Tơ nhân tạo

Tơ nhân tạo

1. Định nghĩa

Tơ nhân tạo là những loại tơ được chế tạo bằng phương pháp hoá học. Khác với tơ tự nhiên là những loại tơ có sẵn trong thiên nhiên, chẳng hạn như bông, len, và tơ tằm.

2. Ưu điểm

Tơ nhân tạo dễ sử dụng và bảo quản hơn rất nhiều. Sợi nhân tạo thậm chí có thể được sử dụng với máy giặt, các loại nước giặt thông thường. Tuy nhiên, bạn cần chú ý vì tơ nhân tạo hầu hết vẫn không bền với nhiệt. Khi gặp nhiệt độ cao chúng có thể bị nhăn, trở nên mất thẩm mỹ đấy.

3. Phân loại

3.1. Tơ nilon - 6,6

Đây là loại tơ poliamit, được điều chế từ axit adipic - HOOC[CH2]4COOH cùng với NH2[CH2]6NH2. Đặc điểm của nó là bền bỉ, dai, mềm mại, óng mượt, ít thấm nước nên rất nhanh khô khi giặt xong. Tuy nhiên, nó không bền với nhiệt, axit và các dung dịch có tính kiềm.

3.2. Tơ nitron

Tơ nitron được phân loại vào tơ vinylic, được tổng hợp thành từ vinyl xianua - tức acrilonitrin. Loại tơ này được yêu thích vì bền, dai với nhiệt độ cao và có khả năng giữ nhiệt cực tốt. Nó thường được bện thành những sợi len sau đó làm khăn, áo mũ cho mùa lạnh.

3.3. Tơ visco

Đây là loại tơ bán tổng hợp, nó được tạo thành từ những polime có phân tử khối cực lớn, do nhiều đơn vị mắt xích liên kết với nhau tạo thành. Ở loại tơ này, số mắt xích liên kết được tính bằng với độ polime hoá và hệ số polime hoá.

3.4. Tơ axetat

Loại tơ này là hỗn hợp của xenlulozơ triaxetat kết hợp với xenlulozơ điaxetat. Đây được xác định là hỗn hợp duy nhất được dùng để tạo thành tơ axetat đang lưu hành trên thị trường.

4. Ứng dụng

- Ứng dụng của tơ nhân tạo trong các sản phẩm gia dụng

- Tơ nhân tạo trong ngành ô tô

- Ứng dụng trong ngành hàng không, công nghiệp vũ trụ

- Ứng dụng trong ngành thời trang

5. Bài tập vận dụng

Câu 1: Tơ nào sau đây thuộc loại tơ bán tổng hợp (tơ nhân tạo)?

A. tơ tằm

B. Tơ nilon - 6,6

C. Bông

D. Tơ visco

Đáp án đúng là D

Câu 2: Tơ visco không thuộc loại

A. tơ hóa học B. tơ tổng hợp. C. tơ bán tổng hợp. D. tơ nhân tạo.

Đáp án: B

Câu 3: Tơ nilon-6,6 được tổng hợp từ phản ứng

A. trùng hợp giữa axit ađipic và hexametylen điamin

B. trùng ngưng giữa axit ađipic và hexametylen điamin

C. trùng hợp từ caprolactan

D. trùng ngưng từ caprolactan

Đáp án: B

Nilon-6,6 được điều chế bằng cách trùng ngưng hexametylenđiamin và axit ađipic.

nH2N-(CH2)6-NH2 + nHOOC-(CH2)4-COOH

[-HN-(CH2)6-NH-OC-(CH2)4-CO-]n + 2nH2O.

Câu 4: Quá trình điều chế tơ nào dưới đây là quá trình trùng hợp ?

A. tơ nitron (tơ olon) từ acrilo nitrin.

B. tơ capron từ axit -amino caproic.

C. tơ nilon-6,6 từ hexametilen diamin và axit adipic.

D. tơ lapsan từ etilen glicol và axit terephtalic

Đáp án: A

Trùng hợp là quá trình kết hợp nhiều phân tử nhỏ (monome), giống nhau hay tương tự nhau thành phân tử rất lớn (polime).

