Soạn bài Bếp lửa (trang 15) - Ngắn nhất Ngữ văn 9 Chân trời sáng tạo

Soạn bài Bếp lửa

* Chuẩn bị đọc

Câu hỏi (trang 15 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Nhớ lại một kỉ niệm tuổi thơ và người thân của em.

Trả lời:

- Một kỉ niệm tuổi thơ đáng nhớ của em là những chuyến dã ngoại cùng gia đình vào mỗi dịp Tết. Mỗi lần như vậy, cả nhà em lại tụ họp, quây quần bên nhau và cùng nhau tận hưởng không khí Tết ấm áp.

* Trải nghiệm cùng văn bản

1. Theo dõi: Chú ý những từ ngữ thể hiện trực tiếp cảm xúc của tác giả trong ba khổ thơ đầu.

Trả lời:

- Từ ngữ:

+ “Chờn vờn”: gợi lên cảm giác ấm áp, dịu dàng.

+ “Ấp iu nồng đượm”: thể hiện sự ấm áp, thân mật và tình cảm sâu đậm.

+ “Cháu thương bà”: trực tiếp biểu lộ cảm xúc yêu thương của tác giả (với vai cháu) dành cho bà.

+ “Sống mũi còn cay”: diễn tả cảm giác khó chịu, đau đớn khi nhớ lại.

=> Thể hiện tình cảm ấm áp, thân thiết giữa hai bà cháu.

2. Suy luận: Lời dặn cháu thể hiện điều gì?

Trả lời:

- Lời dặn cháu thể hiện tình yêu thương, sự hi sinh và lòng can đảm của bà trong hoàn cảnh chiến tranh khốc liệt. Bà muốn bảo vệ và động viên cháu, cũng như cha cháu vượt qua gian nan.

3. Theo dõi: Hình ảnh bếp lửa trong khổ thơ này có gì khác so với các khổ thơ trên?

Trả lời:

- Ở các khổ thơ trước, hình ảnh “bếp lửa” tượng trưng cho những phẩm chất cao quý của người bà: tần tảo, cần cù, giàu đức hi sinh và giàu lòng nhân ái. Đây là hình ảnh miêu tả quá khứ. Còn ở khổ thơ này, hình ảnh “bếp lửa” thể hiện niềm tin, khát vọng, vun đắp ước mơ cho cháu. Đây là hình ảnh phản ánh những khát vọng về tương lai.

* Suy ngẫm và phản hồi

Nội dung chính: bài thơ khắc họa hình ảnh bếp lửa như một biểu tượng nói về tình cảm sâu nặng, thiêng liêng của người cháu đối với người bà. Qua đó, thể hiện tình yêu, sự trân trọng đối với gia đình, với quê hương, đất nước.

Câu 1 (trang 17 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Phân tích mối quan hệ giữa hình ảnh bếp lửa với hình ảnh bà trong bài thơ. Hình ảnh bếp lửa có sự thay đổi như thế nào qua các khổ thơ?

Trả lời:

- Mối quan hệ giữa hình ảnh bếp lửa với hình ảnh bà được gắn kết chặt chẽ với nhau, tương tác với nhau. Hình ảnh bếp lửa gợi lên những cảm xúc và hồi ức đẹp đẽ về bà. Còn hình ảnh bà thì bổ sung và làm phong phú thêm ý nghĩa của hình ảnh bếp lửa.

- Sự thay đổi của hình ảnh bếp lửa qua các khổ thơ:

+ Khổ 1, 2: thể hiện sự đảm đang, tần tảo và yêu thương, chăm sóc cháu của bà; bà trở thành chỗ dựa tinh thần, là nguồn an ủi và động viên cho cả gia đình trong suốt những năm tháng chiến tranh khốc liệt.

+ Khổ 4: cho thấy sự hi sinh và tình yêu thương của bà dành cho cả gia đình.

+ Khổ 5: hình ảnh bếp lửa trở thành biểu tượng của sự kiên cường, hi vọng, sự sống của bà trong hoàn cảnh khó khăn.

Câu 2 (trang 17 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Nêu một số biện pháp tu từ được sử dụng trong bài thơ và làm rõ hiệu quả của chúng.

Trả lời:

Câu 3 (trang 17 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Sự kết hợp giữa yếu tố biểu cảm với miêu tả, tự sự trong văn bản có tác dụng gì?

Trả lời:

- Sự kết hợp giữa yếu tố biểu cảm với miêu tả, tự sự trong văn bản có tác dụng:

+ Làm cho văn bản trở nên sinh động, hấp dẫn hơn. Giúp người đọc dễ cảm nhận và kết nối hơn với nội dung và cảm xúc được truyền tải.

+ Tái hiện hình ảnh người bà rất sống động và cụ thể.

+ Thể hiện tình cảm yêu thương, trân trọng, biết ơn sâu sắc của tác giả đối với người bà thân yêu của mình.

Câu 4 (trang 17 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Xác định mạch cảm xúc và cảm hứng chủ đạo của văn bản.

Trả lời:

- Mạch cảm xúc: chảy từ hồi ức về quá khứ, qua suy ngẫm về hiện tại, rồi lại trở về với nỗi nhớ thương trong hiện tại.

- Cảm hứng chủ đạo: hình ảnh bếp lửa ấm áp, thiêng liêng và tình cảm yêu thương sâu sắc của người cháu đối với bà.

Câu 5 (trang 17 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Hãy chỉ ra một vài nét đặc sắc về kết cấu của bài thơ.

Trả lời:

- Từ ngữ biểu cảm, giàu sức gợi.

- Sử dụng linh hoạt điệp từ, điệp ngữ.

- Xây dựng hình ảnh sóng đôi “bà – bếp lửa”.

- Kết hợp nhuần nhuyễn giữa các yếu tố biểu cảm, miêu tả, tự sự.

- Hình tượng bếp lửa được thể hiện độc đáo qua giọng điệu tâm tình, thiết tha.

Câu 6 (trang 17 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Theo em, tác giả muốn gửi đến người đọc thông điệp gì qua văn bản này?

Trả lời:

- Thông điệp: hãy yêu và trân trọng hơn tình cảm đối với gia đình, với quê hương, đất nước.

Câu 7 (trang 17 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Bài thơ thể hiện tư tưởng gì? Các động từ “nhóm”, “nhen” và hình ảnh “bếp lửa” đã góp phần như thế nào vào việc thể hiện tư tưởng đó?

Trả lời:

- Bài thơ thể hiện tư tưởng về tình yêu quê hương đất nước chan hòa với bao kỉ niệm tuổi thơ vô cùng thiết tha bên người bà kính yêu.

- Động từ “nhóm”, “nhen” thể hiện tình cảm yêu thương sâu đậm của hai bà cháu. Hình ảnh “bếp lửa” thể hiện tình yêu thương và hi vọng. Nó là ngọn lửa thắp sáng con đường cuộc sống, đem lại niềm tin vào tương lai tươi sáng và khám phá những ước mơ lớn lao của tác giả.

Câu 8 (trang 17 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) thể hiện tình cảm với người có ảnh hưởng lớn đến em.

Trả lời:

Đoạn văn tham khảo

Trong cuộc đời của em, có một người đã ảnh hưởng sâu sắc đến em, người mà em luôn kính trọng và biết ơn. Đó chính là ông nội của em. Ông là người luôn tận tụy, chăm chỉ làm việc và luôn yêu thương, giúp đỡ mọi người xung quanh. Những kỉ niệm tuổi thơ bên ông luôn là những khoảng thời gian đáng nhớ nhất đối với em. Ông dành hết tâm huyết để chăm sóc và nuôi dạy em, luôn khuyến khích em học tập chăm chỉ và hướng đến những điều tốt đẹp trong cuộc sống. Ông không ngừng truyền lại cho em những giá trị quý báu như lòng nhân ái, sự khiêm tốn và trách nhiệm với gia đình cũng như cộng đồng. Dù ông đã không còn nữa, nhưng kí ức về ông vẫn luôn sống mãi trong em. Em biết ơn ông vì đã góp phần tạo nên con người em hôm nay và em luôn cố gắng trở thành một người tốt như ông, để xứng đáng với tình cảm mà ông dành cho em.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 9 sách Chân trời sáng tạo hay, ngắn gọn khác:

Tri thức Ngữ Văn trang 11

Quê hương

Vẻ đẹp của Sông Đà

Thực hành tiếng Việt trang 20

Mùa xuân nho nhỏ

Làm một bài thơ tám chữ

Viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ về một bài thơ tám chữ

Thảo luận về một vấn đề trong đời sống

Ôn tập trang 30