Đọc hiểu Chợ Đồng (Nguyễn Khuyến) có đáp án

Đọc hiểu Chợ Đồng

I. Đọc hiểu Chợ Đồng

CHỢ ĐỒNG

Nguyễn Khuyến(1)

Tháng chạp hai mươi bốn chợ Đồng(2)

Năm nay chợ họp có đông không?

Dở trời, mưa bụi còn hơi rét.

Nếm rượu, tường đền(3) được mấy ông?

Hàng quán người về nghe xáo xác,

Nợ nần năm hết hỏi lung tung.

Dăm ba ngày nữa tin xuân tới.

Pháo trúc nhà ai một tiếng đùng.

(Trích Thơ văn Nguyễn Khuyến, NXB Giáo dục, Hà Nội, 1984)

Ghi chú:

() Nguyễn Khuyến (1835-1909) hiệu là Quế Sơn, lúc nhỏ tên là Nguyễn Thắng. Quê quán xã Yên Đổ, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. Ông xuất thân trong một gia đình nhà nho nghèo. Ông đỗ đạt cao nhưng chỉ làm quan hơn mười năm, còn phần lớn cuộc đời là dạy học và sống thanh bạch ở quê nhà. Nguyễn Khuyến là người tài năng, có cốt cách thanh cao, có tấm lòng yêu nước thương dân, từng bày tỏ thái độ kiên quyết không hợp tác với chính quyền thực dân Pháp. Bài thơ được viết khi ông rời chốn quan trường nhiễu nhương, lui về ở ẩn ở quê nhà.

(2) Chợ Đồng: một phiên chợ của quê hương nhà thơ, thường họp vào những ngày giáp Tết.

(3) Nếm rượu, tường đền: là một nét đẹp cổ truyền diễn ra trong ba phiên chợ Đồng cuối năm. Các bô lão làng Vị Hạ vẫn ngồi tựa lưng vào tường đền “nếm rượu”, xem thứ rượu nào ngon thì mua để tế lễ Thánh trong dịp Tết và đầu xuân.

II. Đọc hiểu Chợ Đồng

1. Đề số 1

Lựa chọn đáp án đúng:

Câu 1: (0.5 điểm) Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản trên.

A. Tự sự.

B. Biểu cảm.

C. Miêu tả.

D. Nghị luận.

Câu 2: (0.5 điểm) Đoạn thơ trên được viết theo thể thơ nào?

A. Thất ngôn bát cú Đường luật.

B. Thất ngôn từ tuyệt Đường luật.

C. Bảy chữ.

D. Tự do.

Câu 3: (0.5 điểm) Chợ Đồng họp vào thời gian nào?

A. Hai mươi bốn tháng Mười Một.

B. Hai mươi bốn tháng Chạp.

C. Hai mươi bốn thàng Giêng.

D. Hai mươi bốn tháng Hai.

Câu 4. (0.5 điểm) Chợ Đồng diễn ra trong thời tiết như thế nào?

A. Gió nhẹ, trời trong.

B. Dở trời, hơi rét.

C. Mưa bụi, hơi rét.

D. Dở trời, mưa bụi, hơi rét.

Câu 5. (0.5 điểm) Không khí phiên chợ miêu tả trong hai câu thơ sau cho thấy cuộc sống của nhân dân nơi đây như thế nào?

Hàng quán người về nghe xáo xác,

Nợ nần năm hết hỏi lung tung.

A. Cuộc sống yên bình.

B. Cuộc sống tươi vui.

C. Cuộc sống sung túc.

D. Cuộc sống túng thiếu, nợ nần.

Câu 6. (0.5 điểm) Các từ láy có trong văn bản

A. Xao xác, nợ nần, năm nay.

B. Nợ nần, lung tung, xao xác.

C. Xao xác, lung tung, năm nay.

D. Nợ nần, năm nay, lung tung.

Câu 7. (0.5 điểm) Giọng điệu chung của bài thơ là:

A. Giọng điệu bi thương, ai oán.

B. Giọng điệu trầm lắng, suy tư, đượm buồn.

C. Giọng điệu thanh thản, nhẹ nhàng.

D. Giọng điệu tươi vui, khỏe khoắn.

Trả lời các câu hỏi:

Câu 8. (0.5 điểm) Nhận xét tâm trạng của tác giả thể hiện trong văn bản.

