Soạn bài Nói và nghe: Nghe và nhận biết tính thuyết phục của một ý kiến về thơ tám chữ (trang 51) - Ngắn nhất Ngữ văn 9 Cánh diều
Với soạn bài Nói và nghe: Nghe và nhận biết tính thuyết phục của một ý kiến về thơ tám chữ trang 51 Ngữ văn lớp 9 Cánh diều sẽ giúp học sinh trả lời câu hỏi từ đó dễ dàng soạn văn 9.
Soạn bài Nói và nghe: Nghe và nhận biết tính thuyết phục của một ý kiến về thơ tám chữ
1. Định hướng
1.1. Ở Bài 1 và Bài 2 (sách Ngữ văn 9, tập một), các em đã rèn luyện kĩ năng nghe và nhận biết tính thuyết phục của một ý kiến. Bài 7 tiếp tục rèn luyện kĩ năng này, với yêu cầu nghe và nhận biết tính thuyết phục của một ý kiến về thơ tám chữ.
1.2. Để nghe và nhận biết tính thuyết phục của một ý kiến, các em cần xem lại hướng dẫn nói – nghe ở Bài 1. Trọng tâm của Bài 7 tập trung vào thực hành luyện tập kĩ năng nghe.
2. Thực hành
Bài tập (trang 51 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Nghe và chỉ ra tính thuyết phục trong ý kiến phát biểu của một bạn về đề tài sau:
Trong bài thơ “Quê hương", nhà thơ Tế Hanh đã sử dụng những hình ảnh so sánh đẹp, bay bổng; đồng thời cũng sử dụng biện pháp nhân hoá một cách độc đáo để thổi linh hồn vào sự vật, khiến cho sự vật có một vẻ đẹp và ý nghĩa bất ngờ.
a) Chuẩn bị
- Cả người nói và người nghe chuẩn bị ý kiến của cá nhân về vấn đề mà bài tập đã nêu lên.
- Chú ý yêu cầu về cách nghe và nhận biết tính thuyết phục của một ý kiến; những ưu điểm, hạn chế của người nói trong khi trình bày ý kiến,…
b) Tìm ý và lập dàn ý
- Người nói tìm ý và lập dàn ý cho bài trình bày bằng cách trả lời một số câu hỏi như:
+ Những hình ảnh so sánh đẹp, bay bổng trong bài thơ Quê hương là những hình ảnh nào? Những hình ảnh ấy có tác dụng gì?
Những hình ảnh so sánh đẹp, bay bổng trong bài thơ là: “Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã”; “Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng”. Những hình ảnh so sánh này không chỉ mang tính hình tượng mà còn khơi gợi trong người đọc những cảm xúc sâu sắc về vẻ đẹp thiên nhiên và con người.
+ Nhà thơ sử dụng biện pháp nhân hóa một cách độc đáo như thế nào? Vì sao biện pháp ấy có thể thổi linh hồn vào sự vật, khiến cho sự vật có một vẻ đẹp và ý nghĩa bất ngờ?
Nhà thơ đã sử dụng biện pháp nhân hóa một cách độc đáo trong các câu thơ trên, biến những sự vật vô tri vô giác như chiếc thuyền và mái chèo trở nên sống động như con người:
- "Phăng mái chèo mạnh mẽ vượt trường giang": Ở đây, mái chèo được nhân hóa với hành động "phăng" và sự mạnh mẽ, như thể nó có sức lực và ý chí để vượt qua dòng sông lớn.
- "Rướn thân trắng bao la thâu góp gió": Hình ảnh chiếc thuyền được nhân hóa như một sinh thể có "thân trắng" đang "rướn" lên, tích cực và chủ động trong việc gom gió, tạo nên cảm giác vừa vững chãi vừa tràn đầy sức sống.
- "Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm": Chiếc thuyền trở nên gần gũi như một con người biết "mỏi" sau một hành trình dài và cần "trở về nằm" để nghỉ ngơi.
Những phép nhân hóa này giúp thổi linh hồn vào sự vật, khiến chiếc thuyền và mái chèo có vẻ đẹp sống động và giàu cảm xúc. Chúng không còn là những vật dụng vô tri, mà mang dáng vẻ như những người bạn đồng hành, mang ý nghĩa bất ngờ về sự kiên trì, mạnh mẽ và cả sự bình yên sau khi hoàn thành hành trình. Sự sống động này làm tăng tính biểu cảm và tạo ra chiều sâu cho bức tranh thiên nhiên và cuộc sống.
- Người nghe chú ý các điểm cần tập trung khi nghe để nhận biết tính thuyết phục của ý kiến được trình bày.
+ Ý kiến, lí lẽ, bằng chứng của người nói có thuyết phục không?
+ Cần bổ sung, chỉnh sửa như thế nào cho đúng và có sức thuyết phục hơn?
c) Nói và nghe
Tham khảo các yêu cầu đã nêu ở Bài 6, phần Nói và nghe, mục d (trang 27) và đối chiếu với dàn ý đã làm ở bài này.
