Soạn bài Các phương châm hội thoại (tiếp theo) hay, ngắn gọn

Soạn bài Các phương châm hội thoại (tiếp theo) - Ngữ văn 9

A. Soạn bài Các phương châm hội thoại (tiếp theo) ngắn gọn

I. Quan hệ giữa phương châm hội thoại với tình huống giao tiếp:

Câu hỏi (trang 36 sgk Ngữ văn lớp 9 Tập 1):

 - Anh chàng rể trong truyện Chào hỏi không tuân thủ phương châm lịch sự trong hội thoại vì không quan tâm đến tình huống giao tiếp cụ thể. Câu hỏi “Bác làm việc vất vả và nặng nhọc lắm phải không?" trong tình huống này, người được hỏi bị chàng rể ngốc gọi xuống từ trên cao mà người đó đang tập trung làm việc. Chàng rể đã làm một việc quấy rối đến người khác, gây phiền hà cho người đó.

- Bài học: cần phải chú ý đến đặc điểm của tình huống giao tiếp, vì một câu nói có thể thích hợp trong tình huống này, nhưng không thích hợp trong một tình huống khác.

II. Những trường hợp không tuân thủ phương châm hội thoại

Câu 1 (trang 37 sgk Ngữ văn lớp 9 Tập 1):

Chỉ có tình huống truyện “người ăn xin” tuân thủ phương châm lịch sự, còn lại đều không tuân thủ phương châm hội thoại

Câu 2 (trang 37 sgk Ngữ văn lớp 9 Tập 1):

- Câu trả lời của Ba không đáp ứng nhu cầu thông tin đúng như An mong muốn.

- Phương châm hội thoại không được tuân thủ là phương châm về lượng.

- Người nói không tuân thủ vì không biết chính xác chiếc máy bay đầu tiên trên thế giới được chế tạo vào năm nào. Để tuân thủ phương châm về chất, người nói phải trả lời một cách chung chung “Có lẽ khoảng đầu thế kỷ XX”.

Câu 3 (trang 37 sgk Ngữ văn lớp 9 Tập 1):

- Khi bác sĩ nói với bệnh nhân mắc bệnh nan y về tình trạng sức khỏe của bệnh nhân đó thì phương châm về chất không được tuân thủ.

- Vì: Có thể đây là sự lựa chọn của người bác sĩ, vì nếu nói thật về tình trạng nguy kịch của người bệnh có thể sẽ khiến người bệnh suy sụp, ảnh hưởng xấu đến tình trạng sức khoẻ. Người bác sĩ có thể không nói ra sự thật và động viên bệnh nhân lạc quan, đây là việc làm nhân đạo. Như vậy, để đạt được mục đích quan trọng hơn, người ta có thể không tuân thủ một phương châm hội thoại nào đấy.

Câu 4 (trang 37 sgk Ngữ văn lớp 9 Tập 1):

- Về nghĩa bề mặt, nghĩa hiển ngôn, câu "tiền bạc chỉ là tiền bạc" không đem lại cho chúng ta thông tin mới, tức là nó không tuân thủ phương châm về lượng. Nhưng nếu xét ý nghĩa hàm ẩn, ngụ ý của người nói, thì câu này chứa nội dung thông tin mới: tiền bạc chỉ là phương tiện trong cuộc sống chứ không phải là tất cả; có nhiều thứ khác còn quan trọng, quý giá hơn tiền bạc.

- Như vậy, có khi để gây chú ý, muốn thể hiện một ngụ ý nào đó, người nói có thể không tuân thủ phương châm hội thoại.

III. Luyện tập

Câu 1 (trang 38 sgk Ngữ văn 9 Tập 1)

- Câu trả lời của ông bố: Quả bóng nằm ngay dưới cuốn“Tuyển tập truyện ngắn Nam Cao” kia kìa, là câu trả lời không tuân thủ phương châm cách thức .

- Đối với người khác thì đây là một câu nói có thông tin rõ ràng, nhưng đối với cậu bé thì câu nói lại mơ hồ. Trường hợp một cậu bé 5 tuổi chưa biết chữ thì không thể nhận biết được Tuyển tập truyện ngắn Nam Cao. Vì vậy, cậu sẽ không tìm được quả bóng kể cả khi bố đã trả lời.

Câu 2 (trang 38 sgk Ngữ văn 9 Tập 1)

- Lời nói của Chân, Tay với lão Miệng không tuân thủ phương châm lịch sự.

- Việc không tuân thủ như vậy không có lý do chính đáng, không có căn cứ.

B. Tóm tắt những nội dung chính khi soạn bài Các phương châm hội thoại (tiếp theo)

- Việc vận dụng các phương châm hội thoại cần phù hợp với đặc điểm của tình huống giao tiếp (Nói với ai? Nói khi nào? Nói ở đâu? Nói để làm gì?)

- Việc không tuân thủ các phương châm hội thoại có thể bắt nguồn từ những nguyên nhân sau:

+ Người nói vô ý, vụng về, thiếu văn hóa giao tiếp.

+ Người nói phải ưu tiên cho một phương châm hội thoại hoặc một yêu cầu khác quan trọng hơn.

+ Người nói muốn gây một sự chú ý, để người nghe hiểu câu nói theo một hàm ý nào đó.

Bài giảng Ngữ văn 9 Các phương châm hội thoại (tiếp theo)

Xem thêm các bài soạn Ngữ văn 9 hay, chi tiết khác:

Xưng hô trong hội thoại

Viết bài tập làm văn số 1 – Văn thuyết minh

Chuyện người con gái Nam Xương

Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp

Sự phát triển của từ vựng