Câu 9. (1.0 điểm) Xác định và nêu tác dụng của biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong 2 câu thơ:

Hàng quán người về nghe xáo xác,

Nợ nần năm hết hỏi lung tung

Câu 10. (1.0 điểm) Hình ảnh thôn quê trong bài thơ Chợ Đồng có nét gì giống và khác so với hình ảnh thôn quê trong bài thơ Câu cá mùa thu?

Đáp án

Câu 1: B

Câu 2: A

Câu 3: B

Câu 4: D

Câu 5: D

Câu 6: B

Câu 7: B

Câu 8 (0.5 điểm):

Tâm trạng của tác giả thể hiện trong văn bản:

- Buồn, xót xa trước cuộc sống nghèo khổ, túng thiếu, nợ nần của người dân chợ Đồng.

- Hi vọng một cuộc sống tốt đẹp sẽ sớm đến với người dân nơi đây.

Câu 9 (1.0 điểm):

- Biện pháp nghệ thuật: đối lập

- Tác dụng: Gợi lên không khí của buổi chợ tan, người về xao xác, xen vào đó là âm thanh đòi nợ nhau của những người đi chợ. Qua đó, nhấn mạnh cuộc sống túng thiếu, nợ nần, đáng thương của dân quê. Phép đối còn làm cho lời thơ thêm cân xứng, hài hòa.

Câu 10 (1.0 điểm):

- Giống: Đều là khung cảnh thôn quê với những hình ảnh mộc mạc, quen thuộc của nông thôn Bắc bộ.
- Khác:

+ Cảnh thôn quê trong bài thơ Câu cá mùa thu là cảnh thu tĩnh lặng, êm đềm, dù phảng phất nỗi buồn nhưng vẫn là một bức tranh thu đẹp, thơ mộng.

+ Cảnh thôn quê trong bài Chợ Đồng dù có âm thanh ồn ào của cảnh chợ nhưng lại gợi lên một hiện thực nghèo đói, khổ cực của người dân nơi đây.

2. Đề số 2

Thực hiện các yêu cầu từ câu 1 đến câu 5

Câu 1. Bài thơ được viết theo thể thơ nào?

Câu 2. Xác định nhân vật trữ tình trong bài thơ.

Câu 3. Em hiểu câu thơ sau như thế nào: Hàng quán người về nghe xáo xác?

Câu 4. Phân tích hiệu quả của câu hỏi tu từ được sử dụng trong hai câu thơ sau:

Tháng chạp hai mươi bốn chợ Đồng,

Năm nay chợ họp có đông không?

Câu 5. Từ mong muốn của tác giả trong hai câu thơ cuối, anh/chị suy nghĩ gì về không khí, nhịp sống hiện đại ngày nay.

Trả lời:

Câu 1: Thể thơ: Thất ngôn bát cú Đường luật/Thơ Nôm Đường luật.

Câu 2: Xác định nhân vật trữ tình: nhà thơ/tác giả Nguyễn Khuyến.

Câu 3: Em hiểu câu thơ trên là:

- Câu thơ miêu tả cảnh phiên chợ nghèo, ít người mua bán.

- Qua đó thể hiện nỗi buồn của tác giả trước hiện thực nghèo khó của nhân dân trong thời kì thực dân Pháp xâm lược.

Câu 4:

- Câu hỏi tu từ: Chợ họp có đông không? (Hoặc Năm nay chợ họp có đông không?).

