Dấu chấm phẩy là gì? Tác dụng của dấu chấm phẩy. Phân biệt dấu chấm phẩy và dấu phẩy

Dấu chấm phẩy là gì? Tác dụng của dấu chấm phẩy. Phân biệt dấu chấm phẩy và dấu phẩy

1. Dấu chấm phẩy là gì?

Dấu chẩm phẩy “;” là dấu câu dùng để đánh dấu về ranh giới các vế ở câu ghép phức tạp hoặc dùng để đánh giới ranh giới giữa các bộ phận trong các phép liệt kê.

2. Cách dùng dấu chấm phẩy

• Dùng giữa hai mệnh đề độc lập có mối quan hệ với nhau nhưng không được nối bởi các từ nối tương ứng:

Ví dụ:

"Tôi đi tới bể bơi; tôi được biết bể bơi phải đóng cửa để sửa chữa định kỳ."

"Ông chủ ra lệnh; nô lệ tuân theo."

• Dùng giữa hai mệnh đề được liên kết với nhau bởi một cụm từ nối hoặc trạng từ nối:

Ví dụ: "Tôi thích ăn thịt bò; tuy nhiên, tôi không thích bị bò ăn"

• Dùng giữa một chuỗi hoặc một loạt các dấu câu được dùng bên trong, ví dụ như dấu phẩy, trong đó thì dấu chấm phẩy được dùng như một chuỗi các dấu phẩy:

Ví dụ:

"Cô ấy đã thấy ba người: Hoàng, đến từ Việt Nam; Nam, con trai người bán sữa; Sữa, một cô gái tốt bụng."

"Một vài nhà hàng ăn nhanh có thể được tìm thấy ở London, Anh quốc; Paris, Pháp; Hà Nội, Việt Nam."

"Ví dụ về thứ tự là: a, b và c; một, hai và ba; nhất, nhì và ba."

3. Công dụng của dấu chấm phẩy

• Phân biệt ranh giới giữa các câu ghép có độ phức tạp lớn: Khi một câu ghép có nhiều vế câu phức tạp, chứa nhiều cụm từ hoặc mệnh đề, việc sử dụng dấu chấm phẩy giữa các vế câu sẽ giúp cho câu văn rõ ràng, mạch lạc hơn.

• Phân biệt các phép liệt kê trong câu: Khi liệt kê nhiều thành phần cùng loại, có thể sử dụng dấu phẩy để phân cách các thành phần đó. Tuy nhiên, nếu các thành phần liệt kê có cấu trúc phức tạp, chứa nhiều cụm từ hoặc mệnh đề, thì nên sử dụng dấu chấm phẩy để phân cách các thành phần đó.

• Ngắt quãng câu: Trong một số trường hợp, có thể sử dụng dấu chấm phẩy để ngắt quãng câu, nhằm nhấn mạnh một bộ phận nào đó của câu hoặc tạo hiệu ứng đặc biệt trong văn phong.

4. Những lưu ý khi sử dụng dấu chấm phẩy

• Ngắt quãng khi đọc: Khi đọc đến dấu chấm phẩy, cần nghỉ hơi một quãng bằng nửa quãng nghỉ sau dấu chấm. Nghĩa là, sau dấu chấm phẩy phải nghỉ hơi một quãng bằng khoảng thời gian đọc một chữ.

• Viết chữ thường sau dấu chấm phẩy: Chữ cái đầu tiên sau dấu chấm phẩy không được viết hoa. Đây là quy tắc chung cho tất cả các dấu chấm câu trong tiếng Việt, ngoại trừ dấu chấm hỏi và dấu chấm than ở đầu câu.

• Sử dụng phù hợp với ngữ cảnh: Việc sử dụng dấu chấm phẩy cần phù hợp với ngữ cảnh và mục đích diễn đạt của câu văn. Tránh lạm dụng dấu chấm phẩy, khiến câu văn trở nên rườm rà, khó hiểu.

5. Phân biệt dấu chấm phẩy và dấu phẩy

+ Về hình thức

Về hình thức thì dấu chấm phẩy là sự kết hợp giữa dấu chấm và dấu phẩy. Dấu phẩy và dấu chấm phẩy được ký hiệu cụ thể, có nguyên tắc sử dụng riêng mà mọi người cần tuân thủ.

+ Cách dùng

Dấu phẩy được dùng trong các trường hợp sau đây:

– Dấu phẩy được sử dụng ở trong các danh sách, đối với các danh sách có ba từ trở lên thì cần phải dùng dấu phẩy để phân tách từng từ.

Ví dụ: Lan, Nhi, Mai và Hoa là học sinh của trường tiểu học Cao Quảng.

Ba mẹ, chị gái, anh trai và Lan đều rất vui khi nhận được quà năm mới.

– Dấu phẩy được dùng để ngăn cách các mệnh đề ở trong câu phức, giúp cho ý nghĩa của câu rõ ràng hơn.

Ví dụ: Ăn trưa xong, các nhân viên quay lại văn phòng làm việc.

– Dấu phẩy dùng để chỉ ranh giới giữa các yếu tố trong liên hợp trong câu.

Ví dụ: Sự nghiệp công nghiệp hóa sẽ rất gian nan và thử thách, song nhất định chúng ta sẽ thành công.

– Dấu phẩy được dùng để chỉ ranh giới giữa các vế trong một câu ghép.

Ví dụ: Bạn càng cố gắng, bạn càng có nhiều cơ hội để vươn tới thành công.

– Dấu phẩy sử dụng ở nơi có khoảng dừng nhẹ hoặc để nhận mạnh một từ.

Ví dụ: Bạch Tuyết, cô gái có nhan sắc đẹp nhất thế gian.

– Ngoài ra, dấu phẩy còn được sử dụng để chỉ ra ranh giới giữa phần đề và phần thuyết như khi phần đề làm thành một đoạn khá dài, khi phần thuyết được đặt ở phía trước phần đề, khi lược bớt động từ “là” trong một câu luận…

Dấu chấm phẩy được sử dụng trong các trường hợp sau:

– Dấu chấm phẩy được sử dụng chủ yếu để kết hợp hai mệnh đề độc lập mà không được nối bởi các từ nối, cho nên dấu chấm phẩy có thể tạo câu ghép.

Ví dụ: Cô ấy đang hát; Những người khác đang lắng nghe.

– Dấu chấm phẩy được sử dụng để phân tách các mục trong danh sách khi bản thân các mục đó có dấu phẩy.

Ví dụ: Tầng 1 của trường học là nơi học tập của lớp 1, lớp 2 và lớp 3; Tầng 2 là nơi học tập của học sinh lớp 4 và lớp 5.

– Dấu chấm phẩy dùng ở giữa hai mệnh đề được liên kết với nhau bởi một cụm từ nối hoặc một trạng từ nối.

Ví dụ: Tôi thích ăn thịt gà; tuy nhiên, tôi không thích phần da gà.