Câu trần thuật là gì? Đặc điểm và chức năng của câu trần thuật

Câu trần thuật

1. Câu trần thuật là gì?

Câu trần thuật là dạng câu được sử dụng với mục đích kể, miêu tả, thông báo, nhận định về những sự vật, hiện tượng trạng thái hay tính chất của sự vật, hiện tượng hoặc đối tượng nào đó.

Khi sử dụng mẫu câu trần thuật người ta không dùng nghệ nhuật nhấn nhá để gây sự chú ý. Chúng sẽ được nói với giọng nói bình thường, đôi khi có xen lẫn một số từ biểu cảm nhưng mục đích thì vẫn không hề thay đổi.

Thông thường, trong giao tiếp người ta dùng câu trần thuật để thuật lại sự việc vậy nên câu trần thuật còn được gọi với cái tên khác là “câu kể”.

Ví dụ:

• Câu kể: Sáng nay Nam đi học trễ.

• Câu tả: Hôm nay trời nhiều mây.

• Câu nhận định: Đây là ngôi biệt thự của Ông Bình. Nó được xây dựng theo phong cách kiến trúc kiểu Ý, mang vẻ đẹp cổ điển và sang trọng.

2. Chức năng của câu trần thuật

Câu trần thuật thường được dùng khi muốn kể, tả, nhận định một sự việc, câu chuyện gì đó đã xảy ra hoặc giới thiệu một sự vật, sự việc nào đó, từ đó giúp người đọc, người nghe hình dung được sự vật, sự việc được nói đến. Bên cạnh đó, câu trần thuật còn được dùng để yêu cầu, ra lệnh, đồng thời bày tỏ thái độ, tình cảm nhưng rất ít.

3. Đặc điểm của câu trần thuật

• Câu trần thuật là dạng câu cơ bản nhất, được sử dụng phổ biến, thông dụng trong ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết.

• Câu trần thuật thường mở đầu bằng chữ cái in hoa và kết thúc bằng dấu chấm. Trong một số trường hợp người viết kết thúc câu bằng dấu chấm than để nhấn mạnh sắc thái biểu cảm hoặc dấu chấm lửng để nhấn mạnh sự suy ngẫm.

• Chức năng chính của câu trần thuật là để kể, thông báo, nhận định, miêu tả. Ngoài ra có thể dùng để yêu cầu, đề nghị hay bộc lộ tình cảm nhưng cần tránh nhầm lẫn với các kiểu câu khác vì đây không phải chức năng chính của câu trần thuật.

5. Phân loại câu trần thuật

a) Câu trần thuật đơn

Câu trần thuật đơn là câu trần thuật có một mệnh đề độc lập do một cụm chủ ngữ và vị ngữ tạo thành. Dựa vào mặt cấu trúc, câu trần thuật đơn được chia thành câu trần thuật đơn có từ “là” và câu trần thuật đơn không có từ “là”.

Câu trần thuật đơn có từ “là” là loại câu do một cụm chủ vị tạo thành, dùng để giới thiệu, tả hoặc kể một sự việc sự vật hay để nêu một ý kiến. Câu trần thuật đơn không có từ “là” có vị ngữ thường do động từ hoặc cụm động từ, tính từ hoặc cụm tính từ tạo thành.

b) Câu trần thuật ghép

Câu trần thuật ghép là câu có từ hai mệnh đề độc lập trở nên. Các mệnh đề thường được kết nối bằng một từ kết hợp và thường yêu cầu dấu phẩy. Chúng ta cũng có thể kết nối các mệnh đề độc lập bằng dấu chấm phẩy.

5. Hướng dẫn đặt câu trần thuật

Câu trần thuật rất phổ biến và xuất hiện trong lời ăn tiếng nói hằng ngày bởi nó có chức năng và sắc thái đa dạng. Bạn có thể tập đặt câu trần thuật từ những mục đích sau đây:

• Xin lỗi: Mình rất xin lỗi cậu.
• Cảm ơn: Em cảm ơn chị vì đã chỉ bài cho em.
• Miêu tả: Bạn có mái tóc đen rất mượt và bỏng bẩy.
• Chúc mừng: Chúc mừng sinh nhật anh.

6. Phủ định của câu trần thuật

Câu trần thuật có trường hợp đặc biệt đó là câu phủ định. Đây là loại câu được chia thành hai thành phần chính là phủ định miêu tả và phủ định mang tính bác bỏ.

Ví dụ câu phủ định miêu tả: Bạn ăn gì mà ăn?

Câu phủ định bác bỏ: Không có chuyện Lan đã làm như vậy với mình đâu.

7. Bài tập câu trần thuật

Câu 1: Xác định các kiểu câu bên dưới

1. anh cắt thuốc lá đi

Đây là kiểu câu cầu khiến được xác định qua. Việc sử dụng từ "đi" trong câu và kết thúc câu là dấu chấm than. Mục đích của câu trên là nhằm ra lệnh cho người khác dừng việc hút thuốc lại.

2. Anh có thể tắt thuốc lá được không

Câu trên thuộc kiểu câu nghi vấn. Vì trong câu có từ "được không" nhằm yêu cầu người khác dập tắt thuốc lá nhưng ở mức độ lịch sự, tinh tế hơn

3. Xin lỗi ở đây không được hút thuốc lá

Đây là câu trần thuật kết thúc bằng dấu chấm câu. Mục đích để thông báo đến người nghe về việc cấm hút thuốc ở đây.

Câu 2: Tìm hiểu và xác định tác dụng của câu

• Câu trần thuật: Dế Choắt tắt thở

Mục đích kể lại diễn biến về sự ra đi của dế Choắt

• Câu trần thuật: tôi thương lắm, vừa thương vừa ăn năn tội mình

Mục đích nhằm thể hiện sự hối hận, tiếc nuối, muộn màng khi vô tình làm Dế Choắt chết

• Câu trần thuật: Mã Lương ..... em sung sướng reo lên

Mục đích nói về hoàn cảnh Mã Lương có cây bút thần

Trong đoạn còn có câu cảm thán "Cây bút đẹp quá ". Thể hiện sự vui mừng sung sướng của cậu bé khi có cây bút trong tay.

Xem thêm các bài viết liên quan hay, đầy đủ khác:

Trắc nghiệm Câu trần thuật