TOP 10 mẫu Phân tích truyện ngắn Bà ngồi ở góc nhà của Ma Văn Kháng (2025) SIÊU HAY

Phân tích truyện ngắn Bà ngồi ở góc nhà của Ma Văn Kháng

Đề bài: Phân tích truyện ngắn Bà ngồi ở góc nhà của Ma Văn Kháng

Dàn ý Phân tích truyện ngắn Bà ngồi ở góc nhà

1. Mở bài

- Giới thiệu tác giả:

+ Nhà văn nổi bật của văn học hiện đại Việt Nam, đặc biệt là sau Đổi mới.

+ Viết nhiều tiểu thuyết, truyện ngắn, được nhiều giải thưởng về văn học.

+ Phong cách sáng tác: kết hợp giữa tính hiện thực và tính nhân văn, giữa triết lý và trữ tình; quan tâm đến vấn đề giá trị đạo đức giữa biến động lớn của thời cuộc.

- Giới thiệu tác phẩm:

+ Truyện ngắn giàu ý nghĩa nhân văn.

+ Tác phẩm là bài học về lòng biết ơn với những người trong gia đình.

2. Thân bài

2.1 Giá trị nội dung

* Nhân vật người bà

- Hình ảnh người bà: già yếu, nhỏ bé, cô đơn

+ “Đã tám mươi năm tuổi trời cho, bà ngoại già lắm rồi! Đi lại chẳng được, người xộ xệ, chân sưng khớp tấy đỏ liên miên,...”, “chỉ có thể ngồi được trong cái ghế độn rơm ở góc nhà”, “bà nhai nhóm nhém, hạt được, hạt rơi ra ngoài”

+ Chịu sự vô tâm, lạnh nhạt của những đứa cháu: bà nhắc nhở chúng => bà gây phiền toái cho chúng, lờ đi khi nghe bà nhắc nhở, cãi lại bà.

- Bà là người có phẩm chất tốt đẹp:

+ Yêu thương con cháu:

• Bán của hồi môn để nuôi gia đình khi thời khó khăn.

• Lội mưa gió hơn cây số cõng cháu bị đau ruột thừa đi bệnh viện cấp cứu.

• Chăm sóc đứa cháu ốm đau vì bệnh ghẻ, hát ru cho nó trong những ngày nó kêu khóc vì bệnh.

• Thương đứa cháu cả đi bộ đội ở biên giới trời lạnh có quần áo ấm mặc không.

+ Giỏi việc nước, đảm việc nhà:

• Thời thanh niên, bà tham gia kháng chiến chống Mỹ=>yêu nước, dũng cảm.

• Làm công nhân dệt đến 55 tuổi mới nghỉ hưu =>chăm chỉ, chịu thương chịu khó

* Nhân vật người bố, người mẹ

- Họ là con người giàu lòng biết ơn, là người con hiếu thảo, là bậc cha mẹ mẫu mực, biết đúng sai, phải trái.

• Mẹ: chăm sóc cho bà, chuẩn bị đầy đủ bữa cơm cho bà. Giận dữ, bật khóc trước những hành vi sai lầm của những đứa con với bà. Đặc biệt, mẹ ghi nhớ tất cả những hi sinh, vất vả mà bà dành cho gia đình.

• Bố: luôn nhắc nhở con cái phải hành xử đúng mực với bà, ông giải quyết vấn đề bằng lời nói thay vì dùng bạo lực hay mắng chửi (để con học bài xong mới nói chuyện). Bố là người biết ơn thế hệ đi trước, những người có công với đất nước như bà.

2.3 Giá trị nghệ thuật

- Ngôi kể thứ ba, linh hoạt trong khắc họa nhân vật và triển khai các chi tiết trong truyện.

- Xây dựng nhân vật qua những từ ngữ, chi tiết có tính chọn lọc.

- Ngôn ngữ gần gũi, dễ hiểu.

3. Kết bài

- Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của tác giả.

