Soạn bài Cùng nhà văn Tô Hoài ngắm phố phường Hà Nội (trang 60) - Ngắn nhất Ngữ văn 9 Cánh diều
Với soạn bài Cùng nhà văn Tô Hoài ngắm phố phường Hà Nội trang 60 Ngữ văn lớp 9 Cánh diều sẽ giúp học sinh trả lời câu hỏi từ đó dễ dàng soạn văn 9.
Soạn bài Cùng nhà văn Tô Hoài ngắm phố phường Hà Nội
(Phỏng vấn nhà văn Tô Hoài)
1. Chuẩn bị
Yêu cầu (trang 60 sgk Ngữ văn 9 Tập 2):
- Đọc trước văn bản Cùng nhà văn Tô Hoài ngắm phố phường Hà Nội; tìm hiểu thêm những thông tin khác về Thủ đô Hà Nội để trao đổi với bạn bè trong lớp.
- Tìm hiểu thêm thông tin về người được phòng vấn (nhà văn Tô Hoài) và người phỏng vấn (nhà thơ Trần Đăng Khoa).
- Chú ý thời điểm phỏng vấn ghi ở cuối văn bản.
Trả lời:
- Thông tin khác về Thủ đô Hà Nội:
+ Hà Nội có lịch sử lâu đời, có từ thế kỷ 3 TCN, ban đầu là một phần của vương quốc Âu Lạc. Thành phố chính thức trở thành Thủ đô của Việt Nam vào năm 1010 dưới triều đại Lý.
+ Hà Nội, có nghĩa là "thành phố ở giữa sông", tên gọi này được đặt vào năm 1831. Trước đó, thành phố từng có nhiều tên gọi khác nhau, như Thăng Long, Đông Đô.
+ Hà Nội nằm ở phía Bắc của Việt Nam, bên bờ sông Hồng, cách biển khoảng 120 km. Đây là trung tâm chính trị, văn hóa và giáo dục của cả nước.
+ Hà Nội nổi tiếng với nhiều di tích lịch sử, bao gồm:
Hoàng thành Thăng Long: Di sản văn hóa thế giới được UNESCO công nhận.
Chùa Một Cột: Một trong những biểu tượng của thành phố.
Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh: Nơi lưu giữ thi hài của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Nhà thờ Lớn Hà Nội: Một công trình kiến trúc Pháp nổi bật.
+ Hà Nội nổi tiếng với các món ăn đặc sản như phở, bún thang, bánh cuốn, nem rán, và nhiều món ăn đường phố hấp dẫn.
+ Thành phố là trung tâm của nhiều loại hình nghệ thuật truyền thống như múa rối nước, ca trù, và hát chèo.
+ Hà Nội là một trong những trung tâm kinh tế lớn nhất của Việt Nam, với sự phát triển mạnh mẽ trong các lĩnh vực công nghiệp, dịch vụ và thương mại.
+ Thành phố thu hút nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước, tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho người dân.
+ Hà Nội có nhiều trường đại học danh tiếng như Đại học Quốc gia Hà Nội, Học viện Tài chính, Học viện Báo chí và Tuyên truyền. Đây cũng là nơi tập trung nhiều viện nghiên cứu hàng đầu của Việt Nam.
=> Thủ đô Hà Nội là trung tâm chính trị, kinh tế và văn hóa của nước ta. Nơi đây tập trung nhiều địa điểm văn hóa giải trí, công trình thể thao quan trọng của đất nước, đồng thời cũng là địa điểm được lựa chọn để tổ chức nhiều sự kiện chính trị và thể thao quốc tế. Đây cũng là nơi tập trung nhiều làng nghề truyền thống, lễ hội. Thành phố Hà Nội có chỉ số phát triển con người ở mức cao.
- Thông tin về nhà văn Tô Hoài:
+ Tô Hoài là một trong những nhà văn nổi tiếng nhất của văn học Việt Nam, được biết đến với những tác phẩm mang đậm chất dân gian và phản ánh sâu sắc cuộc sống của con người Việt Nam, đặc biệt là ở vùng nông thôn Bắc Bộ.
