Soạn bài Tiếng gà trưa - Ngắn nhất Cánh diều

Soạn bài Tiếng gà trưa

1. Chuẩn bị

Yêu cầu (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Đọc trước bài thơ Tiếng gà trưa; tìm hiểu thêm về tác giả Xuân Quỳnh.

- Bài Tiếng gà trưa được viết trong thời kì đầu của cuộc chiến chống đế quốc Mỹ, in lần đầu trong tập thơ Hoa dọc chiến hào (1968) của Xuân Quỳnh.

- Chia sẻ cùng bạn bè về kỉ niệm với những người thân trong gia đình mà em nhớ nhất.

Trả lời:

- Xuân Quỳnh (1942 - 1988) quê ở làng La Khê, ven thị xã Hà Đông, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội), là nhà thơ nữ xuất sắc trong nền thơ hiện đại Việt Nam.

- Thơ Xuân Quỳnh thường viết về những tình cảm gần gũi, bình dị trong đời sống gia đình và cuộc sống thường ngày.

- Bài Tiếng gà trưa được viết trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Mĩ, in lần đầu trong tập thơ Hoa dọc chiến hào (1968) của Xuân Quỳnh.

- Chia sẻ cùng bạn bè về kỉ niệm với những người thân trong gia đình mà em nhớ nhất: Em nhớ nhất nhất là hè năm lớp 3, em được mẹ cho về quê thăm ông ngoại. Em về quê, chơi với ông, và các chị hàng xóm.

2. Đọc hiểu

* Nội dung chính: Bằng thể thơ 5 tiếng, cách diễn đạt tình cảm tự nhiên và nhiều hình ảnh bình dị, chân thực, bài thơ đã gọi về những kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ và tình bà cháu. Tình cảm gia đình đã làm sâu sắc thêm, tình quê hương đất nước.

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 49 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Đọc lướt bài thơ, chỉ ra dòng nào không phải năm tiếng. Số dòng trong mỗi khổ có giống nhau không?

Trả lời:

- Dòng thơ không phải năm chữ: "Tiếng gà trưa".

 - Số dòng trong mỗi khổ không giống nhau.

Câu 2 (trang 49 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Xác định vần và nhịp của bài thơ.

Trả lời:

Vần và nhịp của bài thơ:

 - Vần: vần hỗn hợp.

 - Nhịp: 1/4, 2/3, 3/2.

Câu 3 (trang 50 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Chú ý những hình ảnh và kỉ niệm được gợi lại từ “tiếng gà trưa”.

Trả lời:

- Hình ảnh: con gà mái mơ, mái vàng, ổ trứng hồng; bà khum soi trứng/ dành từng quả chắt chiu; để cuối năm bán gà, cháu được quần áo mới, …

Câu 4 (trang 51 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Chú ý các từ diễn tả cảm xúc của người cháu.

Trả lời:

Những từ ngữ diễn tả cảm xúc của cháu “hạnh phúc”, “giấc ngủ hồng”.

Câu 5 (trang 51 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Chú ý những dòng thơ có cấu trúc giống nhau trong khổ thơ cuối.

Trả lời:

Những dòng thơ có cấu trúc giống nhau:

“Vì lòng yêu Tổ quốc”

“Vì xóm làng thân thuộc”

“Vì tiếng gà cục tác”

→ Thể hiện nguồn động lực chiến đấu của người cháu.

* Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1 (trang 51 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Cảm xúc nào xuyên suốt bài thơ Tiếng gà trưa? Cảm xúc đó được khơi gợi từ điều gì? Em hiểu người xưng “cháu” trong bài thơ là ai?

Trả lời:

- Bài thơ thể hiện nỗi nhớ của người cháu đối với bà.

- Cảm xúc đó được khơi gợi từ tiếng gà nhảy ổ trong một buổi trưa khi người cháu hành quân qua một xóm nhỏ.

- Người xưng “cháu” trong bài thơ là người chiến sĩ.

Câu 2 (trang 51 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Dòng thơ “Tiếng gà trưa” được lặp lại mấy lần trong bài thơ? “Tiếng gà trưa” đã khơi gợi ở người cháu những hình ảnh và kỉ niệm gì của tuổi thơ? Em ấn tượng với hình ảnh hoặc kỉ niệm nào nhất? Vì sao?

Trả lời:

- Dòng thơ “Tiếng gà trưa” được lặp lại 3 lần ở đầu của 3 khổ thơ 2,3 và 5.

- “Tiếng gà trưa” đã khơi gợi người cháu những hình ảnh và kỉ niệm của tuổi thơ:

+ Hình ảnh những con gà mái mơ, mái vàng và ổ trứng hồng.

+ Hình ảnh người bà với lòng yêu thương, chắt chiu dành dụm, chăm lo cho cháu.

+ Niềm vui và mong ước của tuổi thơ: có được bộ quần áo mới từ tiền bán gà của bà.

Câu 3 (trang 51 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Người bà hiện lên qua những hình ảnh, chi tiết nào? Qua đó, em có cảm nhận như thế nào về người bà và những tình cảm người cháu dành cho bà?

Trả lời:

Người bà hiện lên qua các hình ảnh, chi tiết: Tay bà khum soi trứng/ Dành từng quả chắt chiu/ Cho con gà mái ấp; Khi gió mùa đông tới/ Bà lo đàn gà toi/ Mong trời đừng sương muối/ Để cuối năm bán gà/ Cháu được quần áo mới.

- Hình ảnh người bà hiện lên với những phẩm chất tốt đẹp:

+ Tần tảo, chắt chiu trong cảnh nghèo.

+ Chăm lo và dành trọn vẹn tình yêu thương cho cháu.

- Tình cảm người cháu dành cho bà: nhớ bà, yêu thương, kính trọng và biết ơn bà.

Câu 4 (trang 51 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Theo em, vì sao chúng ta luôn nghĩ về những người thân trong gia đình mỗi khi xa nhà hoặc gặp khó khăn?

Trả lời:

Người thân sẽ luôn là chỗ dựa tinh thần cho mỗi chúng ta khi chúng ta xa nhà hoặc gặp khó khăn trong cuộc sống.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 7 sách Cánh diều hay, ngắn gọn khác:

Tập làm thơ bốn chữ, năm chữ

Viết đoạn văn ghi lại cảm xúc sau khi đọc một bài thơ bốn chữ, năm chữ

Trao đổi về một vấn đề

Tự đánh giá: Một mình trong mưa

Hướng dẫn tự học trang 57