Soạn bài Hướng dẫn tự học trang 112 lớp 9 Tập 1 - Ngắn nhất Ngữ văn 9 Cánh diều

Soạn bài Hướng dẫn tự học trang 112 Tập 1

Câu 1 (trang 112 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Tìm đọc thêm một số văn bản truyện (trong nước và nước ngoài) có đề tài tương tự các văn bản được học trong Bài 4.

Trả lời:

Một số tác phẩm đề tài tương tự các văn bản được học trong Bài 4.

- Cố hương (Lỗ Tấn)

- Những đứa trẻ (Mác-xim Go-rơ-ki)

- Lão Hạc (Nam Cao)

Câu 2 (trang 112 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Sưu tầm các bài phân tích về tác phẩm thuộc thể loại truyện mà em đã đọc thêm.

Trả lời:

Chắc hẳn mỗi chúng ta đều có những kỉ niệm về tuổi thơ của mình. Đó có thể là những ngày tháng đầy ắp niềm vui, tiếng cười nhưng cũng có thể đó là một tuổi thơ đong đầy nước mắt. Nhưng cho dù là kỉ niệm vui hay buồn thì mỗi khi nhớ lại, nó gợi cho chúng ta rất nhiều cảm xúc. Và nhà văn Mác-xim Go-rơ-ki đã tái hiện thời thơ ấu của mình trong đoạn trích “Những đứa trẻ”.

Mác-xim Go-rơ-ki (1868 - 1936) có tên thật là A-lếch-xây Pê-scốp. Theo tiếng Nga, bút danh này có nghĩa là “cay đắng”, qua đó bạn đọc thế giới có thể hình dung được những khó khăn, bất hạnh, khổ cực mà ông phải trải qua trong cuộc đời. Đoạn trích “Những đứa trẻ” thuộc chương IX của cuốn tiểu thuyết tự thuật “Thời thơ ấu” được sáng tác năm 1913 - 1914.

Nội dung đoạn trích này kể về việc A-li-ô-sa không thấy ba anh em con của đại tá Ốp-xi-an-ni-cốp ra sân chơi sau một tuần xảy ra sự kiện thằng em nhỏ nhảy vào gàu rơi xuống giếng. Chúng bị cấm không được chơi với A-li-ô-sa nhưng sau đó “chúng xuất hiện và ồn ào hơn trước”. Dù bị cấm đoán nhưng những đứa trẻ vẫn tiếp tục tình bạn với nhau. Chúng gặp nhau bằng nhiều cách và kể cho nhau nghe những câu chuyện cổ tích của bà hay câu chuyện về những con chim.

Những đứa trẻ ấy đều là những đứa trẻ sống thiếu tình thương từ gia đình. Cậu bé A-li-ô-sa sống với ông bà ngoại do bố cậu đã mất còn mẹ thì đi lấy chồng khác. Bà ngoại cậu hết mực thương yêu, chăm sóc cháu nhưng ông ngoại lại là một người nóng tính, dữ tợn. A-li-ô-sa không nhận được tình thương của bố mẹ và cả ông ngoại của mình. Còn những đứa trẻ con nhà đại tá Ốp-xi-an-ni-cốp sống với bố và mẹ mới vì mẹ đẻ của chúng đã mất nên đại tá lấy vợ khác. Ông ấy đã đánh và cấm không cho chúng chơi với A-li-ô-sa. Hành động cấm đoán ấy có lẽ xuất phát từ sự đối ngược nhau về hoàn cảnh sống.

Ba đứa trẻ sống trong một gia đình quan chức có kinh tế khá giả, sung túc còn A-li-ô-sa sống trong một gia đình thường dân, kinh tế sa sút. Tuy có sự cách biệt về địa vị xã hội nhưng chúng đều giống nhau ở hoàn cảnh sống thiếu tình thương của cha mẹ. Chính điều ấy đã khiến những đứa trẻ gắn bó thân thiết với nhau bằng sự hồn nhiên, vô tư của tuổi thơ. Tình bạn trong trắng giữa chúng được bắt nguồn từ sự mất mát, thiếu thốn đời sống tình cảm từ những người sinh ra chúng.

