Soạn bài Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga (trang 126) - Ngắn nhất Ngữ văn 9 Chân trời sáng tạo
Với soạn bài Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga trang 126 Ngữ văn lớp 9 Chân trời sáng tạo sẽ giúp học sinh trả lời câu hỏi từ đó dễ dàng soạn văn 9.
Soạn bài Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga
* Chuẩn bị đọc
Câu hỏi (trang 126 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Em nghĩ gì về những người sẵn sàng cứu giúp người khác trong cơn hoạn nạn?
Trả lời:
- Những người sẵn sàng cứu giúp người khác trong cơn hoạn nạn là những người có tấm lòng nhân hậu, tốt bụng và là người dũng cảm. Họ không hề ích kỉ chỉ nghĩ cho bản thân mà luôn quan tâm tới những người xung quanh, sẵn sàng giúp đỡ. Dù nguy hiểm nhưng họ không ngần ngại, dũng cảm dùng sức lực của mình để cứu giúp người đang gặp nạn. Không những vậy, hành động của họ sẽ truyền cảm hứng cho những người xung quanh, khơi dậy tinh thần tương thân tương ái và lan tỏa những điều tốt đẹp trong cuộc sống.
* Trải nghiệm cùng văn bản
1. Tưởng tượng: Em hình dung ra sao về cảnh “tả đột hữu xung” của Lục Vân Tiên trong đoạn thơ này?
Trả lời:
- “Tả đột hữu xung” ý chỉ thế chủ động tung hoành trong cuộc chiến nào đó.
- Cảnh “tả đột hữu xung” của Lục Vân Tiên mô tả chàng đang chiến đấu hết mình và nắm thế chủ động dù đang ở trong vòng vây kẻ địch vô cùng đông, mạnh, đầy đủ mũ giáp. Cảnh này còn thể hiện rằng đây là một trận đánh hai phe không hề cân sức.
2. Suy luận: Việc Vân Tiên bảo Nguyệt Nga “Khoan khoan ngồi đó chớ ra...” cho thấy chàng là người như thế nào?
Trả lời:
- Câu thơ trên cho thấy chàng là một người rất trọng lễ nghĩa, phép tắc. Thời phong kiến “nam nữ thụ thụ bất thân”, con gái chưa chồng không được tiếp xúc gần gũi với người ngoài, nhất là đàn ông, vậy nên Lục Vân Tiên bảo Nguyệt Nga cứ ngồi yên trong kiệu để giữ đúng phép tắc, chuẩn mực giữa hai người.
3. Suy luận: Hai dòng thơ cuối của văn bản gợi cho em suy nghĩ gì?
Trả lời:
- Hai dòng thơ cuối “Nhớ câu kiến ngãi bất vi/ Làm người thế ấy cũng phi anh hùng” gợi suy nghĩ về quan điểm một người anh hùng. Theo xã hội lúc bấy giờ anh hùng là người dũng cảm, sẵn sàng làm những việc nghĩa hiệp, giúp đỡ người yếu thế mà không cần nhận lấy sự trả ơn.
* Suy ngẫm và phản hồi
Nội dung chính: Đoạn trích “Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga” ca ngợi, đề cao phẩm chất tốt đẹp của con người qua hai nhân vật: Lục Vân Tiên với tinh thần anh hùng nghĩa hiệp, sẵn sàng xả thân cứu giúp kẻ yếu và nàng Kiều Nguyệt Nga hiền hậu, đoan trang, trọng tình trọng nghĩa. Đồng thời tác giả còn nêu ra quan niệm và khẳng định giá trị đạo lí “anh hùng”, từ đó phản ánh hiện thực xã hội xưa và khát vọng về một xã hội tốt đẹp hơn.
Câu 1 (trang 130 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Theo em, nhan đề Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga có thể hiện được nội dung bao quát của văn bản không? Vì sao?
Trả lời:
- “Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga” là một nhan đề phù hợp, bao quát được toàn bộ nội dung văn bản muốn đề cập đến.
- Lí giải: Vì trong văn bản, hai nhân vật chính được đề cập tới là Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga, nội dung chính cũng là những tình huống và chi tiết xoay quanh hai nhân vật trên. Thông qua câu chuyện giữa hai nhân vật, tác giả thể hiện sự ca ngợi những phẩm chất đạo đức tốt đẹp trong mỗi con người và mong ước về một xã hội lí tưởng, công bằng.
