể nhờ ở sức mạnh phi vật chất; đó tình yêu phi thường chân thật mà lại mềm mại ý vị:

Quê hương tôi có những người con gái
“Một ngày hai bữa cơm đèn…”
Cách sông cái cũng bắc cầu dải yếm
Cho chàng sang đính ước chuyện nhân duyên.

Một không gian Quê hương hiện dậy ngọt ngào với những mảnh tâm hồn quê kiểng nhưng bay bổng tiếng thơ và mênh mông câu hát dân ca:

Trong bụng mẹ đã từng mê tiếng hát
Nên quê tôi ai cũng biết làm thơ
Những trẻ nhỏ nằm nôi hay đặt võng
Sớm hay chiều, đều mượn cánh cò đưa.

Cái hơn của Nguyễn Bính là cách nói thậm xưng “Trong bụng mẹ đã từng mê tiếng hát”, lối nói quá này tài tình ở chỗ nó vẫn diễn tả được cái thật. Đó là mạch máu chảy nối đời nối kiếp, là thứ siêu gen di truyền mang tên gọi Việt Nam. Người Việt thích làm thơ mà ngâm ngợi, mà nghĩ suy, vui đùa và chiến đấu…Trong ngôn ngữ giao tiếp, đôi khi trong những bài phát biểu của các chính khách cũng xuất hiện những câu thơ. Đó là tâm hồn Việt, một chút lãng đãng thăng hoa bay ra ngoài hiện thực để tích một thứ năng lượng nào đấy rồi quay về với hiện thực. Phong cách giao tiếp người Việt nó lãng đãng một tý, hồ đồ một tý, bay bổng, để rồi tỉnh táo. Cái chất lãng mạn ấy được cấu thành trong tâm hồn Việt ngay từ trong nôi. Sữa mẹ và dòng sữa ca dao đồng thời nuôi dưỡng thể xác và tâm hồn Việt, một thứ tâm hồn gắn với văn minh lúa nước hiền dịu hòa nhập với thiên nhiên bình dị êm ả; những cánh cò đưa bay lả, những áng mây xanh mây trắng mây vàng và những mùa hoa nở kế tiếp…

Nguyễn Bính có những sự thay đổi trong cách viết sau vụ Nhân văn giai phẩm và Báo Trăm hoa của ông bị giải tán. Ở thời kỳ này ông vẫn có nhiều bài thơ rất hay. Trường hợp những tác phẩm như “Bài thơ quê hương” rất hiểm gặp ở Nguyễn Bính. Tuy nhiên, đọc lại chúng ta vẫn tìm thấy trong đó những mảnh hồn của ông sáng lên, lấp lánh một thứ hồn Việt đậm sắc màu đồng quê, xao xác một bầu trời chuyện cổ, rì rầm một dòng sông ca dao trong tâm thức.

Phân tích Bài thơ quê hương của Nguyễn Bính (mẫu 2)

Nguyễn Bính là một trong những nhà thơ tiêu biểu của nền thơ mới Việt Nam, nổi bật với những tâm tư tình cảm thấm đẫm nỗi nhớ quê hương. Bài thơ Quê hương chính là một tác phẩm tiêu biểu cho tư tưởng đó. Qua những dòng thơ của mình, tác giả đã không chỉ bộc lộ nỗi nhớ quê mà còn thể hiện niềm tự hào về vẻ đẹp và sự phong phú của quê hương đất Việt.

Bài thơ mở đầu với hình ảnh "Chợ Đồng Xuân bày đủ mặt hàng." Đây không chỉ là câu thơ mô tả một địa điểm mà còn gợi nhớ về sự sống động, nhộn nhịp của chợ quê, không khí ấm áp, tình người nơi đây. Qua đó, tác giả đã gợi lên vẻ đẹp thân thuộc của những sản vật quê nhà. Những hình ảnh cụ thể như "sầu riêng, măng cụt", "lòng bưởi đào, lòng gấc đỏ như son" không chỉ miêu tả sự phong phú của ẩm thực, mà còn nhấn mạnh sự gắn bó mật thiết giữa con người với thiên nhiên, đất đai. Mỗi loại quả, sản vật đều gợi nhớ về những kỷ niệm đẹp, gần gũi, thể hiện tình yêu thương và niềm tự hào về quê hương xứ sở.