Tình bạn chân chính sẽ không vì bất cứ lí do gì mà tan vỡ. Dù bị cấm đoán nhưng chúng vẫn tìm mọi cách để duy trì tình bạn. Phải là một tình bạn thắm thiết thì chúng mới vượt qua rào cản, sự ngăn cấm để tiếp tục chơi với nhau như vậy. Chúng trèo lên cái xe trượt tuyết cũ ở dưới mái hiên nhà kho để “ngắm nghía” và trò chuyện cùng nhau. Đó cũng là nơi ba đứa trẻ nhà đại tá Ốp-xi-an-ni-cốp tâm sự về cuộc sống của mình, về người mẹ đẻ đã mất, về người mẹ mới mà trong các câu chuyện cổ tích thường gọi là dì ghẻ.

Với suy nghĩ của một cậu bé, A-li-ô-sa tin rằng mẹ của ba đứa trẻ kia sẽ trở về, sẽ sống lại nhờ nước phép. Cậu kể cho những đứa trẻ về các câu chuyện cổ tích của bà ngoại khiến chúng lặng yên, chăm chú nghe. Bỗng “một ông già với bộ ria trắng, mình vận chiếc áo dài lùng thùng màu nâu nhạt như của thầy tu, đầu đội chiếc mũ xù lông” đến và dọa A-li-ô-sa: “Cấm không được đế nhà tao”. Đó là đại tá Ốp-xi-an-ni-cốp. Ông nắm chặt vai cậu bé A-li-ô-sa khiến cậu “sợ đến phát khóc” nhưng chưa kịp khóc òa lên thì cậu “đã ở ngoài đường rồi”.

Ngỡ tưởng bọn trẻ vì sự dọa nạt của người lớn mà trở nên cách biệt nhưng chúng vẫn chơi với nhau và cảm thấy rất vui thích. A-li-ô-sa đã “khoét một lỗ hổng hình bán nguyệt” ở hàng rào để nói chuyện với lũ trẻ. Chúng “ngồi xổm hoặc quỳ xuống nói chuyện khe khẽ với nhau” và một trong ba đứa trẻ kia phải đứng canh để đề phòng sự xuất hiện của người bố. Câu chuyện của những đứa trẻ xoay quanh cuộc sống buồn tẻ của chúng, chuyện về những con chim đang sống như thế nào và “nhiều chuyện trẻ con khác”.

A-li-ô-sa kể cho chúng nghe những truyện cổ tích của bà, khi nào quên cậu lại chạy về hỏi bà kiến ba đứa trẻ rất thích thú. Chúng “ngồi sát vào nhau, giống như những chú gà con”. Thằng anh lớn thì mỉm cười, thằng bé nhất thì “mím chặt môi và phồng má lên, còn thằng kia thì chống khuỷu tay lên đầu gối, tay kia quàng lên vai em nó ấn em nó cúi xuống” để tránh sự bắt gặp của người bố. Khoảng cách và sự phân hóa giàu nghèo không thể ngăn cách tình bạn keo sơn, sâu sắc của những đứa trẻ. Chúng gắn bó với nhau bằng những gì hồn nhiên, trong sáng nhất. Tình bạn chân thành ấy không có sự hà khắc nào chia rẽ được.

Không chỉ làm nổi bật tình bạn của những đứa trẻ, đoạn trích này còn khắc họa hình ảnh người bà ngoại hiền từ của A-li-ô-sa. Những truyện cổ tích bà kể là nền tảng vững chắc để Go-rơ-ki có được sự nghiệp văn học đồ sộ, trở thành nhà văn nổi tiếng được nhiều thế hệ bạn đọc thế giới biết đến. Tuy không được nhà văn miêu tả chi tiết nhưng chúng ta có thể cảm nhận được bà là một người nhân hậu và rất yêu thương cháu.