+ Tô Hoài bắt đầu viết văn từ những năm 1940 và hoạt động văn chương của ông kéo dài hơn 70 năm.
+ Ông viết nhiều thể loại, từ truyện ngắn, tiểu thuyết đến kịch và ký. Những tác phẩm của ông thường mang đậm tính hiện thực và phản ánh cuộc sống của con người lao động, trẻ em và những mảnh đời nghèo khó.
+ Tô Hoài nổi tiếng với ngôn ngữ giản dị, gần gũi, và sử dụng nhiều hình ảnh thơ mộng, giàu cảm xúc.
+ Tác phẩm nổi bật
“Dế Mèn phiêu lưu ký”: Là tác phẩm thiếu nhi nổi tiếng nhất của ông, kể về cuộc hành trình của Dế Mèn, không chỉ mang lại niềm vui cho trẻ em mà còn chứa đựng những bài học về cuộc sống.
“Truyện Tây Bắc”: Là tập truyện ngắn phản ánh đời sống và văn hóa của người dân tộc thiểu số ở vùng núi phía Bắc Việt Nam.
+ Đóng góp
Tô Hoài được coi là một trong những nhà văn có ảnh hưởng lớn đến văn học hiện đại Việt Nam. Ông đã góp phần khắc họa chân thực hình ảnh con người và quê hương trong giai đoạn đổi mới.
Tác phẩm của ông không chỉ phục vụ cho mục đích giải trí mà còn mang tính giáo dục, giúp thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về truyền thống văn hóa dân tộc và lòng yêu quê hương.
+ Di sản:
Tô Hoài để lại cho văn học Việt Nam một kho tàng tác phẩm phong phú và có giá trị, được giảng dạy và nghiên cứu rộng rãi trong các trường học và viện nghiên cứu văn hóa.
Tô Hoài là một biểu tượng của nền văn học Việt Nam, người đã dành cả cuộc đời để cống hiến cho nghệ thuật và văn hóa dân tộc.
- Thông tin về nhà thơ Trần Đăng Khoa:
+ Trần Đăng Khoa là một trong những nhà thơ tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại, được biết đến với những tác phẩm thơ dành cho thiếu nhi và những bài thơ mang đậm chất trữ tình, phản ánh tình yêu quê hương, đất nước.
+ Trần Đăng Khoa bắt đầu viết thơ từ khi còn rất nhỏ. Năm 15 tuổi, ông đã được công bố tác phẩm đầu tay.
+ Ông chủ yếu viết thơ, đặc biệt là thơ dành cho thiếu nhi, nhưng cũng có nhiều tác phẩm dành cho người lớn. Thơ của ông thường mang tính hiện thực, giàu hình ảnh và cảm xúc.
+ Trần Đăng Khoa nổi tiếng với ngôn ngữ thơ trong sáng, gần gũi, dễ hiểu. Ông sử dụng nhiều hình ảnh thiên nhiên, và thể hiện tình yêu quê hương, đất nước sâu sắc.
+ Đóng góp
Đối với văn học Việt Nam: Trần Đăng Khoa là một trong những nhà thơ có tầm ảnh hưởng lớn đến thế hệ trẻ, đặc biệt qua những tác phẩm thơ dành cho thiếu nhi. Ông đã góp phần khắc họa những ước mơ, khát vọng và tình cảm của trẻ em Việt Nam.
Giáo dục: Các tác phẩm của ông thường được đưa vào giảng dạy trong chương trình học, giúp trẻ em yêu thích văn học và hiểu rõ hơn về giá trị của quê hương, đất nước.
+ Di sản:
Tình yêu quê hương và những hình ảnh thiên nhiên trong thơ của Trần Đăng Khoa đã tạo nên những giá trị văn học bền vững, được nhiều thế hệ độc giả yêu mến.