- Nêu bài học rút ra từ tác phẩm

Phân tích truyện ngắn Bà ngồi ở góc nhà (mẫu 1)

Đoạn trích “Bà ngồi ở góc nhà” của Ma Văn Kháng đã khắc họa sâu sắc hình ảnh người bà trong gia đình Việt Nam truyền thống. Bà là một nhân vật đa chiều, vừa mang nỗi đau của tuổi già, vừa chứa đựng tấm lòng yêu thương và trách nhiệm với con cháu.

Mở đầu đoạn trích, hình ảnh bà đã được mô tả một cách chân thực với tình trạng sức khỏe suy yếu: “Bà ngoại già lắm rồi! Đi lại chẳng được, người xộ xệ, chân sưng khớp tấy đỏ”. Từ đây, độc giả có thể cảm nhận được sự yếu đuối, cô đơn và bất lực của bà khi chỉ có thể ngồi một chỗ trong căn nhà. Điều này tượng trưng cho sự lùi bước của thế hệ đi trước trong bối cảnh xã hội hiện đại. Tuy nhiên, dù ở vị trí “ngồi thui thủi ở góc nhà”, bà vẫn thể hiện một sức mạnh tiềm tàng và một tâm hồn nhạy cảm qua những lời nhắc nhở con cháu về những việc nhỏ nhặt, từ rửa bát đến cất quần áo. Qua đó, người đọc cảm nhận được tình yêu thương vô bờ bến của bà đối với con cháu, sự lo lắng cho cuộc sống của họ, mặc dù bà không còn đủ sức để can thiệp một cách trực tiếp.

Để rồi, khi những đứa trẻ trong gia đình tỏ ra lười biếng và chẳng màng đến bữa cơm hay việc học hành, bà trở thành “người thừa” trong mắt chúng. Dù vậy, bà không hề từ bỏ vai trò và trách nhiệm của mình. Những câu nói như “Đứa nào để máy nước chảy tong tỏng thế kia mà không khoá lại” cho thấy được tâm trạng lo lắng của bà về những vấn đề lớn hơn, không chỉ là việc nhỏ trong gia đình, mà còn là tương lai của các cháu. Trường hợp của bà còn phản ánh nỗi cô đơn âm thầm khi không được các cháu hiểu và ghi nhận công lao của mình. Bà trở thành mục tiêu để trẻ con trút giận, tạo cho bà một cảm giác tủi thân và đơn độc.

Thậm chí, trong cảnh tối hôm đó, khi mẹ của các cháu bộc lộ nỗi lòng nhớ thương và xót xa về công lao của bà, ngay cả trong lúc đau đớn và yếu đuổi, bà vẫn tìm cách an ủi: “Thôi, đừng chấp chúng nó”. Tâm hồn bà thật cao cả, cho thấy sự bao dung và lòng vị tha mà bất cứ ai cũng cần học hỏi từ bà. Câu nói vừa như một sự nhủ nhắc cho con cái, đồng thời cũng là một lời tự nhắc nhở để bà tự động viên mình.

Cuối cùng, hình ảnh của bà không chỉ dừng lại ở việc chăm sóc con cháu mà còn là một cuộc đời tươi đẹp đầy ý nghĩa. Bà từng là một người phụ nữ mạnh mẽ, đã cống hiến cả tuổi trẻ cho đất nước, đã nuôi nấng và chăm sóc từng đứa cháu. Qua những gì bố của đám trẻ nói, bà trở thành biểu tượng của tri thức, của lịch sử, và của cả một truyền thống gia đình cao quý.

Như vậy, từ hình ảnh một bà lão ngồi ở góc nhà, Ma Văn Kháng đã gửi gắm vào nhân vật này những giá trị nhân bản cao đẹp. Bà không chỉ là nhân vật trung tâm trong gia đình mà còn thể hiện một thông điệp sâu sắc về lòng biết ơn, tình yêu thương và trách nhiệm giữa các thế hệ. Thông qua đó, tác giả ngợi ca những người bà, người mẹ trong xã hội Việt Nam, những người đã hy sinh thầm lặng cho con cháu, xứng đáng được yêu kính và trân trọng.

