Soạn bài Ôn tập về thơ hay, ngắn gọn

Soạn bài Ôn tập về thơ - Ngữ văn 9

A. Soạn bài Ôn tập về thơ ngắn gọn

Câu 1 (trang 89 Sgk Ngữ văn 9 Tập 2):

- Lập bảng thống kê các tác phẩm thơ hiện đại đã học trong sách Ngữ văn 9 (cả hai tập) theo mẫu dưới đây:

STT	Tên bài thơ	Tác giả	Năm sáng tác	Thể thơ	Tóm tắt nội dung	Đặc sắc nghệ thuật
1	Đồng chí	Chính Hữu	1948	Tự do	Tình đồng chí đẹp của những người lính cùng cảnh ngộ, cùng lí tưởng	Hình ảnh giản dị, chân thực Ngôn ngữ giàu sức biểu cảm
2	Bài thơ về tiểu đội xe không kính	Phạm Tiến Duật	1969	Tự do	Hình ảnh chiếc xe trong bão đạn và người lính lái xe hiên ngang, dũng cảm	Chất liệu hiện thực sinh động Giọng khỏe khoắn, tươi vui.
3	Đoàn thuyền đánh cá	Huy Cận	1958	Tự do	Bức tranh rộng lớn về thiên nhiên, vũ trụ và hình ảnh người lao động hăng say đánh cá thể hiện niềm say mê, hứng khởi của tác giả trước thời đại mới.	Nhiều hình ảnh đẹp, rộng lớn, huyền ảo được sáng tạo liên tưởng, mang âm điệu khỏe khoắn, tươi vui
4	Bếp lửa	Bằng Việt	1963	Tự do	Những kỉ niệm đầy xúc động về bà và tình bà cháu, tình cảm người cháu và bếp lửa	- Hình ảnh thân thuộc có tính biểu tượng. - Ngôn từ giàu sức gợi tả, biểu cảm
5	Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ	Nguyễn Khoa Điềm	1971	Tự do	Tình thương con của người mẹ Tà-ôi gắn với lòng yêu nước, tinh thần chiến đấu và khát vọng tương lai	- Âm hưởng khúc hát ru ngọt ngào, nghĩa tình
6	Ánh trăng	Nguyễn Duy	1978	Năm chữ	Từ hình ảnh vầng trăng, gợi nhắc người lính nhớ về quá khứ. Hình ảnh vầng trăng nghĩa tình, thủy chung.	- Hình ảnh bình dị, giàu ý nghĩa biểu tượng, giọng điệu chân thành, nhỏ nhẹ
7	Viếng lăng Bác	Viễn Phương	1976	Tám chữ	Lòng thành kính và nỗi xúc động của nhà thơ với Bác trong một lần ra thăm lăng Bác	Hình ảnh thơ gợi cảm, giàu ý nghĩa biểu tượng - Giọng thiệu tha thiết, trầm buồn
8	Mùa xuân nho nhỏ	Thanh Hải	1980	Năm chữ	Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên và đất nước, ước nguyện góp mình vào cuộc đời chung	Bài thơ giàu chất nhạc, hình ảnh đẹp, giản dị, giàu sức biểu cảm, có tính ẩn dụ
9	Con cò	Chế Lan Viên	1962	Tự do	Tình mẫu tử thiêng liêng cao đẹp được thể hiện qua hình tượng con cò	Vận dụng sáng tạo hình ảnh của ca dao, điệu ru vào trong thơ
10	Nói với con	Y Phương	Sau 1975	Tự do	Sự gắn bó, niềm tự hào về quê hương và đạo lí sống của dân tộc	Lời thơ mộc mạc chân thực, hình ảnh có tính biểu tượng
11	Sang thu	Hữu Thỉnh	1973	Năm chữ	Khoảnh khắc giao mùa rõ rệt. Sự biến chuyển này được tác giả gợi lên bằng cảm nhận tinh tế.	Hình ảnh thiên nhiên đất trời sang thu đẹp, ấn tượng, giàu sức biểu cảm.
12	Mây và sóng	R. Ta-go	1909	Tự do	Tình yêu vô hạn của em bé với mẹ, ngợi ca tình mẫu tử thiêng liêng	Hình ảnh thiên nhiên giàu ý nghĩa tượng trưng