Câu nói của thằng lớn nhà đại tá Ốp-xi-an-ni-cốp nói cũng là lời khẳng định của tác giả: “Có lẽ tất cả các bà đều rất tốt”. Bà luôn là người yêu thương, gần gũi, chăm sóc các cháu một cách chu đáo nhất. Chính bà cũng là người đưa cháu đến với thế giới cổ tích, những câu chuyện thấm đượm tính nhân văn và tình người cao đẹp. Câu nói của thằng lớn khiến A-li-ô-sa thấy “dường như nó đã sống trên trái đất này một trăm năm chứ không phải mười một năm”.

Đoạn trích này nằm trong cuốn tiểu thuyết tự thuật được kể theo ngôi thứ nhất, người kể chuyện xưng “tôi” khiến câu chuyện trở nên chân thật và vô cùng hấp dẫn. Những gì xảy ra trong tác phẩm cũng là những gì mà tác giả Go-rơ-ki trải qua vì đặc trưng của thể loại này là nhà văn tự kể chuyện về cuộc đời của mình. “Những đứa trẻ” có sự kết hợp của các yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghị luận và các yếu tố li kì tạo được hứng thú nơi bạn đọc. Sự đan xen giữa những câu chuyện đời thường và những câu chuyện cổ tích về người mẹ, người bà đã tạo nên một không gian truyện đầy chất thơ và thấm đẫm tình người.

Bằng lối kể chuyện giàu hình ảnh, nhà văn đã tái hiện lại sinh động tình bạn thân thiết thời thơ ấu của ông với những đứa trẻ nhà hàng xóm vượt qua những khoảng cách xã hội, sự ngăn cấm của gia đình để gắn bó với nhau. Mác-xim Go-rơ-ki đã mang đến cho bạn đọc những trang văn tuyệt vời. Qua đó, chúng ta có thể hiểu thêm phần nào về cuộc đời, bản thân con người của nhà văn.

Câu 3 (trang 112 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Quan sát, phát hiện và suy nghĩ về các vấn đề đáng quan tâm trong đời sống phù hợp với lứa tuổi.

Trả lời:

Vấn đề: Nghiện game online

Game online ra đời thực chất với mục đích là trò chơi giải trí mang tính lành mạnh, giúp đầu óc thư giãn. Nhưng hiện nay, đa phần là ở lứa tuổi thanh thiếu niên nó đã bị biến tướng dẫn đến nhiều hậu quả đau lòng. Nghiện game online trở thành vấn đề nhức nhối mà suốt những năm qua vẫn chưa có biện pháp nào có thể giải quyết được triệt để.

“Game online” nghĩa là trò chơi trực tuyến thông qua mạng internet với nhiều trò chơi khác nhau để người chơi có thể lựa chọn. Nếu chơi game online có chừng mực, đúng với nghĩa đen mang tính giải trí thì nó sẽ giúp người chơi giải tỏa được căng thẳng, không ảnh hưởng tới đời sống hiện tại. Nhưng nếu mê mẩn quá mức, không biết điểm dừng sẽ mang đến nhiều tai hại đó chính là tình trạng “nghiện game” dẫn đến sao nhãng việc học hành, khiến cho tinh thần không còn tỉnh táo nữa gây ra những việc làm đáng tiếc.

Theo các nhà tâm lý học trên thế giới nói chung và tại Việt Nam nói riêng, nghiện game online nguy hại ngang ngửa như với những tình trạng nghiện khác như nghiện rượu, nghiện ma tuý. Thông tin trên báo đài cũng thường xuyên nói về tình trạng nghiện game online kéo theo các thói hư tật xấu, những tệ nạn xã hội như giết người, cướp của, trộm cắp… để lấy tiền chơi game. Rồi thì chỉ vì xích mích nhỏ mà hẹn đánh nhau gây ra thương tích nghiêm trọng ảnh hưởng tới tính mạng. Trong đó, lứa tuổi học sinh, sinh viên thường không lường hết nguy hại từ việc này mà dần dần sa vào vũng lầy.

