Soạn bài Nếu mai em về Chiêm Hóa (trang 44) - Ngắn nhất Ngữ văn 8 Cánh diều

Soạn bài Nếu mai em về Chiêm Hóa

Mai Liễu

1. Chuẩn bị

Yêu cầu (trang 44 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1):

- Đọc trước bài thơ Nếu mai em về Chiêm Hóa; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Mai Liễu.

- Hãy tìm hiểu và chia sẻ ấn tượng của em về cảnh sắc thiên nhiên và con người ở vùng núi phía bắc nước ta vào mùa xuân.

Trả lời:

- Tác giả Mai Liễu (1949 – 2020):

+ Tên thật là Ma Văn Liễu, sinh năm 1950 tại huyện Yên Sơn tỉnh Tuyên Quang.

+ Nhà thơ dân tộc Tày. Thơ ông thấm đẫm tình yêu quê hương đất nước, đặc biệt là về đồng bào các dân tộc thiểu số vùng cao, biên giới.

+ Đề tài phong phú: viết về Bác Hồ, chiến tranh - người lính, tình yêu, thế sự, đặc biệt là quê hương và tình người miền núi.

- Ấn tượng về cảnh sắc thiên nhiên, con người vùng núi phía bắc nước ta vào mùa xuân: đất trời non nước hữu tình, núi sông hòa quyện hùng vĩ, cây xanh bạt ngàn, cảnh đẹp vừa hoang sơ vừa ngập tràn sức sống; con người thuần hậu, chất phác, hiền lành,...

2. Đọc hiểu

* Nội dung chính: Bài thơ viết về những kí ức im đậm trong tâm trí nhà thơ về quê hương, mảnh đất Chiêm Hóa - một huyện nằm ở phía bắc của tỉnh Tuyên Quang với những cảnh sắc ngập tràn sức sống của thiên nhiên và con người khi mùa xuân về.

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 45 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1): Chú ý các hình ảnh thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên.

Trả lời:

Các hình ảnh thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên: Mưa tơ rét lộc, mùa măng, sông Gâm “đôi bờ cát trắng”, non Thần “xanh ngút ngát”.

Câu 2 (trang 45 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1): Chỉ ra biện pháp tu từ nhân hóa trong khổ thơ.

Trả lời:

Biện pháp tu từ nhân hóa trong khổ thơ: “đá ngồi dưới bến trông nhau”, “non Thần hình như trẻ lại”.

Câu 3 (trang 45 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1): Chú ý các hình ảnh thể hiện vẻ đẹp của con người.

Trả lời:

Hình ảnh thể hiện vẻ đẹp con người: cô gái Dao nào cũng đẹp, vòng bạc rung rinh, ngù hoa mơn mởn, con gái bản Tày duyên quá, nụ cười môi mọng.

Câu 4 (trang 46 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1): Dòng thơ nào được điệp lại trong khổ cuối?

Trả lời:

Dòng thơ được điệp lại: “Nếu mai em về Chiêm Hóa”.

* Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1 (trang 46 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1): Hãy xác định bố cục và mạch cảm xúc của bài thơ Nếu mai em về Chiêm Hóa.

Trả lời:

- Bố cục bài thơ: 5 phần

+ Khổ 1, 2: bức tranh thiên nhiên vào mùa xuân ở Chiêm Hóa.

+ Khổ 3, 4: vẻ đẹp con người trong mùa xuân.

+ Khổ 5: nét riêng trong lễ hội đầu năm ở Chiêm Hóa.

- Mạch cảm xúc: Cảm xúc bắt đầu qua nỗi nhớ của nhân vật trữ tình về mảnh đất Chiêm Hóa từ khung cảnh thiên nhiên đến con người và những rung cảm, đặc sắc riêng về cảnh sắc khi xuân sang tại quê hương.

Câu 2 (trang 46 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1): Tác giả sử dụng những hình ảnh, chi tiết nào để thể hiện bức tranh thiên nhiên và con người trong mùa xuân? Hãy chia sẻ ấn tượng, nhận xét của em về bức tranh đó (Gợi ý: về màu sắc, sức sống, về những nét riêng của mùa xuân ở vùng núi phía bắc,...)

