Soạn bài Bến quê hay, ngắn gọn

Soạn bài Bến quê - Ngữ văn 9

A. Soạn bài Bến quê ngắn gọn

Phần đọc - hiểu văn bản

Câu 1 (trang 107 Sgk Ngữ văn 9 Tập 2):

* Nhân vật Nhĩ trong truyện ngắn này ở vào một cảnh ngộ éo le, ngặt nghèo:

- Nhĩ là một người từng đi khắp mọi nơi trên Trái Đất có thể nói là không thiếu một xó xỉnh nào, những đến cuối đời Nhĩ lại bị buộc chặt vào giường bệnh bởi một căn bệnh quái ác khiến anh gần như bị liệt toàn thân và sự sống của anh đã gần cạn kiệt.

- Anh không thể nào tự mình dịch chuyển được dù chỉ là nửa người trên giường bệnh. Để rồi từ đó, Nhĩ mới phát hiện ra cái bãi bồi màu mỡ ngay bên kia sông, nơi bến quê thân thuộc đó, vẻ đẹp bình dị mà hết sức quyến rũ.

- Xây dựng tình huống ấy, Nguyễn Minh Châu nhằm phát hiện những quy luật của đời sống và chiêm nghiệm triết lý về cuộc đời con người: “Con người ta trên đường đời thật khó có được những cái điều vòng vèo hoặc chùng chình”

→ Theo cuộc sống và số phận con người chứa đầy những điều bất thường, những nghịch lí, ngẫu nhiên... tất cả vượt ra ngoài những dự định, và ước muốn, cả những toan tính của con người.

Câu 2 (trang 107 Sgk Ngữ văn 9 Tập 2):

* Trong những ngày cuối cùng của cuộc đời mình, ở cảnh ngộ bị buộc chặt vào giường bệnh, giữa một buổi sáng đầu thu:

- Nhĩ đã nhìn thấy: “Những chùm hoa bằng lăng cuối mùa thưa thớt nhưng lại đậm sắc hơn, sông Hồng màu đỏ nhạt, mặt sông như rộng thêm ra, vòm trời như cao hơn... Trong con mắt của một người sắp từ giã cõi đời, cảnh vật trước mắt bỗng đẹp và đáng yêu kì lạ. Hình ảnh người vợ gầy guộc với bàn tay yêu thương đã trở thành “nơi nương tựa là gia đình” trong những ngày này”

- Nhĩ khao khát: được một lần đặt chân lên bãi bồi bên kia sông

- Ý nghĩa: sự thức tỉnh về những điều tưởng chừng như gần gũi mà con người thường lãng quên.

Câu 3 (trang 108 Sgk Ngữ văn 9 Tập 2):

* Phân tích sự miêu tả tâm lí nhân vật Nhĩ:

- Tác giả đặt Nhĩ, nhân vật của mình vào một hoàn cảnh đặc biệt giáp ranh giữa sự sống và cái chết để chiêm nghiệm một triêt lí về đời người.

- Từ những cử chỉ ngại ngùng “không dám nhìn vào mặt con”, đến những câu hỏi Liên vì sợ rằng mình trở thành gánh nặng cho gia đình. Ngượng nghịu khi nói ra yêu cầu kì quặc của mình đối với đứa con trai. Rồi lo sợ đứa con trai vì mải chơi mà không kịp chuyến đò. Tưởng tượng mình là đứa con trai đang ở trên chuyến đò đó. Nhĩ thu nhặt hết chút sức lực cuối cùng để nhô mình ra ngoài cửa sổ, khoát khoát đứa con trai.

Câu 4 (trang 108 Sgk Ngữ văn 9 Tập 2):

* Ở đoạn kết, tác giả đã tập trung miêu tả chân dung và cử chỉ của nhân vật Nhĩ với vẻ rất khác thường.

* Giải thích:

- Khi thấy con đò ngang vừa chạm vào mũi đất, Nhĩ đã thu hết tàn lực “anh đang cố thu nhặt hết mọi chút sức lực cuối cùng còn sót lại để đu mình nhô người ra... giơ tay khoát khoát như đang khẩn thiết ra hiệu cho một người nào đó” anh đang thôi thúc cậu con trai hãy mau kẻo lỡ chuyến đò duy nhất trong ngày.

- Anh như muốn gào lên với mọi người rằng: “Hãy mau mau hướng đến những giá trị đích thực, đừng mất thời giờ cho những rong chơi, những do dự chùng chình trước khi quá muộn!”

=> Đây là ý muốn thức tỉnh mọi người về những cái vòng vèo, chùng chình để nhắn tới những giá trị đích thực vốn rất giản dị, gần gũi và bền vững.

Câu 5 (trang 108 Sgk Ngữ văn 9 Tập 2):

* Trong truyện ngắn này, nhiều hình ảnh, chi tiết mang tính biểu tượng nghĩa là mang hai lớp nghĩa: nghĩa thực và nghĩa biểu tượng

- Hình ảnh bãi bồi bên kia sông là vẻ đẹp của đời sống bình dị, gần gũi, thân thuộc của quê hương xứ sở.

- Những bông hoa bằng lăng cuối mùa màu sắc như đậm hơn, tiếng những tảng đất lở ở bờ sông bên này đổ ụp vào trong giấc ngủ của Nhĩ lúc gần sáng là hai chi tiết gợi ra cho biết sự sống của Nhĩ đã vào những ngày cuối đời.

- Đứa con trai của Nhĩ sa vào một đám chơi phá cờ thế trên là đường gợi ra điều mà Nhĩ gọi là sự vòng vèo, chùng chình trong đời sống con người.

- Hành động và cử chỉ của Nhĩ ở cuối truyện cũng mang ý nghĩa biểu tượng như đã phân tích ở câu trên.

Câu 6 (trang 108 Sgk Ngữ văn 9 Tập 2):

- Đoạn văn thể hiện chủ đề:

"Không khéo rồi thằng con trai lại trễ mất chuyến đò trong ngày, Nhĩ nghĩ một cách buồn bã, con người ta trên đường đời thật khó tránh đửợc những cái điều vòng vèo hoặc chùng chình, vả lại nó đã thấy có cái gì đáng hấp dẫn ở bên kia sông đâu? Họa chăng chỉ có anh đã từng trải, đã từng in gót chân khắp mọi chân trời xa lạ mới nhìn thấy hết sự giàu có lẫn mọi vẻ đẹp của một cái bãi bồi sông Hồng ngay bờ bên kia, cả trong những nét tiêu sơ, và cái điều riêng anh khám phá thấy giống như một niềm say mê pha lẫn với nỗi ân hận đầu đời, lời lẽ không bao giờ giải thích hết”.

=> Khẳng định giá trị bền vững vẫn luôn tồn tại trong những điều bình dị, gần gũi nhất.

- Cảm nhận về đoạn văn: giàu ý nghĩa biểu tượng, thể hiện triết lý sâu sắc về cuộc sống.

Phần luyện tập

Câu 1 (trang 108 Ngữ Văn 9 Tập 2):

- Hình ảnh thiên nhiên gần gũi, quen thuộc, bình dị của một hàng cây, một con thuyền, dòng sông, bến đò, bãi bồi... Tất cả những hình ảnh tưởng chừng bình thường nhưng lại mang đậm trị biểu tượng.

Câu 2 (trang 108 Ngữ Văn 9 Tập 2):

Đoạn văn trên là lời gửi gắm của tác giả về triết lý cuộc đời: Khi còn trẻ, con người ta thường đi tìm kiếm những thú vui lạ lẫm nơi xa mà không nhận ra chính gia đình thân thương, quê hương mình mới là những giá trị đích thực. Nếu như đến cuối đời, con người mới nhận ra được điều này thì đã quá muộn, cũng như Nhĩ, vì căn bệnh khiến liệt nửa người dưới mà anh không còn cơ hội để đặt chân lên bãi bồi bên kia sông nữa….

