Soạn bài Vội vàng (trang 93) - Ngắn nhất Ngữ văn 12 Kết nối tri thức

Soạn bài Vội vàng

* Trước khi đọc

Câu 1 (trang 93 SGK Ngữ Văn 12 Tập 2): Cảm nhận của mỗi cá nhân về thời gian là giống nhau hay khác nhau? Vì sao?

Trả lời:

Cảm nhận về thời gian của mỗi cá nhân thường khác nhau vì:

- Kinh nghiệm và hoàn cảnh sống: Trải nghiệm và môi trường sống ảnh hưởng đến cảm giác về thời gian. Ví dụ, một người bận rộn có thể cảm thấy thời gian trôi qua nhanh hơn so với người có ít hoạt động.

- Tuổi tác: Trẻ em và người lớn có cảm nhận khác nhau về thời gian.

- Tâm trạng và cảm xúc: Cảm giác vui hay buồn có thể làm thời gian trôi nhanh hoặc chậm.

- Mục tiêu và sự tập trung: Có mục tiêu rõ ràng có thể khiến thời gian trôi nhanh hơn, trong khi thiếu động lực có thể làm thời gian cảm thấy dài hơn.

Câu 2 (trang 93 SGK Ngữ Văn 12 Tập 2): Theo bạn, ý niệm về thời gian có ảnh hưởng như thế nào đến thái độ sống, lí tưởng sống của con người?

Trả lời:

Ý niệm về thời gian ảnh hưởng sâu rộng đến thái độ và lý tưởng sống của con người như sau:

- Thái độ sống:

+ Nhận thức về thời gian hữu hạn: Khuyến khích con người sống tích cực, quản lý thời gian hiệu quả, và tránh lãng phí.

+ Cảm nhận thời gian trôi qua: Thời gian trôi nhanh có thể khiến con người lo lắng về việc chưa đạt được mục tiêu; ngược lại, thời gian trôi chậm có thể tạo cảm giác nhàm chán.

- Lý tưởng sống:

+ Đặt mục tiêu dài hạn: Nhận thức về thời gian hữu hạn giúp con người xác định và theo đuổi các mục tiêu dài hạn.

+ Điều chỉnh lý tưởng: Thời gian trôi qua và trải nghiệm cá nhân có thể dẫn đến việc thay đổi và điều chỉnh lý tưởng sống.

Ý niệm về thời gian không chỉ ảnh hưởng đến cách con người sống mà còn định hình các mục tiêu và lý tưởng của họ.Top of Form

* Đọc văn bản

Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc

1. Chú ý các động từ, các biện pháp tu từ

- Các động từ:

+ Tắt: Động từ này thể hiện hành động ngăn cản hoặc làm giảm bớt ánh sáng của mặt trời, nhằm giữ màu sắc không bị phai nhạt.

+ Buộc: Động từ này diễn tả hành động giữ gió lại, để cho hương thơm không bị bay đi.

- Biện pháp tu từ:

+ Nhân hóa: Các động từ "tắt" và "buộc" được sử dụng để nhân hóa các yếu tố tự nhiên (nắng và gió). Điều này làm cho các yếu tố tự nhiên trở nên như thể có thể bị điều khiển và chi phối bởi con người, từ đó làm nổi bật khao khát của tác giả muốn giữ gìn những giá trị đẹp đẽ.

+ Điệp ngữ: Câu thơ lặp lại “Tôi muốn” giúp nhấn mạnh sự khao khát mãnh liệt của tác giả trong việc giữ gìn vẻ đẹp và hương thơm của cuộc sống, thể hiện sự vội vàng và lo lắng trước sự trôi qua của thời gian.

2. Hình dung về bức tranh cuộc sống được miêu tả

Đoạn thơ trên của Xuân Diệu miêu tả một bức tranh cuộc sống tươi đẹp và tràn đầy sức sống. Trong đó:

- Cảnh sắc thiên nhiên: Hoa nở, lá xanh, ong bướm, yến anh và ánh sáng, tất cả đều thể hiện vẻ đẹp và sự tươi mới của mùa xuân.

- Tâm trạng của tác giả: Tác giả cảm nhận sự hạnh phúc và sung sướng trong mùa xuân, nhưng cũng thể hiện sự vội vàng vì không muốn bỏ lỡ khoảnh khắc đẹp đẽ này.

