Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 28 lớp 9 Tập 2 - Ngắn nhất Ngữ văn 9 Kết nối tri thức

Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 28 Tập 2

* Lựa chọn câu đơn - câu ghép

Câu 1 (trang 28 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Xác định quan hệ ý nghĩa giữa các vế trong những câu ghép dưới đây. Có thể tách mỗi vế của câu ghép thành một câu đơn được không? Vì sao?

a. Chẳng những thái ấp của ta không còn, mà bổng lộc các ngươi cũng mất; chẳng những gia quyến của ta bị tan, mà vợ con các ngươi cũng khốn; chẳng những xã tắc tổ tông ta bị giày xéo, mà phần mộ cha mẹ các ngươi cũng bị quật lên; chẳng những thân ta kiếp này chịu nhục, rồi đến trăm năm sau, tiếng dơ khôn rửa, tên xấu còn lưu, mà đến gia thanh các ngươi cũng không khỏi mang tiếng là tướng bại trận.

(Trần Quốc Tuấn, Hịch tướng sĩ)

b. Nếu con chưa đi, cụ Nghị chưa giao tiền cho, u chưa có tiền nộp sưu thì không khéo thầy con sẽ chết ở đình, chứ không sống được.

(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)

Trả lời:

a.

- Các vế câu có quan hệ liệt kê, tăng tiến.

- Không nên tách mỗi vế câu thành câu đơn vì ý nghĩa của các vế câu có quan hệ chặt chẽ với nhau.

b.

- Các vế câu có quan hệ giả thiết - hệ quả. Trong vế nêu giả thiết (Nếu con chưa đi, cụ Nghị chưa giao tiền cho, u chưa có tiền nộp sưu) có ba vế thể hiện ba sự việc tiếp nối nhau theo trật tự thời gian, có quan hệ nguyên nhân - kết quả.

- Không thể tách mỗi vế của câu ghép thành một câu đơn. . Nó sẽ làm mất đi sự liền mạch, mất đi hiệu quả trình bày

Câu 2 (trang 29 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Hãy chuyển đổi các câu đơn trong mỗi trường hợp sau thành câu ghép và nhận xét sự khác biệt về ý nghĩa giữa các câu đơn ban đầu và câu ghép có được sau khi chuyển đổi.

a. Rõ ràng Phạm Xuân Ẩn có cuộc đời của nhân vật tiểu thuyết. Nhưng các nhà báo Việt Nam cũng như nhà báo nước ngoài mới chỉ có được “vài chớp đèn flash” nắm bắt những nét thoáng qua nào đó của cuộc đời ông theo một số sự kiện lịch sử lớn lao...

(Nguyễn Thị Ngọc Hải, Phạm Xuân Ẩn - tên người như cuộc đời)

b. Thấy dạy rất ân cần, tỉ mỉ, chỉ bảo cho chúng tôi từng li từng tí cách tô màu, đánh bóng, cả cách gọi búi chỉ thế nào cho đẹp và dễ về. Nhưng thú vị hơn cả là những câu chuyện của thấy.

(Xuân Quỳnh, Thầy giáo dạy vẽ của tôi)

c. Chắc cô giáo rất vui trước món quà của em, giữa bao món quà của các bạn. Và em sẽ không để tên mình tên người mang cánh buồm tặng cô

(Lâm Thị Mỹ Dạ, Cánh buồm ngủ sắc)

Trả lời:

a.

- Chuyển đổi câu: Rõ ràng Phạm Xuân Ẩn có cuộc đời của nhân vật tiểu thuyết nhưng các nhà báo Việt Nam cũng như những nhà báo nước ngoài mới chỉ có được “vài chớp đèn flash” nắm bắt những nét thoảng qua nào đó của cuộc đời ông theo một số sự kiện lịch sử lớn lao.

- So với việc diễn đạt bằng một câu ghép, diễn đạt bằng các câu đơn có tác dụng nhấn mạnh hơn thông tin về cuộc đời của Phạm Xuân Ẩn

b.

- Chuyển đổi câu: Thầy dạy rất ân cần, tỉ mỉ, chỉ bảo cho chúng tôi từng li từng tí: cách tô màu, đánh bóng, cả các gọt bút chì thế nào cho đẹp và dễ vẽ nhưng thú vị hơn cả là những câu chuyện của thầy.

- So với việc diễn đạt bằng một câu ghép, diễn đạt bằng các câu đơn có tác dụng nhấn mạnh hơn thông tin: những câu chuyện về thầy vô cùng thú vị

c.