Điều chế tơ nitron (tơ olon) từ acrilonitrin là quá trình trùng hợp

Câu 5: Tơ sợi axetat được sản xuất từ:

A. Visco B. Vinyl axetat

C. Axeton D. Este của xenlulozơ và anhiđrit axetic

Đáp án: D

Tơ axetat được sản xuất từ xenlulozơ và anhiđrit axetic:

[C6H7O2(OH)3]n + 3n(CH3CO)2O → [C6H7O2(CH3COO)3]n + 3nCH3COOH

Câu 6: Tơ enang được tổng hợp từ nguyên liệu nào sau đây ?

A. H2N-(CH2)3-COOH B. H2N-(CH2)4-COOH C. H2N-(CH2)5-COOH D. H2N-(CH2)6-COOH

Đáp án: D

Nilon-7 được điều chế bằng cách trùng ngưng axit 7-aminoheptanoic.

nH2N-(CH2)6-COOH

Câu 7: Quá trình điều chế tơ nào dưới đây là quá trình trùng hợp?

A. tơ nitron (tơ olon) từ acrilo nitrin.

B. tơ capron từ axit -amino caproic.

C. tơ nilon-6,6 từ hexametilen diamin và axit adipic.

D. tơ lapsan từ etilen glicol và axit terephtalic

Đáp án: A

Trùng hợp là quá trình kết hợp nhiều phân tử nhỏ (monome), giống nhau hay tương tự nhau thành phân tử rất lớn (polime).

Điều chế tơ nitron (tơ olon) từ acrilonitrin là quá trình trùng hợp

Câu 8. Cacbohidrat nào sau đây được dùng làm nguyên liệu sản xuất tơ visco?

A. Saccarozơ

B. Tinh bột

C. Glucozơ

D. Xenlulozơ

→ Đáp án D

Tơ visco được tạo thành từ phản ứng giữa xenlulozơ với CS2 và NaOH tạo thành một dung dịch nhớt gọi là visco. Bơm dung dịch này qua những lỗ rất nhỏ rồi ngâm trong dung dịch H2SO4 tạo thành tơ visco.

Câu 9. Hai tơ nào sau đây đều là tơ tổng hợp?

A. tơ nilon-6,6 và bông.

B. tơ nilon-6,6 và tơ nitron.

C. tơ tằm và bông.

D. tơ visco và tơ axetat.

Đáp án B

Bông là tơ thiên nhiên → A sai.

Tơ tằm và bông đều là tơ thiên nhiên → C sai.

tơ visco và tơ axetat đều là tơ bán tổng hợp (tơ nhân tạo) → D sai.

Câu 10: Phát biểu nào sau đây là đúng ?

A. Trùng hợp stiren thu được poli(phenol-fomanđehit).

B. Trùng ngưng buta-1,3-đien với acrilonitrin có xúc tác Na được cao su buna-N.

C. Poli(etylen-terephtalat) được điều chế bằng phản ứng trùng ngưng các monome tương ứng.

D. Tơ visco là tơ tổng hợp

Đáp án

A sai, trùng hợp stiren được polistiren.

B sai, đồng trùng hợp buta-1,3-dien với acrilonitrin có xúc tác Na được cao su buna-N.

D sai, tơ visco là tơ nhân tạo.

Đáp án C

Câu 11. Trong số các loại to sau: tơ tằm, tơ visco, tơ nilon -6,6, tơ axetat, tơ capron, tơ enang; những loại tơ thuộc loại tơ nhân tạo là:

A. tơ tằm và tơ enang.

B. tơ visco và tơ nilon -6,6.

C. tơ nilon -6,6 và tơ capron.

D. tơ visco và tơ axetat.

Đáp án: D

Tơ nhân tạo (hay tơ bán tổng hợp) là Tơ visco và tơ axetat.