Trần Đăng Khoa không chỉ là một nhà thơ tài năng mà còn là một cây bút nhạy cảm với những tâm tư, tình cảm của con người, đặc biệt là trẻ em. Ông đã và đang đóng góp tích cực vào nền văn học Việt Nam, để lại một di sản quý giá cho các thế hệ sau.
2. Đọc hiểu
Nội dung chính:
Văn bản cung cấp thông tin về Hà Nội: tên các phố, khu vực địa chính, các mặt hàng nổi tiếng, tính cách người Hà Nội, Hà Nội qua dòng chảy của thời gian giúp độc giả hiểu hơn về thủ đô qua các phương diện: con người, địa danh, tên phố, ....
Qua đó, ta thấy được cái nhìn trực quan, sâu sắc, sự am hiểu tường tận và tình yêu đối với thủ đô của nhà văn Tô Hoài.
* Trả lời câu hỏi giữa bài:
Câu 1 (trang 60 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Chi tiết nào cho thấy Tô Hoài rất thông hiểu Hà Nội?
Trả lời:
Chi tiết thể hiện sự thông hiểu Hà Nội của Tô Hoài:
- “Ngày xưa thế nào thì bây giờ vẫn thế”: Câu nói này không chỉ cho thấy sự quen thuộc của Tô Hoài với từng ngóc ngách, từng biến chuyển của Hà Nội qua thời gian mà còn thể hiện lòng yêu mến sâu sắc của ông đối với thành phố này.
- “Tôi có thể nhắm mắt đi đến khu phố nào cũng được”: Câu này khẳng định rằng Tô Hoài không chỉ biết đến Hà Nội qua hình ảnh mà còn cảm nhận được nó một cách sâu sắc và gần gũi. Ông có sự gắn bó mạnh mẽ với nơi này, đến mức có thể đi lại mà không cần nhìn, điều này phản ánh sự am hiểu tường tận về văn hóa, con người và các địa điểm đặc trưng của Hà Nội.
Chi tiết này cho thấy Tô Hoài không chỉ là một nhà văn mà còn là một người yêu Hà Nội, một phần không thể thiếu trong tác phẩm của ông.
Câu 2 (trang 61 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Chú ý nội dung của các câu hỏi.
Trả lời:
Các câu hỏi trong văn bản thường nhằm mục đích:
- Khai thác thông tin về Hà Nội xưa: Những câu hỏi này tạo cơ hội để độc giả khám phá và tìm hiểu về lịch sử, văn hóa và những đặc điểm đặc trưng của Hà Nội trong quá khứ.
- Gợi nhớ kỷ niệm: Các câu hỏi cũng có thể giúp độc giả nhớ lại những kỷ niệm cá nhân liên quan đến Hà Nội, từ đó tạo ra một sự kết nối cảm xúc giữa người đọc và thành phố.
Câu 3 (trang 61 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Địa giới Hà Nội xưa có đặc điểm gì?
Trả lời:
- Địa giới của Hà Nội xưa có ranh giới khá rõ ràng, đi hết Trường Chu Văn An thì sẽ vào đất Hà Đông, điều này cho thấy sự phân chia rõ ràng về địa lý giữa các khu vực.
- Làng Yên Phụ: Thuộc đất Hà Đông, điều này cũng chỉ ra rằng các làng truyền thống có sự liên kết với nhau và thuộc về các khu vực nhất định.
- Hà Nội được chia làm bốn khu vực:
+ Khu phố cổ: Nơi tập trung nhiều di sản văn hóa, kiến trúc cổ xưa, phản ánh lịch sử lâu đời của Hà Nội.
+ Khu phố cũ: Thường có những kiến trúc mang dấu ấn của thời kỳ Pháp thuộc, thể hiện sự giao thoa giữa văn hóa Việt và phương Tây.
+ Khu phố mới: Được xây dựng sau này, phản ánh sự phát triển hiện đại của thành phố.
+ Khu dưới bãi: Thường là các vùng đất thấp, thường xuyên bị ngập lụt nhưng cũng có nhiều nét văn hóa đặc sắc.