- Tác dụng:

+ Về nghệ thuật: Làm cho văn bản sinh động, gợi hình, gợi cảm, thu hút sự chú ý của người đọc, tạo giọng điệu băn khoăn, trăn trở của tác giả.

+ Về nội dung: Nhấn mạnh tâm trạng lo lắng, băn khoăn, buồn, nuối tiếc. Đó là tâm trạng của một nhà nho gắn bó với bao nỗi vui buồn của nhân dân giữa thời loạn lạc, đói rét, lầm than.

Câu 5:

- Mong muốn của tác giả: Mong muốn cuộc sống tốt đẹp, ấm no, người dân vui vẻ, hạnh phúc.

- Suy nghĩ của em về không khí, nhịp sống ngày nay: nhộn nhịp, tươi vui, đông đúc, hàng hóa đa dạng, buôn bán tấp nập. Đó là biểu hiện cuộc sống hòa bình, ấm no.

III. Phân tích Chợ Đồng

DÀN Ý

1. Mở bài: Giới thiệu khái quát về bài thơ và nêu vấn đề.

- Chợ Đồng là một trong những bài thơ thể hiện rõ nét hồn quê trong thơ Nguyễn Khuyến. Bài thơ phản ánh tinh tế tâm hồn và tình yêu quê hương đất nước của tác giả.

2. Thân bài:

* Giới thiệu chung về bài thơ (tác giả, hoàn cảnh ra đời của bài thơ…)

- Nguyễn Khuyến viết nhiều về nông thôn, ông là “nhà thơ của quê hương làng cảnh Việt Nam” (Xuân Diệu).

- Bài thơ Chợ Đồng miêu tả phiên chợ tết ở nông thôn Bắc bộ, qua đó, tác giả thể hiện niềm xúc động, thương xót trước cuộc sống đói kém, cơ cực của người dân.

* Phân tích, đánh giá những nét đặc sắc, độc đáo của bài thơ.

- Nội dung:

+ Miêu tả phiên chợ Đồng: Thời gian “Tháng chạp hai mươi bốn”; Không gian “Dở trời, mưa bụi còn hơi rét”; Con người thưa vắng “được mấy ông”, tất bật “xáo xác” và túng thiếu, nợ nần “Nợ nần năm hết hỏi lung tung”

+ Cảm xúc của tác giả: Ngậm ngùi, buồn vì phiên chợ, một nét văn hóa đặc trưng của vùng quê nay thưa thớt người mua bán (…có đông không? …được mấy ông?); Thương cảm, xót xa trước cuộc sống túng thiếu, nợ nần của nhân dân (Hàng quán người về nghe xáo xác/ Nợ nần năm hết hỏi lung tung); Le lói một niềm ước mong tốt đẹp cho cuộc sống của dân nghèo khi “tin xuân tới”. Cảm xúc của tác giả thể hiện tấm lòng thương dân, lo đời đáng quí.

- Nghệ thuật:

+ Ngôn ngữ bình dị, đậm chất nông thôn Bắc bộ.

+ Giọng thơ trầm lặng, đượm buồn.

+ Sử dụng tinh tế và hiệu quả câu hỏi tu từ, từ láy…

* So sánh với các tác giả, tác phẩm khác cùng đề tài, chủ đề.

- Cùng đề tài viết về cuộc sống khốn khổ do thiên tai, loạn lạc của người nông dân trong xã hội cũ, Nguyễn Khuyến không chỉ có bài thơ Chợ Đồng mà còn có nhiều tác phẩm khác như: Nước lụt ở Hà Nam, Chốn quê…

- Với tấm lòng thương dân, lo đời sâu sắc, Nguyễn Khuyến đồng cảm, xót xa với nỗi đời cay cực, cùng quẫn của nhân dân đương thời, nạn nhân của thiên tai, loạn lạc… Qua đó, ta thấy lòng yêu nước, thương dân sâu sắc của tác giả.