Câu 2 (trang 130 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Tóm tắt các sự việc được kể và xác định bố cục của văn bản.
Trả lời:
- Tóm tắt sự việc: Lục Vân Tiên trên đường trở về thăm cha mẹ trước khi đi thi gặp toán cướp Phong Lai hoành hành, quấy nhiễu. Chàng xả thân đánh đuổi bọn cướp cứu nàng Kiều Nguyệt Nga. Kiều Nguyệt Nga biết ơn vô cùng thế nhưng chàng từ chối nhận báo đáp của nàng vì coi đó là việc bậc trượng nghĩa nên làm khi gặp chuyện bất bình.
- Bố cục của văn bản:
+ Phần 1 - 14 câu đầu: Lục Vân Tiên đánh tan đám cướp Phong Lai để cứu Kiều Nguyệt Nga.
+ Phần 2 – các câu còn lại: Cuộc trò chuyện giữa Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga.
Câu 3 (trang 130 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Nhân vật Lục Vân Tiên hiện lên với những phẩm chất nào? Đó có phải là phẩm chất của người anh hùng không? Vì sao? Phân tích một số chi tiết miêu tả hành động, lời nói của Lục Vân Tiên để làm rõ ý kiến của em.
Trả lời:
- Phẩm chất của nhân vật Lục Vân Tiên:
+ Là một người tài giỏi, chính trực, trí dũng song toàn.
+ Là người trượng nghĩa, coi trọng lễ giáo phong kiến.
- Đây đều là những phẩm chất cao quý của một người anh hùng cần có.
- Điều này được thể hiện qua các chi tiết miêu tả hành động, lời nói của Lục Vân Tiên.
|
Chi tiết miêu tả lời nói, hành động |
Phân tích |
|
“Bẻ cây làm gậy nhằm làng xông vô” |
Lục Vân Tiên vô cùng dũng cảm, dù chỉ có một mình tay không tấc sắt nhưng vẫn xông về phía bọn cướp. |
|
“Kêu rằng: Bớ đảng hung đồ/ Chớ quen làm thói hồ đồ hại dân” |
Chàng là người chính trực, quân tử, ra tay vì chính nghĩa, vì bất mãn với hành vi ức hiếp dân lành của bọn cướp chứ không phải đánh lén lấy lợi cho bản thân. |
|
“Vân Tiên tả đột hữu xung/ Khác nào Triệu Tử phá vòng Đương Dương” |
Chàng là người văn võ song toàn, dù bị bao vây tứ phía nhưng không hề nao núng, trái lại còn tung hoành như một tướng sĩ tài giỏi khiến bọn cướp phải bỏ chạy. |
|
“Khoan khoan ngồi đó chớ ra/ Nàng là phận gái ta là phận trai” |
Khi biết người gặp nạn trong xe là phụ nữ chàng ngay lập tức giữ gìn lễ nghĩa, tuân theo răn dạy của xã hội xưa: nam nữ bất thân, là cách khéo léo bảo vệ danh dự cho cả hai bên. |
|
“Làm ơn há dễ trông người trả ơn” “Nhớ câu kiến ngãi bất vi/ Làm người thế ấy cũng phi anh hùng”
|
Khi biết Nguyệt Nga muốn báo đáp ân tình, chàng ngay lập tức gạt đi bởi chàng là một người quân tử, coi trọng nghĩa tình, với chàng thấy nạn thì cứu giúp, thấy chuyện bất bình thì lên tiếng, dùng sức mình bảo vệ kẻ yếu, vậy mới là anh hùng. Đây là tư tưởng, phẩm chất vô cùng đáng quý của Lục Vân Tiên. |
Câu 4 (trang 130 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Phân tích đặc điểm của nhân vật Kiều Nguyệt Nga (lưu ý những cử chỉ, lời nói của nàng khi đáp lời Lục Vân Tiên).
Trả lời:
|
Đặc điểm nhân vật Kiều Nguyệt Nga |
Phân tích |
|
“Làm con đâu dám cãi cha/ Ví dầu ngàn dặm đường xa cũng đành.” |
Là một người con hiếu thảo, dù đường xa nhưng vẫn trở về nghe theo sắp đặt của cha. |
|
“Trước xe quân tử tạm ngồi/ Xin cho tiện thiếp lạy rồi sẽ thưa.” |
Nàng là tiểu thư khuê các có học thức, lịch sự, biết trước sau để thể hiện sự coi trọng, biết ơn người đã cứu giúp mình. |
|
“Hà Khê qua đó cũng gần/ Xin theo cùng thiếp đền ân cho chàng.” “Gẫm câu báo đức thù công/ Lấy chi cho phỉ tấm lòng cùng ngươi.” |
Nàng là người trọng tình trọng nghĩa. Chẳng có vàng bạc báo đáp ơn cứu mạng của Lục Vân Tiên nên nàng mong chàng theo mình về gặp cha để trả hết ân tình này. Điều này hoàn toàn đi theo chuẩn mực đạo đức khi xưa, vậy nên Kiều Nguyệt Nga quả thực là một người con gái thùy mị, nết na, đức hạnh. |
Câu 5 (trang 130 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Xác định chủ đề của văn bản và phân tích các căn cứ giúp em xác định chủ đề đó.
Trả lời:
- Chủ đề của văn bản trên: Khát vọng về sự công bằng, lẽ phải trong cuộc sống.
- Các căn cứ giúp em xác định chủ đề:
+ Nội dung chính của văn bản: Văn bản khắc họa hình tượng nhân vật Lục Vân Tiên là một người anh hùng nghĩa hiệp, sẵn sàng xả thân cứu giúp người khác, coi việc đứng về phía chính nghĩa, lẽ phải, bênh vực kẻ yếu là việc nên làm, là đạo đức của mỗi con người mà không cần sự báo đáp của bất kì ai. Đây là nhân vật thể hiện rõ hình mẫu đạo đức tác giả muốn gửi gắm tới người đọc.
+ Hai câu thơ cuối cùng của văn bản bộc lộ quan niệm đạo lý về người anh hùng lý tưởng, không màng danh lợi và ước mơ của tác giả về một xã hội công bằng, cái thiện luôn chiến thắng cái ác, cái thiện sẽ nhận được kết cục tốt đẹp.
Câu 6 (trang 130 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Tác giả muốn gửi gắm thông điệp gì qua văn bản? Ngày nay, thông điệp ấy có còn giá trị không? Vì sao?
Trả lời:
- Qua văn bản trên, Nguyễn Đình Chiểu muốn gửi gắm những thông điệp:
+ Ngợi ca những phẩm chất tốt đẹp của con người, đó là lòng nhân ái, tinh thần nghĩa hiệp sẵn sàng giúp đỡ người gặp hoạn nạn, bênh vực lẽ phải chống lại những điều xấu xa, bất công trong xã hội; đồng thời đề cao hình mẫu người anh hùng chân chính.
+ Thể hiện ước mơ, khát vọng của nhân dân luôn hướng về một xã hội tốt đẹp hơn, nơi công lý được thực thi, cái thiện luôn chiến thắng cái ác, ác giả ác báo.
- Dù được sáng tác từ rất lâu nhưng những giá trị mà câu chuyện đem lại vẫn còn giá trị tới ngày nay. Bởi vì xã hội ngày càng phát triển nhưng vấn đề bất công, bất hạnh vẫn còn tồn tại, con người lại luôn muốn sống trong một xã hội bình đẳng. Chính những phẩm chất đạo đức cao đẹp ấy, những khát vọng ấy sẽ là giá trị cốt lõi thôi thúc con người đấu tranh cho lẽ phải, chống lại những hành vi sai trái, bất công để giúp đỡ những hoàn cảnh yếu thế hơn, tạo nên một xã hội công bằng, nâng đỡ cái thiện và ngăn chặn những cái ác – những điều xấu xa ảnh hưởng tới cuộc sống. Tuy cách thể hiện những giá trị này sẽ có sự khác biệt so với thời xưa khi tác phẩm ra đời nhưng thông điệp thì sẽ tồn tại mãi với thời gian.