Câu 4 (trang 61 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Tên phố cổ Hà Nội có gì lạ?
Trả lời:
- Tên phố cổ thường mang đậm dấu ấn văn hóa và lịch sử, phản ánh các ngành nghề truyền thống và các mặt hàng buôn bán phổ biến tại khu vực đó.
- Nhiều phố mang tên gọi gắn liền với sản phẩm hoặc nghề thủ công, như:
+ Hàng Đào: nơi bán vải vóc, đồ thêu thùa.
+ Hàng Ngang: nơi bày bán các loại hàng hóa đa dạng.
+ Hàng Bạc: phố chuyên về đồ bạc, trang sức.
Câu 5 (trang 62 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Theo Tô Hoài, người Hà Nội có tính cách như thế nào?
Trả lời:
- Tô Hoài miêu tả người Hà Nội với tính cách hào hoa, tức là có sự lịch thiệp, tinh tế và phong cách sống thanh tao. Điều này thể hiện qua cách ăn mặc, giao tiếp, và ứng xử trong cuộc sống hàng ngày.
- Người Hà Nội thường được biết đến với sự thanh lịch, tinh tế trong cách giao tiếp và cư xử. Họ có thể dễ dàng tạo ấn tượng tốt với người khác qua sự lịch sự và nhã nhặn.
=> Tính cách hào hoa phong nhã của người Hà Nội không chỉ là một đặc điểm văn hóa mà còn là biểu hiện của lối sống, cách suy nghĩ và cách thể hiện bản thân trong cộng đồng. Điều này góp phần tạo nên bản sắc văn hóa độc đáo của thành phố và người dân nơi đây.
Câu 6 (trang 62 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Ông Trần Văn Lai đã làm được hai việc cơ bản nào?
Trả lời:
Hai việc cơ bản của ông Trần Văn Lai
- Đập hết các tượng đài của Pháp:
+ Ông Trần Văn Lai đã chỉ đạo đập bỏ các tượng đài do thực dân Pháp xây dựng, thể hiện sự phản đối và loại bỏ những biểu tượng của chế độ thuộc địa.
+ Trong số đó, ông chỉ để lại hai tượng bán thân nổi bật là tượng Y-éc-xanh (thể hiện lòng yêu nước và cuộc kháng chiến) và tượng Pa-xtơ (một nhà khoa học có đóng góp quan trọng, được người dân Việt Nam trân trọng).
- Thay lại các tên phố:
+ Ông đã tiến hành thay đổi tên các con phố mang tên thực dân Pháp, nhằm khôi phục và tôn vinh các nhân vật lịch sử, văn hóa Việt Nam.
+ Việc này không chỉ góp phần xây dựng lại bản sắc văn hóa dân tộc mà còn là cách để người dân nhớ đến các giá trị văn hóa và lịch sử của dân tộc.
* Trả lời câu hỏi cuối bài:
Câu 1 (trang 63 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Hãy xác định mục đích và cách thực hiện bài phỏng vấn này. (Gợi ý: Phỏng vấn để miêu tả, khắc họa chân dung nhân vật hay cung cấp thông tin về một lĩnh vực cụ thể? Phỏng vấn trực tiếp hay gián tiếp?).
Trả lời:
- Mục đích của bài phỏng vấn là cung cấp những thông tin về Hà Nội.
- Đây là cuộc phỏng vấn trực tiếp giữa Trần Đăng Khoa và nhà văn Tô Hoài.
Câu 2 (trang 63 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Nội dung phỏng vấn về vấn đề gì? Vấn đề ấy có ý nghĩa như thế nào?
Trả lời:
* Nội dung phỏng vấn:
- Bài phỏng vấn đề cập đến sự đặc biệt của các tên phố cổ, phản ánh lịch sử và văn hóa của Hà Nội. Những cái tên không chỉ đơn thuần là địa danh mà còn mang trong mình những câu chuyện về người dân, sản vật và lịch sử của từng khu phố.