Câu 2 (trang 89 Sgk Ngữ văn 9 Tập 2):

- Sắp xếp các bài thơ Việt Nam đã học theo giai đoạn lịch sử:

a) Giai đoạn kháng chiến chống Pháp (1945 - 1954): “Đồng chí”

b) Giai đoạn hòa bình ở miền Bắc sau cuộc kháng chiến chống Pháp (1954 - 1964).

“Đoàn thuyền đánh cá”, “Bếp lửa”, “Con cò”.

c) Giai đoạn kháng chiến chống Mĩ (1964 - 1975): “Bài thơ vể tiểu đội xe không kính”, “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ”.

d) Giai đoạn từ sau 1975: “Ánh trăng”, “Mùa xuân nho nhỏ”, “Viếng lăng Bác”, “Nói với con”, “Sang thu”.

- Các tác phẩm tái hiện cuộc sống đất nước và tư tưởng tình cảm con người:

+ Đất nước và con người trong hai cuộc kháng chiến nhiều gian khổ, hi sinh nhưng rất anh hùng; Công cuộc lao động, tinh thần xây dựng đất nước sau cách mạng.

+ Tình yêu nước, tình quê hương; Tình đồng chí, gắn bó cách mạng, lòng kính yêu Bác Hồ; Những tình cảm gần gũi và bền chặt của con người: Tình mẹ con, bà cháu, tình cha con trong sự thống nhất với những tình cảm rộng lớn.

Câu 3 (trang 90 Sgk Ngữ văn 9 Tập 2):

* Nhận xét về những điểm chung và nét riêng trong nội dung và cách biểu hiện của tình cảm mẹ con trong các bài thơ: Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ, Con cò, Mây và sóng.

- Giống nhau: Các bài thơ đều ngợi ca tình mẹ con thắm thiết rất đỗi thiêng liêng, đều vận dụng lời ru, điệu ru con của người mẹ.

- Khác nhau:

+ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ thể hiện sự gắn bó, thống nhất tình yêu con với lòng yêu nước, gắn bó thủy chung với cách mạng và ý chí chiến đấu của người mẹ Tà ôi trong hoàn cảnh chiến đấu gian khổ, ác liệt ở chiến khu Tây Thừa Thiên thời chống Mĩ.

+ Con cò khai thác phát triển từ hình tượng con cò trong ca dao hát ru để ngợi ca tình mẹ và ý nghĩa của lời ru.

+ Mây và sóng của Ta-go: Hoá thân vào lời trò chuyện hồn nhiên ngây thơ của em bé với mẹ, lấy hình ảnh thiên nhiên giàu ý biểu tượng.

Câu 4 (trang 90 Sgk Ngữ văn 9 Tập 2):

* Nhận xét về hình ảnh người lính và tình đồng đội của họ trong các bài thơ: Đồng chí, Bài thơ về tiểu đội xe không kính, Ánh trăng.

- Giống nhau: Đều viết về người lính cách mạng với những vẻ đẹp trong tính cách và tâm hồn họ.

- Khác nhau:

+ Đồng chí viết về người lính ở thời kì đầu cuộc kháng chiến chống Pháp. Những người lính trong bài thơ xuất thân nông dân nơi những làng quê nghèo khó, tình nguyện và hăng hái ra đi chiến đấu. Tình đồng chí của họ dựa trên cơ sở cùng chung cảnh ngộ, cùng chia sẻ những gian lao, thiếu thốn và cùng lý tưởng chiến đấu. Bài thơ tập trung thể hiện vẻ đẹp và sức mạnh của tình đồng chí ở những người lính cách mạng.

+ Bài thơ về tiểu đội xe không kính là hình ảnh những chiến sĩ lái xe Trường Sơn thời chống Mĩ. Họ rất dũng cảm, bất chấp khó khăn, nguy hiểm, hiên ngang tiến tới với niềm lạc quan và ý chí kiên cường. Một hình ảnh tiêu biểu cho thế hệ trẻ thời chống Mĩ.