Trả lời:

- Hỉnh ảnh, chi tiết thể hiện bức tranh thiên nhiên và con người trong mùa xuân:

+ Mưa tơ rét lộc, mùa măng, sông Gâm “đôi bờ cát trắng”, non Thần “xanh ngút ngát”.

+ Cô gái Dao xinh đẹp, vòng bạc rung rinh, ngù hoa mơn mởn trên ngực đầy; con gái bản Tày duyên dáng trong sắc áo chàm thơm ngát, nụ cười môi mọng.

+ Lễ hội “lùng tùng”, ngày lành tháng tốt.

=> Bức tranh không gian và con người hài hòa đầy sức sống và đặc trưng rất riêng của mùa xuân miền núi. Sức sống mùa xuân vừa non tơ mỡ màng vừa tràn đầy niềm tin vào một năm mới tốt đẹp. Mùa xuân ở miền núi với đồi núi trập trùng, sông nước quanh co dưới màn mưa tơ rét lạnh. Cỏ cây hoa lá cùng đâm chồi nảy lộc. Các cô gái dân tộc tràn ngập sắc xuân trong ánh cười, lễ hội tưng bừng, nhộn nhịp.

Câu 3 (trang 46 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1): Chỉ ra và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ nhân hóa được sử dụng trong các khổ thơ 2, 4 của văn bản.

Trả lời:

- Biện pháp tu từ nhân hóa:

+ Trong khổ 2: hình ảnh “đá ngồi dưới bến trông nhau”, “non Thần hình như trẻ lại”.

+ Trong khổ 4: hình ảnh “mùa xuân e cũng lạc đường”.

=> Tác dụng: Hình ảnh thiên nhiên, đất trời Chiêm Hóa trở nên sinh động, gần gũi; người đọc hình dung về bức tranh thiên nhiên hấp dẫn, ấn tượng hơn.

Câu 4 (trang 46 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1): Tìm các từ có thể thay thế từ “về” trong dòng thơ “Nếu mai em về Chiêm Hóa”. Theo em, vì sao nên chọn từ “về”?

Trả lời:

- Các từ có thể thay thế từ “về” trong dòng thơ “Nếu mai em về Chiêm Hóa”: đi, tới, đến, quay lại, trở về,...

- Chọn từ “về” phù hợp với câu thơ 6 chữ; đồng thời tạo cảm giác gắn bó, quay về chốn cũ gặp lại cảnh sắc, con người năm xưa => Tạo sự đồng cảm, xốn xang cho người đọc.

Câu 5 (trang 46 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1): Bài thơ thể hiện tình cảm, cảm xúc gì của tác giả với quê hương?

Trả lời:

Bài thơ thể hiện nỗi nhớ nhung, trân trọng, tình cảm sâu nặng dành cho quê hương. Dù có đi xa, quê hương vẫn mãi là nỗi niềm hoài niệm thiết tha không bao giờ nguôi.

Câu 6 (trang 46 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1): Giả sử sau dấu ba chấm Nếu mai em về… là tên vùng đất quê hương em, thì em sẽ chia sẻ những hình ảnh, chi tiết nào của quê hương mình? Vì sao em lại chọn các chi tiết, hình ảnh ấy?

Trả lời:

- Nếu mai em về Phú Thọ:

+ Miền trung du đất đỏ có núi đồi hùng vĩ, rừng cọ đồi chè, đồng xanh ngát hương thơm lúa mới, con đò sang sông đền Mẫu Âu Cơ; Đền Hùng thiêng liêng là nơi dân tộc hướng về cội nguồn của mình; con người thuần hậu, chất phác, yêu thương chân thành.

=> Đây là những chi tiết đặc sắc của quê hương Phú Thọ, vừa là những điều thân thuộc, vừa khơi gợi kí ức mãnh liệt trong mỗi con dân đất Tổ.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 8 sách Cánh diều hay, ngắn gọn khác:

Kiến thức ngữ văn trang 40

Nắng mới

Nếu mai em về Chiêm Hóa

Thực hành tiếng Việt trang 46

Đường về quê mẹ

Viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ sau khi đọc một bài thơ sáu chữ, bảy chữ

Tập làm thơ sáu chữ, bảy chữ

Thảo luận ý kiến về một vấn đề trong đời sống

Quê người

Hướng dẫn tự học trang 57