Phân tích truyện ngắn Bà ngồi ở góc nhà (mẫu 2)

Trong đoạn trích "Bà ngồi ở góc nhà" của Ma Văn Kháng, nhân vật bà ngoại là hình ảnh đại diện cho thế hệ người già trong gia đình, gắn liền với những kỷ niệm, tình cảm sâu sắc và sự hy sinh thầm lặng. Bà là hình mẫu của người bà tần tảo, yêu thương con cháu vô bờ bến, dù tuổi già đã khiến bà yếu đuối, nhưng tình yêu và sự quan tâm của bà đối với các con, cháu vẫn không hề thay đổi.

Bà ngoại dù đã 85 tuổi, sức khỏe yếu, đi lại khó khăn nhưng vẫn luôn lo lắng cho con cháu. Dù không thể làm nhiều việc như trước, bà vẫn cố gắng nhắc nhở các cháu về những công việc hàng ngày như rửa bát, nhóm bếp, hoặc cất quần áo trước khi trời mưa. Những lời nhắc nhở của bà thể hiện sự quan tâm đến đời sống và tương lai của con cháu, dù chúng có lúc cảm thấy phiền phức. Đặc biệt, khi bà lo lắng cho thằng Tèo, người cháu đang đi bộ đội ở biên giới, có thể thấy được tình cảm thương yêu vô bờ bến mà bà dành cho từng đứa cháu trong gia đình.

Bà ngoại trong đoạn trích là người có những đóng góp lớn lao nhưng lại ít được công nhận. Dù vậy, bà vẫn kiên trì chăm lo, dạy dỗ con cháu. Bà là người không được sự quan tâm đầy đủ từ thế hệ sau, thậm chí bị coi là người thừa, bị phớt lờ hoặc khó chịu mỗi khi nhắc nhở. Tuy nhiên, chính những lời nhắc nhở của bà lại phản ánh một tình yêu thương bao la, một trách nhiệm đối với gia đình và thế hệ sau. Đó là tình cảm lặng thầm, không bao giờ tính toán, luôn hướng tới sự trưởng thành và tốt đẹp của con cháu.

Mặc dù các cháu đôi lúc coi bà là người thừa, nhưng qua lời của mẹ và người bố trong gia đình, bà lại là hình mẫu mẫu mực của một người phụ nữ hi sinh, kiên cường. Bà không chỉ là người đã dạy dỗ, chăm sóc các con cái từ thuở bé mà còn là một người lính Thanh niên xung phong, từng tham gia chiến đấu trong kháng chiến. Chính nhờ sự hy sinh của bà trong những năm tháng thanh xuân, gia đình mới có được những thành quả hôm nay. Đoạn trích cũng thể hiện một cách cảm động về sự biết ơn đối với bà, đặc biệt là khi người mẹ bộc lộ cảm xúc của mình qua những giọt nước mắt, nhắc nhở con cái về công lao của bà ngoại.

Bà không đòi hỏi sự chú ý hay sự báo đáp từ con cháu, mà chỉ âm thầm chăm sóc, lo lắng. Trong đoạn kết, hình ảnh bà ngồi dậy, lục túi vải đỏ với hai chỉ vàng và cuốn sổ tiết kiệm dành dụm suốt bao năm qua cho thấy sự hy sinh không ngừng nghỉ của bà. Dù bà đã già yếu, nhưng bà vẫn muốn dành những gì tốt nhất cho con cháu, mong muốn giúp đỡ chúng trong những khó khăn, khốn khó. Đó là biểu tượng của tình yêu thương vô bờ bến, là món quà vô giá mà bà dành cho thế hệ sau.