Bức tranh cuộc sống là sự kết hợp hài hòa giữa vẻ đẹp của thiên nhiên và sự tận hưởng trọn vẹn của con người trước sự trôi qua của thời gian.

3. Chú ý sự cảm nhận về thời gian của nhân vật trữ tình

- Nhân vật trữ tình trong đoạn thơ cảm nhận thời gian như một chu kỳ không ngừng và lo lắng. Họ thấy mùa xuân đến đồng nghĩa với sự trôi qua của thời gian, và khi mùa xuân kết thúc, chính mình cũng sẽ mất đi.

- Họ cảm thấy tiếc nuối vì thời gian ngắn ngủi, dù có sự tuần hoàn của mùa xuân, nhưng không thể sống lại những khoảnh khắc đã qua. Tâm trạng của nhân vật phản ánh sự buồn bã và lo lắng trước sự kết thúc và sự bất lực trước sự thay đổi không ngừng của thời gian.

4. Lắng nghe giọng điệu của nhân vật trữ tình

Giọng điệu của nhân vật trữ tình trong đoạn thơ là nồng nàn và khát khao. Họ thể hiện sự mạnh mẽ và cấp bách trong việc tận hưởng trọn vẹn vẻ đẹp và sức sống của mùa xuân. Cảm xúc thể hiện sự sung sướng, mong muốn mãnh liệt và tiếc nuối, khao khát nắm bắt mọi khoảnh khắc tươi mới trước khi chúng qua đi.

* Sau khi đọc:

Nội dung chính: Bài thơ thể hiện sự khao khát mãnh liệt và cảm giác cấp bách trong việc tận hưởng vẻ đẹp và sức sống của mùa xuân, vì tác giả nhận thức rõ ràng về sự ngắn ngủi của thời gian và sự trôi qua không ngừng của nó. Tác giả thể hiện sự tiếc nuối trước sự tạm thời của cuộc sống và nỗi lo lắng rằng những khoảnh khắc đẹp sẽ nhanh chóng qua đi. Thơ nhấn mạnh sự cần thiết phải sống trọn vẹn và tận hưởng từng khoảnh khắc của cuộc đời trước khi quá muộn.

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:

Câu 1 (trang 95 SGK Ngữ Văn 12 Tập 2): Nêu cảm nhận chung của bạn về nhịp điệu bài thơ.

Trả lời:

- Nhịp điệu của bài thơ “Vội vàng” của Xuân Diệu có sự kết hợp giữa sự cấp bách và nhịp điệu tự do, tạo nên một cảm giác vừa hối hả vừa tràn đầy sức sống.

+ Nhịp điệu hối hả: Các đoạn thơ thường sử dụng nhịp điệu nhanh, với nhiều câu ngắn và nhiều động từ mạnh mẽ như "tắt", "buộc", "ôm", "riết", thể hiện sự vội vàng và khao khát tận hưởng từng khoảnh khắc của mùa xuân trước khi nó qua đi.

+ Nhịp điệu tự do và nhấn mạnh: Có những lúc nhịp điệu chậm lại, với các câu dài và sự lặp lại của cảm xúc tiếc nuối và lo lắng, như trong các phần thể hiện sự suy tư về sự ngắn ngủi của thời gian và cuộc sống.

+ Tương phản và nhấn mạnh cảm xúc: Sự kết hợp giữa nhịp điệu nhanh và chậm, giữa sự vui vẻ và sự tiếc nuối, làm nổi bật sự mãnh liệt và đa dạng của cảm xúc trong bài thơ.

Câu 2 (trang 95 SGK Ngữ Văn 12 Tập 2): Xuân Diệu được coi là người có nhiều cách tân trong việc sử dụng ngôn từ. Bạn có đồng ý với nhận định này không? Vì sao?

Trả lời:

Có, tôi đồng ý với nhận định rằng Xuân Diệu là một nhà thơ có nhiều cách tân trong việc sử dụng ngôn từ. Dưới đây là một số lý do:

- Sự đổi mới trong hình ảnh và biểu cảm: Xuân Diệu thường sử dụng những hình ảnh mới lạ và sáng tạo để diễn tả cảm xúc và suy nghĩ của mình. Ông không ngại khai thác những yếu tố tự nhiên và đời thường một cách tinh tế và độc đáo với hình ảnh "tắt nắng", "buộc gió", "cắn vào ngươi" để thể hiện sự khao khát và tiếc nuối.

