Dấu chấm lửng là gì? Chức năng và cách sử dụng dấu chấm lửng

Dấu chấm lửng là gì? Chức năng và cách sử dụng dấu chấm lửng

1. Dấu chấm lửng là gì?

Dấu chấm lửng, còn được gọi là dấu ba chấm, là một dấu câu được sử dụng rộng rãi trong văn viết.

Dấu chấm lửng được kí hiệu bởi ba dấu chấm nằm cạnh nhau: “...”

2. Chức năng của dấu chấm lửng

- Biểu đạt ý còn nhiều sự vật, hiện tượng chưa liệt kê hết khi có dấu phẩy đứng trước nó.

VD: Khi tiếng trống hiệu vừa dứt, bốn thanh niên của bốn đội thoăn thoắt leo lên cây chuối rất trơn vì bôi mỡ. Có người leo lên, tụt xuống, lại leo lên, ...

(trích Hội thổi cơm thi ở Đồng Vân)

→ Giải thích: dấu chấm lửng nằm sau dấu phẩy ở cuối câu biểu thị các hành động leo lên, tụt xuống còn được diễn ra nhiều lần nữa, nhưng không liệt kê hết được

- Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở hay ngập ngừng, ngắt quãng

VD: - Bởi vì… bởi vì… (Sơn cúi mặt và bỏ tiếng Nam, dùng tiếng Pháp) người ta lừa dối anh.

(trích Sống mòn)

→ Giải thích: dấu chấm lửng đặt sau từ “bởi vì”, thể hiện rằng sau khi nói từ này, người nói có dừng lại 1 chút rồi mới nói tiếp, cho thấy sự ngập ngừng, phân vân, không biết nên nói tiếp như thế nào

- Làm giãn nhịp điệu của câu văn, chuẩn bị cho sự xuất hiện của một từ ngữ biểu thị nội dung bất ngờ hay hài hước, châm biếm

VD: - Tao biết mày phải… nhưng mà nó lại phải… bằng hai mày

(trích Nhưng nó phải bằng hai mày)

→ Giải thích: dấu chấm lửng đứng giữa hai vế của câu điều kiện, tạo một khoảng nghỉ giữa câu nói, khiến người nghe càng thêm tò mò, hồi hộp, tập trung chờ đợi vế sau của câu, từ đó làm tăng sự bất ngờ khi xuất hiện vế câu ở đằng sau, làm tăng hiệu ứng gây cười, châm biếm

- Biểu thị trích dẫn bị lược bớt

VD: Nước từ núi Tiên giội như thác, trắng xóa, qua suối Cộc xóm Đông tràn sang suối xóm Tây rồi dồn về suối xóm Trai chúng tôi. [...] Trẻ con chúng tôi la ó, té nhau, reo hò.

(trích Tuổi thơ im lặng)

→ Giải thích: vị trí có dấu chấm lửng nằm trong ngoặc vuông biểu thị rằng ở đây trong văn bản gốc có các câu văn hoặc đoạn văn khác, nhưng đã được lược bớt vì mục đích riêng của người trích.

- Mô phỏng âm thanh kéo dài, ngắt quãng

VD: - Ò… ó… o… (trích thơ Ò… ó… o…)

→ Giải thích: dấu chấm lửng biểu thị tiếng “ò” kéo dài, ngân vang trong không khí

3. Cách dùng dấu chấm lửng

- Dùng để cho biết còn nhiều thông tin mà người viết không thể liệt kê hay mô tả hết vì nội dung quá dài.

- Để diễn tả lời nói, cảm xúc ngập ngừng, bỡ ngỡ, đứt quãng.

- Tăng sự kịch tính, hài hước cho câu chuyện.

- Làm giảm nhịp điệu câu văn, lời nói nào đó.

- Biết được kết quả câu trả lời, nhưng vì nhiều lý do ta cũng dùng dấu chấm lửng để thay cho câu trả lời.

- Tùy thuộc vào bối cảnh, vị trí trong một câu, dấu chấm lửng có thể dùng để thể hiện suy nghĩ chưa hoàn thành, cảm xúc nào đó.

4. Những lưu ý khi sử dụng dấu chấm lửng

• Không sử dụng dấu ba chấm ở đầu câu: Dấu ba chấm chỉ được sử dụng ở giữa hoặc cuối câu. Việc sử dụng dấu ba chấm ở đầu câu là sai chính tả và có thể gây hiểu lầm về ý nghĩa của câu.

• Không viết hoa chữ cái đầu tiên sau dấu ba chấm: Trừ khi bắt đầu một câu mới, chữ cái đầu tiên sau dấu ba chấm không cần viết hoa. Việc viết hoa chữ cái đầu tiên sau dấu ba chấm là sai chính tả và làm mất đi tính liền mạch của câu văn.

• Sử dụng dấu ba chấm phù hợp với ngữ cảnh: Dấu ba chấm có thể được sử dụng với nhiều mục đích khác nhau, do vậy cần sử dụng dấu ba chấm một cách phù hợp với ngữ cảnh để đạt được hiệu quả ngôn ngữ tốt nhất.

• Kết hợp dấu ba chấm với các dấu câu khác: Dấu ba chấm có thể kết hợp với các dấu câu khác như dấu phẩy, dấu chấm than, dấu hỏi để tạo hiệu ứng ngôn ngữ mong muốn.

• Hạn chế sử dụng dấu ba chấm quá nhiều: Việc sử dụng dấu ba chấm quá nhiều có thể khiến cho câu văn trở nên lủng củng và khó hiểu. Do vậy, cần sử dụng dấu ba chấm một cách hợp lý và vừa đủ.

5. Bài tập về dấu chấm lửng

Bài 1. Hãy tìm và nêu tác dụng của dấu chấm phẩy trong các ví dụ dưới đây

a. Theo báo cáo khoa học của đoàn thám hiểm của Hội địa lý Hoàng gia Anh gần đây, cửa hang cao và rộng nhất; bãi cát, bãi đá rộng và đẹp nhất; có những hồ ngầm đẹp nhất; hang khô rộng và đẹp nhất; thạch nhũ tráng lệ và kì ảo nhất; sông ngầm dài nhất.

b. Những bến vận hà nhộn nhịp dài theo dòng sông; những lò than hầm gỗ đước sản xuất loại than củi nổi tiếng nhất của miền Nam; những ngôi nhà bè ban đêm ánh đèn măng sông chiếu rực trên mặt nước như những khu phố nổi.

Trả lời:

a. Dấu chấm phẩy được sử dụng làm ranh giới giữa các bộ phận trong một phép liệt kê phức tạp.

b. Dấu chấm phẩy để ngăn ranh giới các vế của một câu ghép có cấu tạo phức tạp.

Bài 2. Trong mỗi câu có dấu chấm lửng dưới đây, dấu chấm lửng được dùng để làm gì?

a.

- Lính đâu? Sao bay dám để cho nó chạy xồng xộc vào đây như vậy? Không còn phép tắc gì nữa à?

- Dạ, bẩm...

- Đuổi cổ nó ra!

(Phạm Duy Tốn)

b. Ô hay, có điều gì bố con trong nhà bào nhau chứ sao lại...

(Đào Vũ)

Trả lời:

Công dụng của dấu chấm lửng:

a. Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở hay ngập ngừng, ngắt quãng.

b. Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở hay ngập ngừng, ngắt quãng.