* Bài nói tham khảo:
Thưa cô và các bạn, sau khi nghe phần trình bày về đề tài: “Trong bài thơ “Quê hương", nhà thơ Tế Hanh đã sử dụng những hình ảnh so sánh đẹp, bay bổng, đồng thời cũng sử dụng biện pháp nhân hoá một cách độc đáo để thổi linh hồn vào sự vật, khiến cho sự vật có một vẻ đẹp và ý nghĩa bất ngờ.”, em thấy ý kiến bạn đưa ra là hết sức thuyết phục.
Trước nhất, bài thơ “Quê hương” của Tế Hanh không chỉ đơn thuần là một bức tranh tả cảnh làng chài, mà còn là một tác phẩm giàu cảm xúc, thấm đẫm tình yêu quê hương. Qua việc sử dụng những hình ảnh so sánh bay bổng và biện pháp nhân hóa độc đáo, nhà thơ đã khéo léo thổi hồn vào từng sự vật, khiến cho cảnh vật quen thuộc trở nên sống động, gợi lên vẻ đẹp và ý nghĩa bất ngờ. Những biện pháp nghệ thuật này không chỉ mang đến sự phong phú cho ngôn ngữ thơ mà còn làm cho người đọc cảm nhận rõ rệt hơn vẻ đẹp quê hương trong từng chi tiết.
Thứ hai, trong bài thơ, nhà thơ Tế Hanh đã sử dụng hình ảnh so sánh đầy ấn tượng để miêu tả cảnh vật một cách sinh động. Hình ảnh "Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã" là một minh chứng cho sự bay bổng và sáng tạo trong cách so sánh của nhà thơ. Chiếc thuyền không còn là một vật vô tri vô giác mà trở nên mạnh mẽ, hùng dũng như một con tuấn mã, đang băng qua biển khơi với sức sống mãnh liệt. Bên cạnh đó, phép nhân hóa được sử dụng một cách tinh tế khi nhà thơ viết "Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm". Hình ảnh chiếc thuyền mệt mỏi sau một hành trình dài gợi lên cảm xúc về sự vất vả, nhưng cũng đầy an yên khi trở về bến đỗ. Nhờ biện pháp nhân hóa, cảnh vật trở nên gần gũi, thân thuộc như chính con người, khiến cho người đọc cảm nhận được những cảm xúc ẩn sau mỗi sự vật.
Sự kết hợp giữa phép so sánh và nhân hóa không chỉ làm nổi bật lên vẻ đẹp của quê hương mà còn mang đến một ý nghĩa bất ngờ. Từ hình ảnh chiếc thuyền hăng hái vượt biển khơi đến khi trở về bến nghỉ ngơi, tất cả đều thể hiện một vòng tròn đầy ý nghĩa về sự kiên trì, về sự cống hiến không ngừng nghỉ của con người trong cuộc sống. Những hình ảnh này không chỉ mô tả vẻ đẹp vật lý của cảnh vật mà còn truyền tải những thông điệp sâu sắc về tinh thần lao động, về sự gắn bó sâu đậm với quê hương.
Kết lại, bài thơ “Quê hương” của Tế Hanh không chỉ khiến người đọc ngưỡng mộ bởi những hình ảnh thơ đầy sáng tạo mà còn mang đến một thông điệp sâu sắc về tình yêu quê hương. Sự kết hợp tinh tế giữa phép so sánh và nhân hóa đã thổi hồn vào sự vật, mang lại một vẻ đẹp và ý nghĩa bất ngờ, gợi lên trong lòng người đọc tình cảm ấm áp, sâu sắc về nơi chôn rau cắt rốn. Nhờ những biện pháp nghệ thuật này, Tế Hanh đã tạo nên một bức tranh quê hương vừa sinh động vừa tràn đầy ý nghĩa, khiến cho bài thơ mãi đọng lại trong lòng người đọc.
d) Kiểm tra, chỉnh sửa
- Người nói tham khảo các yêu cầu đã nêu ở Bài 6, phần Nói và nghe, mục d (trang 28) và đối chiếu với dàn ý đã làm ở bài này.
- Người nghe cần xem xét rút kinh nghiệm:
+ Nghe nhận xét của thầy cô và các bạn về bài nói, kiểm tra việc nghe và ghi chép.
+ Đánh giá ưu điểm và hạn chế của bài nói ở các yêu cầu: nội dung thuyết phục, cách thuyết phục và thái độ của người trình bày.
+ Rút ra được kinh nghiệm về cách nói và cách nghe qua tiết học.
Xem thêm các bài Soạn văn lớp 9 sách Cánh diều hay, ngắn gọn khác:
Thực hành đọc hiểu: Chiều xuân
Xem thêm các chương trình khác: