Tác giả Lê Minh Khuê - Cuộc đời và sự nghiệp

Tác giả Lê Minh Khuê - Cuộc đời và sự nghiệp

1. Tiểu sử nhà văn Lê Minh Khuê

- Ngày sinh: sinh ngày 12 tháng 6 năm 1949

- Quê quán: quê ngoại Lan Châu, Nông Cống, tỉnh Thanh Hóa. Quê nội bà ở phường Hải An, thị xã Nghi Sơn, Thanh Hóa

- Gia đình: Ông nội và ông ngoại bà là nhà nho, cha là thầy giáo dạy trung học. Cha mẹ mất sớm, bà lớn lên trong gia đình dì ruột, chú và dì đều là giáo viên trung học.

- Cuộc đời:

Năm 1965, Lê Minh Khuê tham gia lực lượng Thanh niên xung phong chống Mỹ. Năm 1967 bà có những bài báo đầu tiên và năm 1969 bắt đầu viết văn. Đề tài chính của thời kỳ chiến tranh trong sáng tác của bà là đời sống cuộc chiến, máu lửa nhưng con người được tinh thần lạc quan liên kết, là cuộc sống chiến đấu của tuổi trẻ ở tuyến đường Trường Sơn. Truyện của bà thay đổi đề tài từ những năm 1984 vì theo bà, người Việt Nam thay đổi ngay từ năm 1975 khi hết chiến tranh, do đó không còn viết như cũ. Tác phẩm của nhà văn trong thời kì này bám sát những biến chuyển của đời sống xã hội và con người trên tinh thần đổi mới.

Lê Minh Khuê chuyên viết truyện ngắn và truyện vừa. Truyện của bà được dịch và xuất bản tại các nước Hoa Kỳ, Đức, Thụy Điển, Ý và Hàn Quốc.

Bên cạnh việc viết văn, Lê Minh Khuê từng là phóng viên báo Tiền phong, phóng viên Đài Phát thanh Giải phóng (đi B, về Đà Nẵng năm 1975 cùng đơn vị quân đội), phóng viên Đài Truyền hình Việt Nam, biên tập viên Nhà xuất bản Hội Nhà văn từ 1978 đến khi nghỉ hưu.

Bà có tên trong Từ điển Tiểu sử Văn học (Dictionary of Literary Biography) phần Southeast Asian Writers (các nhà văn Đông Nam Á) cùng với 5 nhà văn Việt Nam.

2. Sự nghiệp văn học của nhà văn Lê Minh Khuê

- Phong cách sáng tác: Bà viết truyện ngắn với một ngòi bút giàu nữ tính, miêu tả tinh tế, đặc sắc.

- Tác phẩm:

• Những ngôi sao xa xôi (tập truyện, Nhà xuất bản Kim Đồng 1973, tái bản có bổ sung 2006)
• Cao điểm mùa hạ (tập truyện, Nhà xuất bản Quân đội 1978)
• Đoạn kết (tập truyện, Nhà xuất bản Phụ Nữ 1982)
• Một chiều xa thành phố (tập truyện, Nhà xuất bản Tác phẩm Mới 1986)
• Tôi đã không quên (truyện vừa, Nhà xuất bản Công An 1991, tái bản tại Nhà xuất bản Hội Nhà văn 2004)
• Bi kịch nhỏ (tập truyện, Nhà xuất bản Hội Nhà Văn 1993)
• Lê Minh Khuê truyện ngắn (tập truyện, Nhà xuất bản Văn Học 1994)
• Trong làn gió heo may (tập truyện, Nhà xuất bản Văn Học 1999).
• Màu xanh man trá (tập truyện, Nhà xuất bản Phụ Nữ 2003);
• Những dòng sông, buổi chiều, cơn mưa (tập truyện, Nhà xuất bản Phụ Nữ 2002);
• Một mình qua đường (tập truyện, Nhà xuất bản Hội Nhà Văn 2006);
• Những ngôi sao, Trái đất, dòng sông (tập truyện, Nhà xuất bản Phụ Nữ, 2008)
• Nhiệt đới gió mùa (tập truyện, Nhà xuất bản Hội Nhà Văn, 2012)
• The Stars, The Earth, The River (tập truyện, Nhà xuất bản Cubstone Press, Mỹ, 1996).
• Monsunens sista regn (tập truyện, Nhà xuất bản Tranan, Thụy Điển, 2008).
• Fragile come un raggio di sole (tập truyện, Nhà xuất bản O barra O, Ý, 2010).
• Kleine Tragödien (tập truyện, Nhà xuất bản Mitteldeutscher, Đức, 2011).
• Làn gió chảy qua (tập truyện, Nhà xuất bản Trẻ, 2016).