- Phỏng vấn cung cấp thông tin về địa giới Hà Nội xưa, sự phân chia thành các khu vực khác nhau như phố cổ, phố cũ, và phố mới, giúp người đọc hiểu rõ hơn về sự phát triển của Hà Nội qua các thời kỳ.
- Việc đề cập đến các sản phẩm đặc trưng của Hà Nội, như đặc sản, món ăn đường phố, cũng giúp làm nổi bật nét văn hóa ẩm thực phong phú và đa dạng của thủ đô.
- Qua lời kể của Tô Hoài, người Hà Nội được miêu tả là hào hoa, phong nhã, thể hiện một vẻ đẹp văn hóa và con người nơi đây.
- Bài phỏng vấn còn nhấn mạnh sự thay đổi và phát triển của Hà Nội từ xưa đến nay, phản ánh một thành phố luôn sống động và có nhiều câu chuyện để kể.
* Ý nghĩa của vấn đề:
- Vấn đề phỏng vấn không chỉ mang đến những thông tin thú vị về Hà Nội mà còn giúp độc giả có cái nhìn sâu sắc hơn về văn hóa và lịch sử của thủ đô.
- Những câu trả lời của Tô Hoài, một nhà văn gắn bó sâu sắc với Hà Nội, làm nổi bật lên vẻ đẹp của Hà Nội qua con mắt của một người yêu quê hương. Điều này không chỉ tăng thêm giá trị văn học mà còn tạo ra một kết nối cảm xúc mạnh mẽ với người đọc.
- Qua đó, độc giả có thể cảm nhận được không chỉ những gì hiện hữu mà còn là giá trị tinh thần và lịch sử sâu xa của Hà Nội, góp phần nâng cao ý thức bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của thủ đô.
Câu 3 (trang 63 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Hãy chỉ ra đặc điểm của một bài phỏng vấn thể hiện qua văn bản này. Em thích câu hỏi và câu trả lời nào nhất? Vì sao?
Trả lời:
- Đặc điểm của một bài phỏng vấn thể hiện qua văn bản:
+ Đây là cuộc phỏng vấn trực tiếp giữa Trần Đăng Khoa và nhà văn Tô Hoài.
=> Gợi tính chân thực, khách quan và thể hiện sự am hiểu tỏ tường của nhà văn Tô Hoài trong việc nhìn nhận Hà Nội xưa và nay.
+ Câu hỏi phỏng vấn đi thẳng vào vấn đề, ngắn gọn và đánh đúng trọng tâm các thông tin liên quan tới phố phường Hà Nội. Có câu hỏi phản biện đối với người được phỏng vấn nhằm làm cho cuộc phỏng vấn có lượng thông tin đầy đủ, logic và mạch lạc.
+ Câu trả lời phỏng vấn chi tiết, đầy đủ và cung cấp các thông tin cần thiết và thêm các thông tin khác để làm rõ vấn đề.
- Em thích câu hỏi và câu trả lời về tính cách người Hà Nội. Vì qua đó em hiểu thêm rằng người Hà Nội có nét hào hoa phong nhã. Muốn hiểu tính cách người Hà Nội, ta phải tìm hiểu tính cách chung của người Việt Nam rồi nghiên cứu cá tính người thành thị thì mới ra tính cách người Hà Nội. Bởi tính cách người Hà Nội hội tụ từ tính cách những người ở các tỉnh khác đến.
Câu 4 (trang 63 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Qua bài phỏng vấn, em có được những thông tin gì mới mẻ về Thủ đô Hà Nội?
Trả lời:
Qua bài phỏng vấn, em có được những thông tin mới về hình ảnh Hà Nội xưa và nay qua cái nhìn của nhà văn Tô Hoài.
- Trước và nay, Hà Nội đều giữ nguyên:
+ Các khu phố cổ: đường phố, vỉa hè không thay đổi. Các vỉa hè ở các phố Ngô Quyền, Hàng Khay, Tràng Tiền, Hàng Bài,…đầu các vỉa hè còn bọc đá xanh.