Câu 7 (trang 130 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Tìm hiểu sự nghiệp, quá trình sáng tác thơ văn của tác giả Nguyễn Đình Chiểu và chỉ ra một số điểm tương đồng, khác biệt (nếu có) giữa:
a. Hoàn cảnh, mục đích sáng tác Truyện Lục Vân Tiên và các tác phẩm khác của ông như Chạy giặc, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc,...
b. Tình cảm, cảm xúc của tác giả khi kể lại hành động Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga trong Truyện Lục Vân Tiên và khi nhắc đến “trang dẹp loạn” trong bài thơ Chạy giặc (xem thêm Ngữ văn 8, tập hai, bộ sách Chân trời sáng tạo).
Trả lời:
a.
|
|
Hoàn cảnh sáng tác |
Mục đích sáng tác |
|
Truyện Lục Vân Tiên |
“Lục Vân Tiên” được sáng tác khoảng đầu những năm 50 của thế kỉ 19, khi Nguyễn Đình Chiểu bắt đầu sáng tác văn thơ sau khi bị cảnh mù lòa, mẹ mất. |
Thể hiện quan niệm, tư tưởng, đạo đức về việc làm người lương thiện của tác giả và khát vọng về một cuộc sống công bằng, công lý được thực thi. |
|
Chạy giặc |
Năm 1858, thực dân Pháp nổ súng vào Đà Nẵng, mở đầu cuộc xâm lược Việt Nam. Sau đó vì sự chống trả của nhân dân ta, chúng tiến vào Sài Gòn, tràn tới sông Bến Nghé. Ông sáng tác bài thơ khi chứng kiến cảnh nhân dân chạy loạn khỏi nơi mình sinh sống để chống giặc. |
Thể hiện tâm trạng xót xa, đau đớn, phẫn uất khi chứng kiến cảnh nước mất nhà tan, dân chúng lầm than khi giặc xâm lược. |
|
Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc |
Sau khi chiếm được đồn Gia Định, đầu năm 1859, thực dân Pháp khởi binh đánh chiếm mở rộng ra các vùng lân cân như Cần Giuộc thuộc tỉnh Long An. Vào đêm tháng 11 Tân Dậu (ngày 16 tháng 02 năm 1861) các nghĩa sĩ phục kích đồn Pháp ở Cần Giuộc, tiêu diệt quân giặc, quan tri huyện bán nước và anh dũng hi sinh tại nơi này, gây xúc động mạnh tới quần chúng nhân dân và tác giả. |
Theo yêu cầu của Gia Định Tuần phủ là Đỗ Quang, Nguyễn Đình Chiểu đã viết “Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc” đọc trong lễ truy điệu các nghĩa sĩ hy sinh trong trận đánh đó. |
b.
|
Nhắc đến hành động Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga trong “Truyện Lục Vân Tiên” |
Nhắc đến “Trang dẹp loạn” trong bài thơ Chạy giặc |
|
Thể hiện thái độ ngợi ca phẩm chất anh hùng tốt đẹp, thái độ bất bình trước những hành vi xấu xa, mong ước về công lý, cái thiện chiến thắng cái ác. |
Thể hiện thái độ đau khổ, xót xa trước cảnh đất nước lâm nguy, thái độ bất lực, sự trông mong vào “trang dẹp loạn” – những người cầm quyền sẽ đứng ra chiến đấu bảo vệ đất nước khỏi bọn thực dân tàn ác. |
Xem thêm các bài Soạn văn lớp 9 sách Chân trời sáng tạo hay, ngắn gọn khác:
Nhân vật lí tưởng trong kết thúc của truyện cổ tích thần kì
Thực hành tiếng Việt trang 138
Xem thêm các chương trình khác:
- Giải sgk Khoa học tự nhiên 9 – Chân trời sáng tạo
- Lý thuyết Khoa học tự nhiên 9 – Chân trời sáng tạo
- Giải sbt Khoa học tự nhiên 9 – Chân trời sáng tạo
- Giải sgk Lịch sử 9 – Chân trời sáng tạo
- Giải sbt Lịch sử 9 – Chân trời sáng tạo
- Giải sgk Địa lí 9 – Chân trời sáng tạo
- Giải sbt Địa lí 9 – Chân trời sáng tạo