- Cách dùng động từ mạnh mẽ và trực tiếp: Ông sử dụng nhiều động từ mạnh mẽ và biểu cảm để tạo ra hiệu ứng mạnh mẽ, thể hiện rõ nét những cảm xúc và ý tưởng của mình. Các động từ như "tắt", "buộc", "ôm", "say" giúp nhấn mạnh sự mãnh liệt và sự cấp bách trong cảm xúc của nhân vật trữ tình.

- Sáng tạo trong cấu trúc và nhịp điệu: Xuân Diệu có khả năng tạo ra nhịp điệu linh hoạt và tự do trong thơ, kết hợp giữa nhịp điệu nhanh và chậm, giữa sự hối hả và sự suy tư. Điều này giúp làm nổi bật cảm xúc và ý nghĩa trong thơ một cách rõ ràng và mạnh mẽ.

- Sự đổi mới trong cách thể hiện tình yêu và thời gian: Xuân Diệu mang đến một cách tiếp cận mới mẻ về tình yêu và thời gian, nhấn mạnh sự khao khát, sự tạm thời và sự bất lực trước sự trôi qua của thời gian. Ông sử dụng ngôn từ để thể hiện những cảm xúc sâu sắc và tinh tế về cuộc sống và tình yêu.

Câu 3 (trang 95 SGK Ngữ Văn 12 Tập 2): Bức tranh thiên nhiên hiện lên như thế nào trong đoạn thơ thứ hai (từ "Của ong bướm này đây tuần tháng mật," đến "Phải chăng sợ độ phai tàn sắp sửa?")? Qua bức tranh đó, bạn nhận ra điều gì về cái nhìn thế giới của tác giả?

Trả lời:

- Trong đoạn thơ thứ hai, bức tranh thiên nhiên hiện lên rất sinh động và tươi mới:

+ “Của ong bướm này đây tuần tháng mật”: Hình ảnh ong bướm trong tuần lễ của mùa xuân, gợi cảm giác ngọt ngào và tràn đầy sức sống.

+ “Này đây hoa của đồng nội xanh rì”: Hoa nở rực rỡ trên đồng nội, tạo nên một bức tranh màu sắc phong phú và tươi mới.

+ “Này đây lá của cành tơ phơ phất”: Lá cây non mơn mởn, nhẹ nhàng, thể hiện sự sống mới và sự tinh khôi của thiên nhiên.

+ “Của yến anh này đây khúc tình si”: Hình ảnh yến anh đang cất tiếng hát tình tứ, thêm phần lãng mạn và vui tươi.

+ “Và này đây ánh sáng chớp hàng mi”: Ánh sáng của mùa xuân làm sáng lên vẻ đẹp của thiên nhiên, biểu thị sự tươi mới và rực rỡ.

- Tâm trạng và cái nhìn của tác giả:

+ Tâm trạng vui sướng và khao khát: Nhân vật trữ tình cảm nhận sự hạnh phúc và sự sống mới mẻ của thiên nhiên, thể hiện niềm vui và sự say mê với vẻ đẹp của mùa xuân.

+ Sự vội vàng và tiếc nuối: Mặc dù cảm nhận được vẻ đẹp tràn đầy sức sống, tác giả vẫn lo lắng rằng sự tươi đẹp này sẽ qua đi nhanh chóng. Tác giả không muốn chờ đợi để tận hưởng mùa xuân, vì sợ rằng nó sẽ sớm kết thúc.

Bức tranh thiên nhiên trong đoạn thơ không chỉ mang đến một cái nhìn sống động và tươi mới về mùa xuân mà còn phản ánh sự khao khát mãnh liệt và nỗi lo lắng về sự kết thúc nhanh chóng của những khoảnh khắc đẹp đẽ.

Câu 4 (trang 95 SGK Ngữ Văn 12 Tập 2): Qua sự tự bộc lộ của nhân vật trữ tình, hãy phân tích mạch vận động cảm xúc trong bài thơ. Nêu nhận xét khái quát về nhân vật trữ tình.