+ Hệ thống cống ngầm giữ nguyên: nên vẫn xảy ra tình trạng ngập úng. Nắp cống tròn đúc từ bên Pháp.
- Sự thay đổi nhỏ:
+ Hồ Tây: bị thu hẹp vì lấn đất.
Trước đây: đất rộng, cây lá rậm rạp, ven hồ trồng nhiều sen. Sau đó nuôi cá mè.
+ Khu phố Hà Nội: Ngày xưa các địa giới các khu phố rất hẹp nay được mở rộng.
=> Hà Nội nay đã có sự “thay da đổi thịt” để phù hợp với sự phát triển kinh tế, xã hội song vẫn giữ được nét đặc trưng với có của mình.
Câu 5 (trang 65 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Bài phỏng vấn mang lại cho em những cảm nghĩ gì?
Trả lời:
Bài phỏng vấn đã mở ra cho em một cái nhìn sâu sắc về Hà Nội, từ những con phố cổ xưa đến tính cách con người nơi đây. Điều này chứng tỏ rằng Tô Hoài không chỉ là một nhà văn mà còn là một người yêu mến và gắn bó sâu sắc với mảnh đất thủ đô. Những câu chuyện, chi tiết mà ông chia sẻ giúp em cảm nhận được hơi thở của Hà Nội qua thời gian, từ những ký ức đến hiện tại.
Bên cạnh việc khám phá Hà Nội qua lời kể của Tô Hoài, em cũng ấn tượng với tài năng và sự nhạy bén trong việc đặt câu hỏi của Trần Đăng Khoa. Những câu hỏi sâu sắc, mang tính khai thác đã giúp Tô Hoài thể hiện rõ hơn những cảm xúc và suy nghĩ của mình về thủ đô. Điều này cho thấy sự kết nối giữa hai nhà văn, cùng chung niềm yêu mến Hà Nội, và tạo ra một cuộc đối thoại thú vị.
Bài phỏng vấn cũng khơi dậy trong em tình yêu với Hà Nội, một thành phố mang đậm bản sắc văn hóa và lịch sử. Qua những câu chuyện và trải nghiệm của Tô Hoài, em cảm thấy muốn khám phá và tìm hiểu thêm về những di tích, con người và phong tục tập quán của nơi đây.
Nài phỏng vấn còn làm nổi bật giá trị của văn hóa và di sản Hà Nội, khuyến khích em suy nghĩ về trách nhiệm bảo tồn những giá trị này cho thế hệ tương lai. Điều này không chỉ là việc gìn giữ quá khứ mà còn là xây dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển của thành phố trong tương lai.
Câu 6 (trang 65 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Trước một di tích lịch sử hoặc một danh lam thắng cảnh, với vai trò là một phóng viên, nếu phải nêu lên ba câu hỏi quan trọng thì em sẽ nêu những câu nào?
Trả lời:
Trước một di tích lịch sử hoặc một danh lam thắng cảnh, với vai trò là một phóng viên, nếu phải nêu lên ba câu hỏi quan trọng thì em sẽ nêu những câu sau:
- Di tích lịch sử/danh lam thắng cảnh này có ý nghĩa gì đối với văn hóa và lịch sử của địa phương, cũng như của đất nước?
- Những thách thức nào mà di tích này đang phải đối mặt trong việc bảo tồn và phát triển?
Cộng đồng địa phương đã tham gia như thế nào trong việc bảo vệ và phát triển di tích này?
=> Những câu hỏi này không chỉ giúp làm sáng tỏ các khía cạnh quan trọng của di tích mà còn tạo cơ hội để thảo luận về việc bảo tồn và phát triển bền vững cho các thế hệ sau.
Xem thêm các bài Soạn văn lớp 9 sách Cánh diều hay, ngắn gọn khác:
Viết: Viết bài văn nghị luận xã hội về một vấn đề cần giải quyết
Xem thêm các chương trình khác: