Soạn bài Hoàng Lê nhất thống chí hay, ngắn gọn

Soạn bài Hoàng Lê nhất thống chí - Ngữ văn 9

A. Soạn bài Hoàng Lê nhất thống chí ngắn gọn

Phần đọc - hiểu văn bản

Câu 1 (trang 72 sgk Ngữ văn 9 Tập 1)

- Đại ý: Quang Trung tiến quân ra Bắc đại phá quân Thanh, vua Lê Chiêu Thống bán nước phải bỏ chạy theo kẻ thù.

* Bố cục: Gồm 3 phần:

- Phần 1: Từ đầu đến “vào ngày 25 tháng Chạp năm Mậu Thân (1788)”. Quân Thanh chiếm thành Thăng Long, Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế đem quân đi đánh quân Thanh.

- Phần 2: Tiếp theo đến “vua Quang Trung tiến binh đến Thăng Lăng, rồi kéo vào thành”. Cuộc hành quân thần tốc và chiến thắng vang dội của Quang Trung.

- Phần 3: Còn lại. Sự đại bại của quân Thanh và sự thảm hại của vua tôi Lê.

Câu 2 (trang 72 sgk Ngữ văn 9 Tập 1)

* Hình ảnh người anh hùng dân tộc Quang Trung - Nguyễn Huệ hiện lên:

- Con người hành động mạnh mẽ, quyết liệt:

+ Chỉ trong vòng một tháng khi quân Thanh chiếm kinh thành Thăng Long đã cho chuẩn bị mọi mặt cho cuộc tiến quân ra Bắc.

+ Tế cáo trời đất, lên ngôi hoàng đế và đổi niên hiệu là Quang Trung.

+ Sau khi lên ngôi hoàng đế, ngay lập tức tự mình đốc suất đại bình, cả thủy lẫn bộ cùng tiến quân ra Bắc.

+ Cho tuyển mộ quân lính ở Nghệ An, mở cuộc duyệt binh lớn và tổ chức lại hàng ngũ đội quân.

+ Đích thân cưỡi voi ra doanh yên ủi quân lính…

- Là người có trí tuệ sáng suốt, có tầm nhìn xa trông rộng:

+ Nhận định được tình hình của ta và địch, đưa ra những quyết định quan trọng.

+ Sáng suốt và nhạy bén trong việc xét đoán và dùng người. Ông biết khen chê đúng người đúng việc.

+ Bĩnh tĩnh, quyết đoán: “Khi nghe tin quân Thanh đã vào Thăng Long, ông không hề lo lắng”. “Ở Tam Điệp, Quang Trung phỏng đoán chính xác tình hình và đánh giá đúng chính sách của Ngô Thì Nhậm”

- Có ý chí kiên cường, biết trọng nhân tài và tài dùng binh như thần:

+ Trước khi xuất quân, tính toán mọi sách lược và tin chắc vào thắng lợi chỉ trong vòng mười ngày, hẹn với quân sĩ ngày mồng 7 năm mới thì vào Thăng Long mời tiệc ăn mừng.

+ “Ở Tam Điệp, Quang Trung phỏng đoán chính xác tình hình và đánh giá đúng sách lược của Ngô Thì Nhậm”.

+ Trong trận chiến: Quang Trung liên tiếp điều binh, khiển tướng và sử dụng những sách lược đã chuẩn bị trước để đánh bại quân Thanh.

→ Như vậy, hình ảnh Quang Trung hiện lên trong Hoàng Lê nhất thống chí là một vị anh hùng dũng cảm, mưu lược cũng như biết thu phục lòng người và trở thành linh hồn của trận chiến.

* Nguồn cảm hứng chi phối tác giả: Tinh thần yêu nước cũng như sự tôn thờ, ngưỡng mộ của người viết dành cho vua Quang Trung.

Câu 3 (trang 72 Ngữ văn lớp 9 Tập 1):

* Sự thảm bại của:

- Tôn Sĩ Nghị và quân Thanh:

+ Một tên tướng giặc kiêu căng, tự mãn và khinh địch.

+ Bất tài, vô dụng và không có mưu lược, tầm nhìn.

+ Khi biết tin quân Tây Sơn sắp tiến đến: “ Tôn Sĩ Nghị sợ mất mật, ngựa không kịp đóng yên, người không kịp mặc áo, dẫn bọn lính kị mã của mình chuồn trước…”

+ Quân Thanh: đều hoảng hồn, tan tác bỏ chạy, tranh nhau qua cầu bắc sông, xô đẩy nhau đến nỗi rơi xuống sông mà chết.

→ Tình cảnh thất bại đến thảm hại của kẻ thù xâm lược.

- Vua Lê Chiêu Thống và bầy tôi:

+ Chịu chung số phận với bọn cướp nước, thậm chí còn ê chề nhục nhã hơn.

+ “Vua Lê ở trong điện nghe tin có biến vội vã cùng bọn Lê Quýnh, Trịnh Hiến đưa thái hậu ra ngoài…”

+ Đặc biệt là cuộc gặp gỡ của vua Lê và chủ tướng quân Thanh - Tôn Sĩ Nghị: “cùng nhìn nhau than thờ, oán giận chảy nước mắt’.

→ Tình cảnh khốn cùng của kẻ bán nước.

* Sự khác biệt:

- Cảnh tháo chạy của quân Thanh: thảm hại, ê chề với cái nhìn hả hê, thỏa mãn. Âm hưởng nhanh, dồn dập nhằm gợi tả chiến thắng vang dội của ta trước kẻ địch.

- Cảnh tháo chạy của vua tôi Lê Chiêu Thống: miêu tả dài hơn, âm hưởng chậm rãi, nhẹ nhàng hơn nhằm thể hiện sự chua xót, ngậm ngùi.

=> Sự khác biệt do cái nhìn chủ quan của người viết: Vẫn còn có lòng tôn kính với một vương triều mình từng phụng thờ.

Câu 4 (trang 72 sgk Ngữ văn 9 Tập 1)

* Nghệ thuật trần thuật đặc sắc:

- Không ghi chép sự kiện một cách gấp gáp qua từng mốc thời gian (văn bản lịch sử) mà miêu tả cụ thể hành động, lời nói.

- Miêu tả được thế đối lập giữa hai đội quân và trung thành với lịch sử dân tộc.

→ Văn bản đã tái hiện chân thực một sự kiện lịch sử.

Phần luyện tập

Câu hỏi (trang 72 sgk Ngữ văn lớp 9 Tập 1):

Từ tối 30 đến mùng 5 tháng Giêng năm Kỷ Dậu (1789), nghĩa quân của Quang Trung đã đánh bại hai mươi vạn quân thanh. Mở đầu, nghĩa quân tấn công nghĩa binh trấn thủ ở sông Gián, bắt sống không để sót một tên để chúng không thể báo tin cho quân ở đồn Hà Hồi và Ngọc Hồi. Nửa đêm ngày mùng 3, Quang Trung dẫn binh lính tiến đánh Hà Hồi, giành thắng lợi. Nghĩa quân đã tịch thu hết lương thực và vũ khí của kẻ thù. Ngày mùng 5, nghĩa quân giành được đồn Ngọc Hồi. Chủ tướng Tôn Sĩ Nghị đã chạy trốn. Vua Lê Chiêu Thống ở trong cung nghe tin cũng tìm cách thoát thân. Nghĩa quân nhanh chóng giành được kinh thành Thăng Long.