- Chuyển đổi câu: Chắc cô giáo rất vui trước món quà của em, giữa bao món quà của các bạn và em sẽ không để tên mình - tên người mang cánh buồm tặng cô.

- So với việc diễn đạt bằng một câu ghép, diễn đạt bằng các câu đơn có tác dụng nhấn mạnh hơn thông tin: “em” sẽ không để tên mình trên món quà tặng cô.

Câu 3 (trang 29 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Các đoạn trích sau vừa có câu đơn vừa có câu ghép. Hãy chỉ ra sự phù hợp giữa kiểu cấu trúc câu và ý nghĩa cần biểu đạt của mỗi câu.

a. Chúng ta muốn hoà bình, chúng ta phải nhân nhượng. Nhưng chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới, vì chúng quyết tâm cướp nước ta lần nữa!

Không! Chúng ta thà hi sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ.

(Hồ Chí Minh, Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến)

b. Vì sao sau khi đất nước giải phóng, cả nước và thế giới biết rõ ông là tình báo, vậy mà người Mỹ trong giới báo chí hoạt động cùng thời với ông nay trở lại Việt Nam vẫn đem lòng tin tưởng và kính trọng ông? Đó là một nhân cách, một tài năng. Đời ông là một câu trả lời lớn cho nhiều câu hỏi vẫn làm đau đầu nhiều người bạn Mỹ của ông.

(Nguyễn Thị Ngọc Hải, Phạm Xuân Ẩn - tên người như cuộc đời)

Trả lời:

a.

- Câu 1 là câu ghép gồm hai vế diễn tả mong muốn (chúng ta muốn hòa bình) và thái độ của nhân dân Việt Nam đối với thực dân Pháp (chúng ta phải nhân nhượng).

- Câu 2 là câu ghép có hai vế, trong đó, vế 1 nêu thực tế xảy ra (chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp ngày càng lấn tới), vế 2 giải thích nguyên nhân (vì chúng quyết tâm cướp nước ta lần nữa).

Vế 1 tuy là một bộ phận của câu, nhưng có cấu trúc như một câu ghép gồm hai vế có quan hệ tăng cấp. Câu 3 là câu đặc biệt. Câu 4 là câu đơn thể hiện tinh thần quyết tâm đứng lên cứu nước của nhân dân ta.

b.

- Câu 1 là câu ghép có quan hệ tương phản (đối lập) nhằm diễn tả ý nghĩa: thế giới biết rõ ông là tình báo nhưng người Mỹ vẫn tin tưởng, kính trọng ông.

- Câu 2, câu 3 là câu đơn khẳng định, ca ngợi con người và cuộc đời Phạm Xuân Ẩn.

=> Ở cả 2 đoạn văn, câu đơn dùng để diễn tả những ý đơn giản, trực tiếp, thích hợp để đưa ra yêu cầu, khẳng định, hoặc nêu lên một sự kiện. Câu ghép dùng để diễn tả những ý phức tạp, có nhiều mối quan hệ logic, thích hợp để giải thích, so sánh, đối lập, hoặc liệt kê các ý.

Câu 4 (trang 29 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) trình bày cảm nghĩ của em về nhà tình báo Phạm Xuân Ẩn sau khi đọc văn bản Phạm Xuân Ẩn - tên người như cuộc đời, trong đoạn văn có ít nhất một câu ghép.

Trả lời:

Sau khi đọc văn bản "Phạm Xuân Ẩn - tên người như cuộc đời", em cảm thấy vô cùng khâm phục và ngưỡng mộ nhà tình báo Phạm Xuân Ẩn. Ông không chỉ là một nhà báo tài ba mà còn là một điệp viên xuất sắc, người đã cống hiến cả cuộc đời mình cho sự nghiệp cách mạng của đất nước. Dù phải sống trong môi trường đầy rẫy nguy hiểm, ông vẫn kiên định với lý tưởng và hoàn thành nhiệm vụ một cách xuất sắc. Cuộc đời của Phạm Xuân Ẩn là một tấm gương sáng về lòng yêu nước và sự hy sinh, và em cảm thấy may mắn khi được biết về những đóng góp thầm lặng nhưng vô cùng to lớn của ông. Qua đó, em càng hiểu thêm về giá trị của sự trung thành và lòng dũng cảm trong cuộc sống.

Câu ghép: Ông không chỉ là một nhà báo tài ba mà còn là một điệp viên xuất sắc, người đã cống hiến cả cuộc đời mình cho sự nghiệp cách mạng của đất nước.