Qua đoạn trích, Ma Văn Kháng đã khắc họa một nhân vật bà ngoại hết sức sâu sắc và nhân văn. Bà là hình mẫu của tình yêu thương vô điều kiện, của sự hy sinh lặng lẽ, của một thế hệ đã cống hiến cả đời cho gia đình và đất nước. Qua đó, tác giả cũng gửi gắm thông điệp về việc trân trọng và biết ơn những người già trong gia đình, những người đã đóng góp rất nhiều cho xã hội, nhưng lại ít được ghi nhận.

Phân tích truyện ngắn Bà ngồi ở góc nhà (mẫu 3)

Bài thơ "Ngồi ở góc nhà" của Mã Văn Kháng là một tác phẩm mang tính chất tình cảm và sâu sắc. Tác giả miêu tả hình ảnh của một người phụ nữ ngồi ở góc nhà, nhìn ra cảnh quan xung quanh và nhớ về quê hương.

Bài thơ bắt đầu bằng câu chuyện về một người phụ nữ ngồi ở góc nhà, nhìn ra cảnh quan xung quanh. Từ những chi tiết nhỏ như "bàn tay trắng như hoa" và "mắt nhìn xa xăm" cho thấy sự tinh tế và nhạy bén của tác giả trong việc miêu tả nhân vật chính. Người phụ nữ này có vẻ như đang lặng lẽ ngắm nhìn, suy nghĩ về những kỷ niệm và tình cảm của mình.

Qua việc miêu tả cảnh quan xung quanh, tác giả thể hiện tình yêu và tình cảm sâu sắc đối với quê hương. Những hình ảnh như "cánh đồng trải mênh mông" và "núi non xanh biếc" tạo nên một bức tranh hùng vĩ và đẹp đẽ về quê hương. Tác giả nhớ về những kỷ niệm tuổi thơ, những ngày vui đùa trên cánh đồng và dưới bóng cây xanh. Quê hương là nơi tác giả sinh ra và lớn lên, nơi gắn bó và đậm đà tình cảm.

Bài thơ còn thể hiện sự nhớ nhung và lưu luyến quê hương qua việc miêu tả những âm thanh và hình ảnh của quê hương. Tiếng chim hót, tiếng gió thổi và hình ảnh của những đám mây trôi qua tạo nên một không gian thơ mộng và lãng mạn. Tác giả như muốn gửi gắm thông điệp rằng dù ở bất cứ nơi đâu, tình yêu và kỷ niệm về quê hương vẫn mãi trong lòng.

Tổng kết lại, bài thơ "Ngồi ở góc nhà" của Mã Văn Kháng là một tác phẩm tình cảm và sâu sắc, thể hiện tình yêu và lưu luyến quê hương. Tác giả thông qua việc miêu tả nhân vật chính và cảnh quan xung quanh, tạo nên một bức tranh tươi đẹp và lãng mạn về quê hương và những kỷ niệm tuổi thơ.

Phân tích truyện ngắn Bà ngồi ở góc nhà (mẫu 4)

Ma Văn Kháng là một nhà văn nổi bật của văn học Việt Nam hiện đại, ông bắt đầu viết văn từ những năm 60 của thế thể XX. Sau Đổi mới, tên tuổi của nhà văn được biết đến nhiều hơn. Các sáng tác của Ma Văn Kháng đã giúp ông đạt được nhiều giải thưởng về văn học. Nhà văn viết nhiều tiểu thuyết và truyện ngắn, phần lớn lấy cảm hứng từ sử thi và đời tư thế sự. Văn chương của nhà văn là sự kết hợp giữa tính hiện thực và tính nhân văn, giữa triết lý và trữ tình; quan tâm đến vấn đề giá trị đạo đức giữa biến động lớn của thời cuộc. Bà ngồi góc nhà là một truyện ngắn giàu tính nhân văn của tác giả Ma Văn Kháng. Tác phẩm như một lời răn dạy chúng ta về lòng biết ơn với những người ông, người bà trong gia đình.