B. Tóm tắt những nội dung chính khi soạn bài Hoàng Lê nhất thống chí

I. Tác giả

a. Cuộc đời

 - Ngô Gia Văn Phái: một nhóm tác giả thuộc dòng họ Ngô Thì, trong đó hai tác giả chính là Ngô Thì Chí và Ngô Thì Du

+ Ngô Thì Chí (1753-1788) làm quan dưới thời vua Lê Chiêu Thống

+ Ngô Thì Du (1772-1840) là tác giả làm quan dưới thời nhà Nguyễn

- Quê quán: làng Tả Thanh Oai, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây

II. Tác phẩm

1. Hoàn cảnh ra đời, xuất xứ

- Hoàng Lê nhất thống chí là một tác phẩm viết bằng chữ Hán ghi chép về sự thống nhất của vương triều nhà Lê vào thời điểm Tây Sơn diệt Trịnh, trả lại Bắc Hà cho vua Lê. Tác phẩm không chỉ dừng lại ở sự thống nhất của vương triều nhà Lê mà còn được viết tiếp, tái hiện một giai đoạn lịch sử đầy biến động của xã hội phong kiến Việt Nam vào 30 năm cuối thế kỉ 18 và mấy năm đầu thế kỉ 19. Cuốn tiểu thuyết bao gồm 17 hồi

- Đoạn trích trong SGK là hồi thứ 14 của cuốn tiểu thuyết này

2. Thể loại

- Thể Chí

3. Bố cục

- Đoạn 1: (Từ đầu đến “hôm ấy nhằm vào ngày 25 tháng chạp): Được tin báo quân Thanh chiếm Thăng Long, Bắc Bình Vương Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế thân chinh cầm quân dẹp giặc

- Đoạn 2: (“Vua Quang Trung tự mình dốc suất đại binh… vua Quang Trung tiến binh đến Thăng Long rồi kéo vào thành”): Cuộc hành quân thần tốc và chiến thắng lẫy lừng của vua Quang Trung

- Đoạn 3: (Từ “Lại nói Tôn Sĩ Nghị và vua Lê… cũng lấy làm xấu hổ”): Sự đại bại của tướng nhà Thanh và tình trạng thảm hại của vua tôi Lê Chiêu Thống.

4. Tóm tắt

Nguyễn Huệ nhận được tin báo quân Thanh kéo vào nước ta, vô cùng tức giận, lập tức lên ngôi vua, lấy hiệu là Quang Trung. Ông cùng nghĩa quân Tây Sơn vào Nghệ An, mở cuộc tuyển quân, chiêu dụ được thêm 1 vạn quân lính, kéo quân ra Bắc đánh bại kẻ thù. Nhờ vào sự chỉ huy tài giỏi, sự tính toán khôn khéo của nhà vua, nghĩa quân đã đánh thắng được quân địch, chiếm đồn Hà Hồi vào nửa đêm ngày mùng 3 Tết Kỉ Dậu. Sau đó, nghĩa quân tiếp tục tiến vào Ngọc Hồi, đánh chiếm thành Thăng Long mà quân giặc không hề hay biết. Tôn Sĩ Nghị sợ mất mật, vội vàng bỏ trốn, ngựa không kịp đóng yên, người không kịp mặc áo giáp, bỏ chạy về phía Bắc. Đám tàn quân chạy theo làm gãy cầu phao, tắc nghẽn sông Nhị Hà. Vua tôi nhà Lê cũng nhận kết cục bi thảm, phải cướp cả thuyền của dân để bỏ chạy.

5. Giá trị nội dung

- Qua đoạn trích “Hoàng Lê nhất thống chí”, cảm nhận về vẻ đẹp hào hùng của người anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ trong chiến công đại phá quân Thanh, sự thảm bại của bọn xâm lược và số phận bi thảm của lũ vua quan phản nước hại dân.

6. Giá trị nghệ thuật

- Thành công bởi lối văn trần thuật kết hợp với miêu tả chân thực, sinh động.

Bài giảng Ngữ văn 9 Hoàng Lê nhất thống chí

Xem thêm các bài soạn Ngữ văn 9 hay, chi tiết khác:

Sự phát triển của từ vựng (tiếp theo)

Trả bài tập làm văn số 1

Truyện Kiều của Nguyễn Du

Chị em Thúy Kiều (trích Truyện Kiều)

Cảnh ngày xuân (Trích Truyện Kiều - Nguyễn Du)