B. Tóm tắt những nội dung chính khi soạn bài Bến quê

I. Tác giả

1. Cuộc đời

- Tên tác giả: Nguyễn Minh Châu (1930-1989)

- Quê quán: làng Văn Thai (tên nôm là làng Thơi), xã Quỳnh Hải, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An

2. Sự nghiệp văn học

- Phong cách nghệ thuật:

+ Ra khỏi cuộc chiến tranh, Nguyễn Minh Châu vẫn phát huy tính chiến đấu của ngòi bút, viết về những âm vang chiến trận, bao quát cả những vấn đề dân sự qua cảm hứng của một người lính đầy trải nghiệm.

- Tác phẩm tiêu biểu:

+ Chiếc thuyền ngoài xa, Dấu chân người lính, Bến quê…

II. Tác phẩm

1. Hoàn cảnh ra đời, xuất xứ:

- Truyện ngắn Bến quê in trong truyện cùng tên của Nguyễn Minh Châu

2. Thể loại:

- Truyện ngắn

3. Bố cục:

- Phần 1 (từ đầu … trước cửa sổ nhà mình): Tình cảnh của nhân vật Nhĩ qua cuộc trò chuyện của Nhĩ và Liên

- Phần 2 (tiếp … lá buồm cánh dơi in bật trên một vùng nước đỏ): Hành trình sang bên kia sông của Tuấn

- Phần 3 (còn lại): Chuyến ghé thăm Nhĩ của cụ giáo Khuyến

4. Tóm tắt:

Nhĩ - nhân vật chính của truyện từng đi khắp mọi nơi trên Trái đất, cuối đời lại bị cột chặt trên giường bệnh vì căn bệnh hiểm nghèo, đến nỗi không thể tự dịch chuyển đến vài mươi phân trên chiếc giường hẹp kê cạnh cửa sổ. Vào buổi sáng mùa thu ấy, Nhĩ phát hiện ra vẻ đẹp bình dị và quyến rũ của cái bãi bồi bên kia sông, ngay phía trước cửa sổ nhà mình mà anh chưa một lần đặt chân tới. Cũng đến lúc nằm liệt giường, anh nhận sự chăm sóc đến từng miếng ăn, ngụm nước của người vợ, đức hi sinh thầm lặng của vợ mình. Anh khao khát được đặt chân một lần lên cái bờ bãi bên kia sông, nhưng không thể. Anh nhờ cậu con trai thực hiện giúp mình mơ ước ấy nhưng cậu ta không hiểu ý bố, đã sa vào đám chơi phá cờ thế ven đường và để lỡ chuyến đò ngang duy nhất trong ngày. Nhĩ đã chiêm nghiệm được cái quy luật đầy nghịch lí của đời người. Khi con đò sắp chạm mũi vào bờ đất bên này, Nhĩ thu hết tâm lực đu mình ra ngòi cửa sổ giơ cánh tay gầy guộc khoát khoát- y như đang khẩn thiết ra hiệu cho ai đó.

5. Giá trị nội dung

- Qua cảnh ngộ và tâm trạng của nhân vật Nhĩ, truyện Bến quê gửi gắm những suy nghĩ, trải nghiệm sâu sắc của nhà văn về con người và cuộc đời, thức tỉnh mọi người sự trân trọng những vẻ đẹp và giá trị bình dị, gần gũi của gia đình, quê hương

6. Giá trị nghệ thuật

- Truyện thành công trong việc tạo dựng tình huống nghịch lí, trần thuật qua dòng nội tâm nhân vật, ngôn ngữ và giọng điệu giàu chất suy tư, hình ảnh mang tính biểu tượng.

Bài giảng Ngữ văn 9 Bến quê

Xem thêm các bài soạn Ngữ văn 9 hay, chi tiết khác:

Ôn tập phần tiếng Việt

Luyện nói: Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ

Những ngôi sao xa xôi

Chương trình địa phương phần Tập làm văn (tiếp theo)

Trả bài tập làm văn số 7