Những câu thơ tiếp theo như "Có gạo tám xoan thổi nồi đồng điếu, / Cam xã Đoài ai bóc cũng thơm ngon" không chỉ củng cố thêm sự phong phú của nông sản mà còn phản ánh sự bình dị và thân thuộc trong đời sống văn hóa của người dân. Từ "gạo tám xoan" đến "cam xã Đoài" đều là những sản phẩm nổi tiếng, chứa đựng hương vị riêng, làm say đắm lòng người. Qua đó, Nguyễn Bính đã khéo léo lồng ghép giữa niềm tự hào về quê hương và tình cảm gia đình, tạo nên một bức tranh quê hương đầy màu sắc.

Ngoài những sản vật phong phú, tác giả còn nhắc đến vẻ đẹp của con người nơi quê hương: "Quê hương tôi có những người con gái / 'Một ngày hai bữa cơm đèn...'" Hình ảnh người con gái Việt Nam trong cuộc sống thường nhật được khắc họa giản dị nhưng đầy cảm động. Câu thơ lột tả sự chăm chỉ, cần cù của người phụ nữ, đồng thời cũng thể hiện nếp sống giản dị, truyền thống của những gia đình Việt Nam. Những chi tiết như "cách sông cái cũng bắc cầu dải yếm" thể hiện lòng yêu thương, sự kết nối trong tình yêu lứa đôi, gợi nhớ đến những câu chuyện tình đẹp trong văn hóa dân gian.

"Những trẻ nhỏ nằm nôi hay đặt võng, / Sớm hay chiều, đều mượn cánh cò đưa." Câu thơ này gợi cho độc giả cảm giác yên bình, êm đềm của một miền quê trong trẻo. Cánh cò trở thành biểu tượng cho trẻ thơ, sự vô tư, trong sáng trong những ngày tháng êm đềm nơi quê nhà. Qua đó, Nguyễn Bính không chỉ tôn vinh vẻ đẹp của thiên nhiên, mà còn thể hiện nỗi nhớ về những kỷ niệm và tình cảm ấm áp trong quá khứ.

Khi xã hội có biến động, hình ảnh "Khi có giặc những tre làng khắp nước, / Đều xả thân làm ngọn mác, mũi chông" không chỉ là những dòng thơ miêu tả sự hy sinh của người dân quê hương mà còn thể hiện lòng yêu nước mạnh mẽ. Qua đó, tác giả đã thể hiện tinh thần đoàn kết, ý chí kiên cường và lòng yêu nước của những người con nơi quê hương. Những trai gái "thoắt vươn vai thành những anh hùng" không chỉ thể hiện sự phát triển mạnh mẽ của quê hương, mà còn khắc họa chủ đề tam giáo, tình cảm cao cả về dòng máu quê hương.

Kết thúc bài thơ là một bức tranh về những gì giản dị mà đẹp đẽ của quê hương. Từng câu chữ trong thơ của Nguyễn Bính như thấm đẫm nỗi niềm của một người con đi xa, nhưng trái tim luôn hướng về vùng đất chôn rau cắt rốn. "Quê hương" không chỉ đơn thuần là một bài thơ, mà là một tác phẩm chứa đựng nhiều cảm xúc, khơi gợi lòng tự hào và tình yêu quê hương trong lòng mỗi người.

Tóm lại, bài thơ "Quê hương" của Nguyễn Bính là một tác phẩm giàu hình ảnh, âm thanh và cảm xúc. Qua đó, tác giả đã vẽ nên một bức tranh sinh động về quê hương với những sản vật phong phú, hình ảnh con người và những ký ức đẹp. Đây chính là một trong những tác phẩm tiêu biểu thể hiện tình yêu quê hương sâu sắc của người nghệ sĩ.