3. Giải thưởng

• Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 1987 (tập truyện ngắn: Một chiều xa thành phố).
• Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 2000 (tập truyện ngắn Trong làn gió heo may).
• Giải thưởng văn học mang tên văn hào Byeong-ju Lee của Hàn Quốc, năm 2008 .
• Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2012

4. Về các tác phẩm tiêu biểu

4.1. Những ngôi sao xa xôi

a. Bố cục tác phẩm Những ngôi sao xa xôi

Gồm 3 phần:

- Phần 1 (từ đầu cho đến “ngôi sao trên mũ”): Phương Định kể về cuộc sống của mình cùng các đồng đội trong tổ trinh sát mặt đường của cô.

- Phần 2 (tiếp đến “chị Thao bảo”): Nho bị thương trong một lần phá bom, Phương Định cùng chị Thao lo lắng và chăm sóc.

- Phần 3 (phần còn lại): Sau giờ phút hiểm nguy, hai chị em ngồi hát, niềm vui trước cơn mưa đá đột ngột.

b. Tóm tắt tác phẩm Những ngôi sao xa xôi

Truyện kể về cuộc sống và chiến đấu của ba cô gái thanh niên xung phong: Thao, Phương Định và Nho của một trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn những năm kháng chiến chống Mĩ. Họ làm thành một tổ trinh sát mặt đường làm nhiệm vụ phá bom, đo khối lượng đất đá lấp vào hố bom thông đường cho đoàn xe ra mặt trận. Công việc vô cùng khó khăn và gian khổ, họ luôn phải đối mặt với cái chết nhưng chưa bao giờ mất đi niềm vui, sự hồn nhiên của tuổi trẻ, những giây phút mơ mộng. Họ yêu thương và gắn bó với nhau mặc dù mỗi người một cá tính. Trong một lần phá bom, Nho bị thương, đồng đội hết sức lo lắng, chăm sóc cho cô rất tận tình. Cuối truyện, một trận mưa đá gợi trong lòng Phương Định những khát khao hoài niệm.

c. Phương thức biểu đạt tác phẩm Những ngôi sao xa xôi

Phương thức biểu đạt tác phẩm Những ngôi sao xa xôi là Tự sự

d. Thể loại

Tác phẩm Những ngôi sao xa xôi thuộc thể loại Truyện ngắn

e. Ngôi kể

Tác phẩm Những ngôi sao xa xôi được kể ở Ngôi kể thứ nhất bởi nhân vật Phương Định.

g. Giá trị nội dung tác phẩm Những ngôi sao xa xôi

Truyện "Những ngôi sao xa xôi" của Lê Minh Khuê ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn của ba cô gái thanh niên xung phong trong hoàn cảnh chiến tranh ác liệt: tâm hồn trong sáng, mơ mộng, tinh thần dũng cảm, cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ, hi sinh nhưng rất hồn nhiên, lạc quan của những cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn. Đó chính là hình ảnh đẹp, tiêu biểu về thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống Mĩ.

h. Giá trị nghệ thuật tác phẩm Những ngôi sao xa xôi

- Lựa chọn ngôi kể phù hợp, cách kể chuyện tự nhiên.

- Nghệ thuật xây dựng nhân vật và miêu tả tâm lí đặc sắc.

- Ngôn ngữ giản dị, giọng điệu bình thản pha chút hóm hỉnh nhưng vẫn rất tự nhiên.

- Câu văn ngắn, nhịp điệu dồn dập, gợi không khí chiến trường.