Ngay từ nhan đề của truyện ngắn, cụm từ “ngồi góc nhà” đã cho người đọc phần nào thấy được hoàn cảnh của người bà, người đọc cảm nhận được sự nhỏ bé, cô đơn, lẻ loi của nhân vật người bà. Người bà – nhân vật chính của tác phẩm, giống như những người ở độ tuổi gần đất xa trời cũng đang vật lộn với tuổi già của mình. Qua lời của người kể chuyện, hình ảnh của người bà hiện lên rõ nét với những ốm đau, bệnh tật của người già “Đã tám mươi năm tuổi trời cho, bà ngoại già lắm rồi! Đi lại chẳng được, người xộ xệ, chân sưng khớp tấy đỏ liên miên,...”, “chỉ có thể ngồi được trong cái ghế độn rơm ở góc nhà”, “bà nhai nhóm nhém, hạt được, hạt rơi ra ngoài”. Không chỉ phải chịu đựng cơ thể ốm yếu bởi tuổi già, trong bà còn có nỗi buồn của sự cô đơn, đặc biệt là sự vô tâm, lạnh nhạt của những đứa cháu trong gia đình dành cho bà. Chúng không hiểu được tình thương của bà, lời nhắc nhở chân thành của bà về thói hư tật xấu mong chúng trở nên tốt hơn của bà với những đứa cháu lại trở thành sự phiền hà. Chúng bỏ ngoài tai lời bà, đôi khi còn cãi lại bà. Khắc họa hình ảnh người bà và những đứa cháu, nhà văn đã nhìn ra một hiện thực khá đáng buồn, khoảng cách thế hệ khiến cho con người thiếu đi sự đồng cảm với nhau, ngay cả giữa những người thân trong gia đình, bên cạnh đó sự suy đồi giá trị đạo đức của lớp người trẻ.

Xây dựng nhân vật người bà, Ma Văn Kháng khắc họa hình ảnh một người phụ nữ có những phẩm chất tốt đẹp. Bà là một người phụ nữ giàu lòng yêu thương, luôn nghĩ cho con, cho cháu Người bà đã có “cả một cuộc đời rộng lớn mà họ đã dũng cảm đương đầu”. Trong cuộc đời rộng lớn ấy, dường như bà đã dành tất cả thời gian của mình để chăm lo con cái, cháu chắt. Bà là người nuôi cả gia đình khi thời đói kém bằng cách bán đi chiếc nhẫn của hồi môn của bà, là người cõng đứa cháu đau ruột thừa “lội trong mưa gió hơn cây số đến bệnh viện” cấp cứu, là người chăm sóc đứa cháu khi nó ốm đau vì sài đẹn, ghẻ lở. Một người bà dịu dàng, hiền hậu luôn muốn những đứa cháu trẻ người non dạ của mình nên người, luôn nhắc nhở chúng sống tốt dù chúng có hỗn láo với mình, vẫn thương yêu chúng và dù chúng sai nhưng bà cũng không muốn chúng bị mắng nhiếc. Ở tuổi già đầy ốm đau, ấy thế mà bà không nghĩ cho mình mà lo cho đứa cháu trai cả đi bộ đội ở biên giới lạnh lẽo có quần áo ấm mặc không, rồi những ngày trước khi mất, bà luôn nhắc đến sổ tiết kiệm và hai chỉ vàng, biết mình chẳng sống được bao lâu nhưng bà vẫn luôn yêu thương, lo nghĩ cho con cháu, luôn muốn chúng có cuộc sống tốt hơn với số tiền bà để lại.

Bà còn là một người người phụ nữ “giỏi việc nước, đảm việc nhà”, bà đã có “cả một thời thanh niên sôi nổi”. Bà đã từng là những cô gái thanh niên dũng cảm tham gia kháng chiến chống Mỹ, dũng cảm cầm súng bắn máy bay của địch. Công lao của những người thanh niên, chiến sĩ như bà phải được tất cả thế hệ sau khắc ghi vào tâm trí, không được quên. Như người bố trong câu chuyện, với những con người tốt đẹp như người bà, “hãy kính trọng và yêu quý họ”.