Nguyên nhân nghiện game online xuất phát từ nhiều phía, trong đó có cả nguyên nhân đến từ gia đình. Nhiều cha mẹ vì mải kiếm tiền mà không quan tâm đến đời sống tinh thần của con. Dẫn tới việc khi thấy học hành sa sút, kiểm tra lại thì đã muộn.

Nhiều bạn trẻ khác thì vì vốn sống còn non trẻ, lập trường tư tưởng không vững vàng nên dễ bị bạn bè lôi kéo, kích bác dẫn đến quyết tâm chơi game để “phục thù”. Nhưng chưa biết có phục thù được hay không thì còn để lại phía sau là một đống nợ nần từ việc nạp thẻ game, tiền chơi quán net…

Thực tế đã có nhiều học sinh, sinh viên vì số nợ chơi game quá lớn mà phải bỏ học, bỏ trốn vì sợ nơi mình vay nặng lãi đến tìm. Nhưng dù có trốn kỹ mấy thì cũng sẽ bị chủ nợ tìm ra, do giấy tờ, địa chỉ, nhân thân của người vay đã được thể hiện rõ ràng trong cam kết. Thế lực tín dụng đen sẽ tìm đến tận nhà để đòi nợ từ người thân của bạn.

Tiền mất tật mang, thế giới game ảo sẽ chẳng mang lại cho bạn được điều gì có ích mà chỉ toàn những điều tai hại. Sức khoẻ thì ngày một giảm sút nghiêm trọng. Tình cảm gia đình bị sứt mẻ nghiêm trọng. Nó còn ảnh hưởng tới tương lai của bản thân. Vậy làm thế nào để cai nghiện game online để giúp những người đó thoát khỏi thế giới ảo? Thật sự mà nói, cai nghiện là việc rất khó, nhưng vẫn có thể cai được nếu bản thân họ quyết tâm, được gia đình động viên.

Phòng bệnh hơn chữa bệnh, vì thế hãy tuyên truyền cho con em mình, bạn bè nên biết điểm dừng nếu chơi game online. Động viên, khuyến khích các bạn trẻ tham gia những câu lạc bộ sinh hoạt cộng đồng giúp đời sống tinh thần thêm phong phú. Đó cũng là một biện pháp tích cực và hữu hiệu.

Cha mẹ cũng nên dành thời gian quan tâm đến con cái nếu có tình trạng lún sâu vào game online cần can thiệp kịp thời. Đừng la mắng, đánh chửi mà hãy nhẹ nhàng khuyên nhủ, nói cho con hiểu. Game tuy ảo nhưng tác hại của nó đến sức khoẻ, cuộc sống không hề ảo chút nào, nặng còn gây ra biến chứng thần kinh hết sức nguy hiểm.

Là con người, ai cũng xứng đáng được hưởng điều tốt đẹp từ cuộc sống, trong đó có cả internet nhưng đừng lạm dụng nó, đừng để nó làm chủ mình. Hãy biết dừng lại đúng lúc trước khi trở thành con nghiện bạn nhé!

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 9 sách Cánh diều hay, ngắn gọn khác:

Kiến thức ngữ văn trang 76

Làng

Ông lão bên chiếc cầu

Thực hành tiếng Việt trang 90

Thực hành đọc hiểu: Chiếc lược ngà

Chiếc lá cuối cùng

Viết: Phân tích một tác phẩm truyện

Nói và nghe: Thảo luận về một vấn đề đáng quan tâm trong đời sống

Tự đánh giá: Những con cá cờ