Soạn bài Viết bài nghị luận phân tích một tác phẩm kịch (trang 94) - Ngắn nhất Ngữ văn 8 Cánh diều

Soạn bài Viết bài nghị luận phân tích một tác phẩm kịch

1. Định hướng

1.1. Khi phân tích tác phẩm văn học, trước hết, cần xác định thể loại của tác phẩm đó (truyện, thơ, kí, kịch) để vận dụng những tri thức về thể loại trong việc phân tích tác phẩm. Bài này sẽ tập trung hướng dẫn các em cách phân tích một tác phẩm hài kịch.

Đối tượng phân tích có thể là toàn bộ tác phẩm hoặc một phần của tác phẩm; cần chú ý phân tích cả hai phương diện nội dung và nghệ thuật; chỉ ra được tác dụng của các yếu tố hình thức nghệ thuật (xung đột, nhân vật, hành động, lời thoại, thủ pháp trào phúng...) trong việc biểu đạt nội dung (đề tài, chủ đề; ý nghĩa; tình cảm, thái độ của tác giả...).

1.2. Để viết bài nghị luận phân tích một tác phẩm hài kịch hoặc truyện cười, các em cần chú ý:

- Xác định rõ yêu cầu nghị luận (nếu là bài làm theo đề đã cho thì yêu cầu này được thể hiện ở đề bài).

- Đọc lại tác phẩm hài kịch là đối tượng phân tích.

- Xác định vấn đề cụ thể (nội dung, hình thức) mà bài viết sẽ tập trung làm sáng rõ.

- Thực hiện các bước theo quy trình viết bài văn nghị luận.

- Chú ý lựa chọn, sử dụng bằng chứng trong tác phẩm để lí giải, phân tích, đưa ra nhận xét, góp phần khẳng định giá trị của tác phẩm.

- Bài viết cần tránh việc chỉ kể lại đơn thuần nội dung hay nhận xét về giá trị nội dung, nghệ thuật một cách chung chung, thiếu thuyết phục.

2. Thực hành

Đề bài (trang 95 SGK Ngữ Văn 8 Tập 2): Phân tích đoạn trích “Đổi tên cho xã” (từ vở kịch “Bệnh sĩ” của Lưu Quang Vũ).

a. Chuẩn bị

- Đọc lại đoạn trích Đổi tên cho xã, huy động những hiểu biết có được sau khi học các văn bản ở bài 4.

- Xác định các yếu tố nội dung và hình thức nghệ thuật đặc sắc của đoạn trích để tập trung làm sáng rõ khi phân tích.

b. Tìm ý và lập dàn ý

- Tìm ý cho bài viết bằng cách đặt và trả lời các câu hỏi:

+ Tình huống của đoạn trích là gì? Có những nhân vật nào?

+ Các nhân vật có đặc điểm gì, đại diện cho kiểu người nào?

+ Hành động và lời thoại của các nhân vật được khắc họa ra sao?

+ Có những chi tiết vô lí, gây cười nào thể hiện tính hài kịch của đoạn trích?

+ Có những xung đột nào trong đoạn trích? Kết quả giải quyết là gì?

+ Em có nhận xét gì về giá trị nội dung, nghệ thuật của đoạn trích?

- Lập dàn ý bằng cách sắp xếp các ý đã tìm được theo bố cục ba phần:

c. Viết

- Dựa vào dàn ý để hoàn chỉnh bài viết.

* Bài viết tham khảo:

Lưu Quang Vũ là một nhà soạn kịch nổi tiếng. Một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông có thể kể đến Bệnh sĩ rất thú vị. Đặc biệt phải kể đến cảnh mở đầu - Đổi tên cho xã.