Bên cạnh người bà, nhân vật người bố và người mẹ trong tác phẩm cũng là những người có đứng tính tốt. Họ là những người con hiếu thảo và là những người cha mẹ mẫu mực. Bố mẹ là người luôn biết ơn người bà. Mẹ vẫn luôn chăm sóc bà chu đáo, vẫn lo đủ bữa ăn giấc ngủ cho bà, mẹ nhớ tất cả những hi sinh, vất vả mà bà dành cho gia đình. Trước những sự hỗn hào của những đứa con với bà, mẹ giận dữ, bật khóc kể tội chúng, kể ra những sai lầm của chúng với bà, kể hết những điều lớn lao mà bà đã dành cho gia đình. Còn bố, bố cũng rất yêu thương bà, bố cũng thường xuyên nhắc nhở chúng vì chúng hỗn láo với bà. Bố là một người cư xử mẫu mực, bố không dùng bạo lực để dạy dỗ những đứa con. Biết chuyện xảy ra trong bữa ăn, bố để những đứa con học xong rồi mới nói chuyện với chúng. Bố không mắng mỏ mà ôn tồn dạy chúng phải biết kính trọng và yêu quý những người có công với đất nước, có ơn với bản thân mình. Là những người ở giữa hai thế hệ, người bố, người mẹ đóng vai trò như sợi dây kết nối lớp người cũ (người bà) và lớp người trẻ (những đứa con), trong tác phẩm, bố mẹ đã hoàn thành nhiệm vụ của mình, đó là giúp những đứa con hiểu ra sai lầm của mình, dạy chúng phải biết yêu thương, quý trọng những con người tốt đẹp như bà của mình. Đứng thấy họ già mà coi thường, khinh rẻ bởi họ đã có cả một thời thanh xuân đầy huy hoàng, đầy cống hiến.

Tác phẩm được kể theo ngôi thứ ba khiến câu chuyện trở nên khách quan hơn, tránh được sự thiên vị trong miêu tả các nhân vật hay sự kiện trong câu chuyện. Điều này giúp cho câu chuyện trở nên đáng tin cậy và chính xác hơn. Ngôi kể thứ ba giúp tác giả tạo ra một thế giới trong câu chuyện một cách chân thực, độc lập với quan điểm hay cảm nhận của bất kỳ nhân vật nào trong câu chuyện. Điều này giúp cho người đọc dễ dàng hình dung ra các tình huống và sự kiện trong câu chuyện, từ đó tạo nên một trải nghiệm đọc tuyệt vời. Nhà văn khắc họa nhân vật tinh tế, qua những từ ngữ, chi tiết chọn lọc. Ngôn ngữ kể chuyện gần gũi, dễ hiểu. Những yếu tố nghệ thuật ấy đã giúp tác giả Ma Văn Kháng dễ dàng thể hiện tư tưởng của tác phẩm với độc giả. Truyện ngắn Bà ngồi góc nhà không chỉ là sự tôn trọng, yêu quý với những con người có phẩm chất tốt đẹp như người bà, người bố, người mẹ mà còn là lời cảnh tỉnh trước một thế hệ đang dần trở nên suy đồi đạo đức trước những cám dỗ của xã hội.

Truyện ngắn Bà ngồi góc nhà với nội dung, tư tưởng hết sức nhân văn, tác giả đã đem đến câu chuyện về những con người tốt đẹp, những con người đã có một cuộc đời rộng lớn mà họ dám đương đầu nhưng chính những con người ấy lại dễ bị lãng quên, bị khinh rẻ trong một xã hội xô bồ với đủ thói hư tật xấu. Đó cũng là một hiện thực đáng buồn mà tác giả nhìn thấy trong xã hội hiện đại. Qua tác phẩm, nhà văn nhắc nhở chúng ta phải biết yêu thương và kính trọng những người đã có công bảo vệ đất nước, xây dựng nền độc lập, có công ơn chăm sóc, nuôi dưỡng mình. Phải biết yêu thương những người thân trong gia đình.