+ Ánh trăng nói về nghĩ suy của người lính khi đã đi qua rồi cuộc chiến tranh nay sống êm ấm trong thành phố, trong hòa bình. Bài thơ này gợi lại bao kỉ niệm đã qua gắn bó người lính với đồng đội, với đất nước trong những ngày tháng cũ gian lao để từ đó nhắc nhớ về đạo lí nghĩa tình thủy chung sau trước.

Câu 5 (trang 90 Sgk Ngữ văn 9 Tập 2):

- So sánh bút pháp sáng tạo hình ảnh thơ:

+ Bài Đoàn thuyền đánh cá chủ yếu dùng bút pháp tượng trưng, phóng đại với nhiều liên tưởng, tưởng tượng, so sánh mới mẻ và độc đáo..

+ Ánh trăng chủ yếu dùng bút pháp gợi tả không đi vào chi tiết mà hướng tới ý nghĩa khái quát và biểu tượng.

+ Mùa xuân nho nhỏ: Sử dụng hình tượng thơ đẹp, giàu hình ảnh, nhạc điệu, bộc lộ cái “tôi”.

+ Con cò: bút pháp tượng trưng chủ yếu, vận dụng lời ru và hình ảnh con cò ca dao.

Câu 6 (trang 90 Sgk Ngữ văn 9 Tập 2):

Phân tích một khổ thơ mà em thích trong các bài thơ đã học. 

Bài làm:

Bằng Việt thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ. Bài thơ Bếp lửa được ông sáng tác năm 1963 lúc 19 tuổi và đang di du học ở Liên Xô. Bài thơ đã gợi lại những kì niệm đầy xúc động về người bà và tình bà cháu, đồng thời thể hiện lòng kính yêu, trân trọng và biết ơn của người cháu với bà, với gia đình, quê hương, đất nước. Tình cảm và những kỉ niệm về bà được khơi gợi từ hình ảnh bếp lửa. ở nơi đất khách quê người, bắt gặp hình ảnh bếp lửa, tác giả chợt nhớ về người bà:

Một bếp lửa chờn vờn sương sớm

Một bếp lửa ấp iu nồng đượm

Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.

Hình ảnh chờn vờn gợi lên những mảnh kí ức hiện về trong tác giả một cách chập chờn như khói bếp. Bếp lửa được thắp lên, nó hắt ánh sáng lên mọi vật và tỏa sáng tâm hồn đứa cháu thơ ngây. Bếp lửa được thắp lên đó cũng là bếp lửa của cuộc đời bà đã trải qua biết mấy nắng mưa. Từ đó hình ảnh người bà hiện lên. Dù đã cách xa nửa vòng trái đất nhưng dường như Bằng Việt vẫn cảm nhận được sự vỗ về, yêu thương, chăm chút từ đôi tay kiên nhẫn và khéo léo của bà. Trong cái khoảnh khắc ấy, trong lòng nhà thơ lại trào dâng một tình yêu thương bà vô hạn. Tình cảm bà cháu thiêng liêng ấy cứ như một dòng sông với con thuyền nhỏ chở đầy ắp những kỉ niệm mà suốt cuộc đời này chắc người cháu không bao giờ quên được và cũng chính từ đó, sức ấm và ánh sáng của tình bà cháu cũng như của bếp lửa lan tỏa toàn bài thơ.

B. Tóm tắt những nội dung chính khi soạn bài Ôn tập về thơ

- Ôn tập lại các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam đã học trong chương trình Ngữ văn 9 về:

+ Tên bài thơ

+ Tác giả

+ Năm sáng tác

+ Thể thơ

+ Giá trị nội dung

+ Giá trị nghệ thuật

Xem thêm các bài soạn Ngữ văn 9 hay, chi tiết khác:

Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp theo)

Trả bài Tập làm văn số 6

Tổng kết phần văn bản nhật dụng

Kiểm tra về thơ

Chương trình địa phương (phần tiếng Việt)