3. Kết bài: Khái quát, tổng hợp lại vẻ đẹp nội dung và hình thức của bài thơ; nêu suy nghĩ, đánh giá về bài thơ.

- Bằng ngôn từ mộc mạc, giọng thơ trầm buồn, bài thơ Chợ Đồng của Nguyễn Khuyến phác họa bức tranh cuộc sống với những phong tục làng quê xưa, bày tỏ lòng yêu nước, thương dân thâm trầm mà sâu sắc.

- Chợ Đồng thể hiện tinh tế hồn quê trong thơ Nguyễn Khuyến. Đọc bài thơ, người đọc hiểu thêm về cuộc sống, những phong tục cũng như cuộc sống cơ cực của người xưa. Từ đó, biết trân trọng những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc cũng như trân trọng cuộc sống tự do, yên bình hiện tại.

BÀI LÀM

Ý kiến "Thơ là thơ, đồng thời là họa, là nhạc, là chạm khắc theo một cách riêng" của Sóng Hồng gợi mở một khái niệm sâu sắc về nghệ thuật thơ ca. Theo đó, thơ không chỉ là những dòng chữ mộc mạc, mà còn chứa đựng vẻ đẹp của hình ảnh, âm thanh và cảm xúc đa dạng, giống như một tác phẩm nghệ thuật đa phương diện khác. Điều này thể hiện rõ qua bài thơ "Chợ đồng" của Nguyễn Khuyến.

Bài thơ "Chợ đồng" được sáng tác vào cuối thế kỷ 19, khắc họa một bức tranh sinh động về phiên chợ quê, nơi không chỉ diễn ra những giao dịch mua bán mà còn là nơi tụ họp của các mối quan hệ, các con người và cả những nét văn hóa đặc trưng của vùng quê Bắc Bộ Việt Nam.

Bài thơ tạo nên một bức họa sinh động về không gian chợ quê. Những câu thơ đầu tiên đã khắc họa hình ảnh "Chợ phiên họp sắc thắm bừng", làm cho người đọc cảm nhận được sự tươi đẹp và nhộn nhịp của phiên chợ. Những âm thanh của “tiếng rao” hay “tiếng cười” tạo nên một bản nhạc đặc trưng, đầy sức sống của cuộc sống thường nhật.

Âm thanh trong bài thơ không chỉ là tiếng ồn ào của chợ búa mà còn là những tiếng rao, những câu chuyện rôm rả của người dân. Nhịp điệu của thơ cũng rất quan trọng, với cách ngắt nhịp và vần điệu tạo nên sự hài hòa, nhịp nhàng như một bài nhạc điệu.

Qua những hình ảnh và âm thanh của chợ phiên, Nguyễn Khuyến khéo léo đưa vào thơ những tâm tư, nỗi niềm của con người. Bên cạnh cảnh đẹp và sự nhộn nhịp của chợ, còn có sự quyến luyến, nhớ thương về quê hương, về những giá trị văn hóa truyền thống đang dần phai nhạt trong dòng chảy của thời gian.

Không chỉ dừng lại ở việc mô tả cảnh vật, bài thơ còn chạm khắc sâu sắc vào những giá trị văn hóa của người dân. Qua các hình ảnh sinh động, tác giả đã thể hiện được tình yêu quê hương, yêu cuộc sống giản dị và những giá trị nhân văn mà phiên chợ mang lại.

Từ việc phân tích bài thơ "Chợ đồng", chúng ta có thể thấy rằng thơ ca không chỉ đơn thuần là một hình thức nghệ thuật, mà là sự hòa quyện của nhiều yếu tố như hình ảnh (họa), âm thanh (nhạc) và cả những ý nghĩa sâu sắc được chạm khắc trong từng câu từ. Tác phẩm của Nguyễn Khuyến không chỉ mang đến cho người đọc những cảm xúc đơn thuần mà còn là một bức tranh đời sống tràn đầy sắc màu, âm thanh và tâm tư, thực sự làm nổi bật ý kiến của Sóng Hồng về thơ ca.