Soạn bài Nước Đại Việt ta - Ngắn nhất Ngữ văn 8 Cánh diều

Soạn bài Nước Đại Việt ta

Nguyễn Trãi

1. Chuẩn bị

Yêu cầu (trang 114 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1):

- Đọc trước văn bản Nước Đại Việt ta, tìm hiểu và ghi chép lại những thông tin về tác giả Nguyễn Trãi giúp cho việc đọc hiểu văn bản này.

- Đọc đoạn văn sau để hiểu bối cảnh ra đời và đặc điểm của bài cáo.

Cuối năm 1427, sau đại thắng trước quân Minh, giải phóng đất nước khỏi ách thống trị của chúng, Lê Lợi giao cho Nguyễn Trãi viết Đại cáo bình Ngô, điểm lại toàn bộ cuộc kháng chiến chống quân Minh xâm lược và khẳng định chủ quyền độc lập của nước Đại Việt.

Bài Đại cáo được viết theo lối biền ngẫu, bố cục gồm 4 phần. Phần mở đầu: nêu luận đề chính nghĩa; phần 2: bản cáo trạng tội ác của kẻ thù; phần 3: tái hiện cuộc kháng chiến từ những ngày đầu khó khăn đến ngày thắng lợi, qua đó ca ngợi lòng yêu nước, tinh thần nhân nghĩa, tài trí thao lược của quân dân ta trong cuộc kháng chiến chống quân Minh; phần cuối tuyên bố độc lập, mở ra một kỉ nguyên mới trong lịch sử dân tộc. Đại cáo bình Ngô được coi là “thiên cổ hùng văn”, là bản “tuyên ngôn độc lập thứ hai của dân tộc”. Đoạn trích Nước Đại Việt ta nằm ở phần mở đầu bài đại cáo.

Trả lời:

- Tác giả Nguyễn Trãi (1380 – 1442), hiệu là Ức Trai.

+ Quê Chí Linh, Hải Dương; sau dời về Nhị Khê (Thường Tín - Hà Tây, nay là Hà Nội).

+ Sinh ra trong một gia đình có truyền thống yêu nước, văn hóa, văn học.

- Hoàn cảnh ra đời Bình Ngô đại cáo: Đầu năm 1428, sau khi quân ta đại thắng giặc Minh, Nguyễn Trãi đã thừa lệnh vua Lê Thái Tổ (Lê Lợi) soạn thảo Bình Ngô đại cáo để tuyên cáo về việc giành chiến thắng trong cuộc kháng chiến với nhà Minh, khẳng định sự độc lập của nước Đại Việt.

- Đặc điểm bài cáo: lối văn biền ngẫu; bố cục gồm 4 phần. Phần mở đầu: nêu luận đề chính nghĩa; phần 2: bản cáo trạng tội ác của kẻ thù; phần 3: tái hiện cuộc kháng chiến từ những ngày đầu khó khăn đến ngày thắng lợi, qua đó ca ngợi lòng yêu nước, tinh thần nhân nghĩa, tài trí thao lược của quân dân ta trong cuộc kháng chiến chống quân Minh; phần cuối tuyên bố độc lập, mở ra một kỉ nguyên mới trong lịch sử dân tộc. Đại cáo bình Ngô được coi là “thiên cổ hùng văn”, là bản “tuyên ngôn độc lập thứ hai của dân tộc”. Đoạn trích Nước Đại Việt ta nằm ở phần mở đầu bài đại cáo.

2. Đọc hiểu

* Nội dung chính: Đoạn trích Nước Đại Việt ta đã khẳng định tư tưởng nhân nghĩa và chân lý về chủ quyền độc lập của dân tộc quốc gia Đại Việt.

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 115 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1): Tìm hiểu nghĩa của hai dòng đầu.

Trả lời:

Hai dòng đầu nêu lên tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi: phải yên dân, yêu dân, trừ bạo bảo vệ nhân dân. Tư tưởng này mang tính triết lý, bao trùm toàn bộ cuộc đời và các sáng tác của ông.

Câu 2 (trang 115 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1): Vì sao nước Đại Việt là một nước độc lập?

Trả lời:

+ Cương vực lãnh thổ riêng: “nước Đại Việt ta” – ‘núi sông bờ cõi đã chia”.

+ Nền văn hiến riêng: “vốn xưng nền văn hiến đã lâu”.

+ Phong tục riêng: “phong tục Bắc Nam cũng khác”.

+ Lịch sử riêng, chế độ riêng: “Từ Triệu, Đinh, Lí, Trần bao đời gây nền độc lập/ Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên xưng đế một phương”.

+ Hào kiệt: “đời nào cũng có”.

=> Những điều này đều được ghi lại trong sử sách.

Câu 3 (trang 115 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1): Phần (2) nhằm chứng minh cho điều gì?

Trả lời:

Phần (2) chứng minh cho việc giặc ngoại xâm sang xâm phạm nước ta sẽ thất bại và phải trả giá đắt bằng cả tính mạng của mình.

* Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1 (trang 116 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1): Trong hai dòng đầu của văn bản Nước Đại Việt ta, tác giả đã nêu lên tư tưởng gì? Diễn đạt nội dung của tư tưởng đó bằng 2 – 3 câu văn.