Nội dung của đoạn trích Đổi tên cho xã đã tái hiện lại lễ đổi tên xã Cà Hạ thành Hùng Tâm. Xã Cà Hạ vốn là một làng quê nghèo, người dân sống hiền lành, chân chất nhưng ông Toàn Nha - chủ tịch xã lại là người háo danh, sĩ diện. Thay vì chăm lo, đổi mới để cuộc sống của người dân được no đủ, ông Toàn Nha chỉ quan tâm đến việc đặt ra những cái tên sang trọng. Việc đổi tên xã khiến chính quyền xã đã phân công lại nhiệm vụ cho từng người. Sau khi nghe phân công nhiệm vụ, chưa ai hiểu rõ được nhiệm vụ mình được giao là gì, mọi người bàn tán rất nhiều.

Rõ ràng ở đây có sự mâu thuẫn giữa hình thức bên ngoài và nội dung bên trong, giữa nhận thức và hành động của các nhân vật đã làm bật lên tiếng cười hài hước. Những tưởng việc đổi tên xã là vinh dự, là sẽ đem đến lợi ích cho cuộc sống của người dân. Nhưng tất cả đều chỉ là sự ảo tưởng, kéo theo vô vàn những thay đổi trớ trêu, chẳng hạn như ông Độp, một người không được xem trọng, lại được phong làm Chủ nhiệm Trung tâm Triệt sản gia súc xã Hùng Tâm. Ông Thình, người làm công việc phụ trong xã, lại được phong làm Chủ nhiệm Trung tâm Công nghệ. Điều này làm cho việc làm của họ trở nên trái ngược với hiểu biết và năng lực thực tế.

Có thể thấy rằng, văn bản “Đổi tên cho xã” đã nêu lên và phê phán hiện tượng háo danh, thích khoe khoang, sĩ diện. Truyện đã gửi gắm bài học giá trị trong cuộc sống.

d. Kiểm tra và chỉnh sửa

Tham khảo các yêu cầu đã nêu ở Bài 6, phần Viết, mục d 9 (trang 28) và đối chiếu với dàn ý bài văn đã làm ở bài này.

2.2. Rèn luyện kĩ năng nêu lí lẽ và bằng chứng trong phân tích tác phẩm văn học

Bài tập (trang 96 SGK Ngữ Văn 8 Tập 2): Chỉ ra luận điểm, lí lẽ, bằng chứng và cách phân tích bằng chứng được sử dụng trong đoạn văn sau:

“Nhân vật để lại ấn tượng nổi bật trong đoạn trích kịch Đổi tên cho xã là ông Nha – chủ tịch xã, một điển hình cho kiểu người háo danh, sĩ diện. Là con người, ai cũng có những mong muốn, kì vọng nhưng nếu những mong muốn không xuất phát từ thực tế sẽ chỉ là ảo tưởng, cố theo đuổi bằng được ảo tưởng đó và tìm cách huyễn hoặc mình thì chẳng khác nào lừa người, lừa mình. Chỉ vì thay đổi cái tên của xã (theo ý chủ quan, cá nhân) mà ông chủ tịch xã tuyên bố rằng “lịch sử xã ta mở sang một trang mới”, “chấm dứt cái tên ... nôm na của một quá khứ tối tăm, nghèo khổ”. Chính những lời nói đại ngôn, sáo rỗng đã cho thấy ông chủ tịch xã là người nóng vội, thiếu hiểu biết, kiểu “ếch ngồi đáy giếng”. Ông khao khát thay đổi hoàn cảnh nhưng lại không có phương pháp đúng. Làm gì có chuyện chỉ cần đặt lại cho xã cái tên mới thật kêu là mọi việc sẽ thay đổi theo chiều hướng tốt đẹp như một giấc mơ!”

Trả lời:

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 8 sách Cánh diều hay, ngắn gọn khác:

Kiến thức ngữ văn trang 81, 82

Vẻ đẹp của bài thơ Cảnh khuya

Chiều sâu của truyện ngắn Lão Hạc

Thực hành tiếng Việt trang 90,91

Nắng mới, áo đỏ và nét cười đen nhánh

Viết bài nghị luận phân tích một tác phẩm kịch

Thuyết trình bài giới thiệu về một vấn đề của tác phẩm văn học

Hoàng tử bé – Một cuốn sách diệu kì

Hướng dẫn tự học trang 102