Trả lời:

- Hai dòng đầu đã nêu lên tư tưởng nhân nghĩa.

- Nội dung nhân nghĩa: yên dân, trừ bạo.

+ “Yên dân”: thương dân, lo cho dân chúng được bình an, thái bình.

+ “Trừ bạo”: diệt trừ giặc ngoại xâm, bảo vệ bờ cõi, giang sơn.

Câu 2 (trang 116 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1): Đại cáo bình Ngô được coi là một bản Tuyên ngôn Độc lập. Những nội dung nào trong đoạn trích Nước Đại Việt ta thể hiện điều đó?

Trả lời:

Những nội dung trong đoạn trích thể hiện điều đó:

- Toàn bộ đoạn trích nằm trong bài cáo bố cáo trước thiên hạ, trời đất về nền độc lập dân tộc được thiết lập lại sau đại thắng giặc Minh của Đại Việt ta.

- Đoạn trích nêu lên lịch sử lâu đời, phong tục tập quán, anh hùng hào kiệt, cương vực lãnh thổ, chủ quyền độc lập riêng đã được ghi lại trong sử sách.

- Đoạn trích khẳng định quyền được hưởng tự do và hạnh phúc, có quyền lợi bình đẳng với các quốc gia khác trong khu vực.

Câu 3 (trang 116 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1): Xác định luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng của văn bản.

Trả lời:

- Luận đề: chân lý tư tưởng nhân nghĩa vì dân, vì nước.

- Luận điểm: Khẳng định nước Đại Việt là một quốc gia độc lập.

- Lí lẽ: đất nước có lịch sử lâu đời, phong tục tập quán, anh hùng hào kiệt, cương vực lãnh thổ, chủ quyền độc lập riêng.

+ Bằng chứng: Núi sông bờ cõi đã chia, phong tục Bắc Nam cũng khác; từ Triệu, Đinh, Lí, Trần bao đời gây nền độc lập/ Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên xưng đế một phương. Những chiến công oanh liệt và sự thất bại của kẻ thù: Lưu Cung thất bại, Triệu Tiết tiêu vong, Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô, Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã,…

Câu 4 (trang 116 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1): Chỉ ra và phân tích tác dụng của phép so sánh, phép đối, cách sử dụng câu văn biền ngẫu có trong đoạn trích,…

Trả lời:

Câu 5 (trang 116 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1): Đoạn trích Nước Đại Việt ta giúp em hiểu thêm những gì về Nguyễn Trãi và thế hệ cha ông ta thời bấy giờ?

Trả lời:

- Đoạn trích khẳng định vai trò khai quốc công thần của Nguyễn Trãi trong triều đại Hậu Lê của Lịch sử Việt Nam, đồng thời cho thầy tầm vóc của một nhà văn hóa, chính trị lớn của dân tộc Việt Nam.

- Đoạn trích cũng cho thấy tinh thần anh dũng, hào hùng về một thế hệ cha ông ta đã không tiếc máu xương, mồ hôi nước mắt để giữ vững lãnh thổ, nền độc lập chủ quyền, lịch sử văn hóa của dân tộc ta.

Câu 6 (trang 116 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1): Dựa vào nội dung đoạn trích, em hãy viết một đoạn văn (khoảng 10 – 12 dòng) để trả lời câu hỏi: Nước Đại Việt ta là một quốc gia như thế nào?

Trả lời:

Có thể khẳng định rằng, nước Đại Việt ta là một quốc gia có lịch sử, truyền thống lâu đời. Từ thời kì dựng nước của các Vua Hùng cho đến nay, nhân dân ta đã phải đối mặt với rất nhiều kẻ thù xâm lược. Nhưng ở bất cứ thời đại nào, chúng ta cũng đều kiên cường, đoàn kết đấu tranh để bảo vệ chủ quyền, lãnh thổ của dân tộc. Không chỉ vậy, nước Đại Việt ta còn có một nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc, với nhiều di sản vật thể và phi vật thể thuộc nhiều lĩnh vực được công nhận là di sản văn hóa thế giới. Bên cạnh đó, những truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta như tôn sư trọng đạo, uống nước nhớ nguồn đã trở thành một nét đẹp, được lưu giữ từ đời này sang đời khác, trở thành niềm tự hào của dân tộc. Đất nước và con người đã trải qua biết bao thăng trầm, nhưng nước Đại Việt ta vẫn vững vàng, trở thành một quốc gia có vị thế quan trọng ở khu vực Đông Nam Á.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 8 sách Cánh diều hay, ngắn gọn khác:

Kiến thức ngữ văn trang 108

Hịch tướng sĩ

Nước Đại Việt ta

Thực hành tiếng Việt trang 116

Chiếu dời đô

Nước Việt Nam ta nhỏ hay không nhỏ

Viết bài nghị luận về một vấn đề xã hội đặt ra trong tác phẩm văn học

Nghe và tóm tắt nội dung thuyết trình về một vấn đề đặt ra trong tác phẩm

Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới

Hướng dẫn tự học trang 131