Trả lời:

Mạch cảm xúc trong bài thơ "Vội vàng" của Xuân Diệu diễn ra theo ba giai đoạn chính:

- Say mê cuộc sống: Ban đầu, nhân vật trữ tình thể hiện sự khao khát nắm giữ thiên nhiên và cuộc sống. Qua những hình ảnh đẹp đẽ như ong bướm, hoa lá, cánh chim, nhân vật thể hiện niềm vui sướng trước vẻ đẹp tươi trẻ của cuộc sống.

- Lo âu về thời gian trôi qua: Sau khi ca ngợi sự sống, nhân vật bộc lộ nỗi lo sợ về sự ngắn ngủi của thời gian. Xuân đến rồi sẽ qua, tuổi trẻ rồi sẽ già đi. Sự cảm nhận về thời gian không tuần hoàn, khiến nhân vật càng cảm thấy nỗi tiếc nuối dâng trào.

- Hối hả tận hưởng cuộc sống: Cuối cùng, nhân vật trữ tình thúc giục bản thân "vội vàng" tận hưởng từng khoảnh khắc, như muốn ôm lấy cuộc đời để không bỏ lỡ bất cứ điều gì.

=> Nhận xét khái quát: Nhân vật trữ tình trong bài thơ mang tâm trạng yêu đời mãnh liệt nhưng đồng thời lo sợ về sự ngắn ngủi của tuổi trẻ. Đó là một tâm hồn luôn khao khát sống hết mình, trân trọng từng phút giây hiện tại.

Câu 5 (trang 95 SGK Ngữ Văn 12 Tập 2): Cảm nhận về thời gian của Xuân Diệu trong bài thơ có gì mới mẻ, độc đáo so với cảm nhận về thời gian trong thơ trữ tình trung đại nói chung?

Trả lời:

Cảm nhận về thời gian của Xuân Diệu trong bài "Vội vàng" mang tính mới mẻ và độc đáo so với thơ trữ tình trung đại:

- Xuân Diệu nhìn thời gian tuyến tính, một chiều và không thể quay lại. Ông lo sợ sự trôi qua nhanh chóng của tuổi trẻ và vạn vật, từ đó thúc giục tận hưởng cuộc sống hiện tại một cách mãnh liệt.

- Trong khi đó, thơ trữ tình trung đại thường cảm nhận thời gian tuần hoàn, lặp đi lặp lại theo chu kỳ tự nhiên (xuân, hạ, thu, đông), và con người thường chấp nhận sự biến đổi ấy với thái độ an nhiên, hòa hợp với tự nhiên.

=> Sự độc đáo của Xuân Diệu nằm ở sự nôn nóng, khát khao sống hết mình và ý thức sâu sắc về sự hữu hạn của thời gian.

Câu 6 (trang 95 SGK Ngữ Văn 12 Tập 2): Bài thơ Vội vàng thể hiện quan niệm gì của Xuân Diệu về tình yêu và tuổi trẻ? Bạn có đồng ý với quan niệm đó không? Vì sao?

Trả lời:

- Bài thơ Vội vàng thể hiện quan niệm của Xuân Diệu rằng tuổi trẻ và tình yêu là những điều quý giá nhất trong cuộc đời, cần phải sống hết mình và tận hưởng trọn vẹn. Ông cho rằng thời gian trôi qua nhanh chóng, tuổi trẻ không trở lại, vì vậy con người phải vội vàng nắm bắt từng khoảnh khắc yêu thương.

- Em đồng ý với quan niệm này vì tuổi trẻ thực sự ngắn ngủi, và việc sống hết mình, trân trọng tình yêu sẽ giúp chúng ta không tiếc nuối khi thời gian trôi qua.Bottom of Form

Câu 7 (trang 95 SGK Ngữ Văn 12 Tập 2): Qua đoạn cuối của bài thơ (Từ “Ta muốn ôm” đến hết), bạn hiểu thế nào về triết lí sống của cái tôi cá nhân? Nghệ thuật thể hiện triết lí sống có điểm gì đặc sắc?

Trả lời:

Qua đoạn cuối của bài thơ Vội vàng, triết lý sống của cái tôi cá nhân được thể hiện rõ nét:

- Triết lý sống: Nhân vật trữ tình muốn sống mãnh liệt, trọn vẹn với từng khoảnh khắc của cuộc đời, đặc biệt là trong tuổi trẻ. Cái tôi cá nhân khao khát nắm bắt, chiếm hữu mọi vẻ đẹp của sự sống, muốn tận hưởng tất cả những gì tươi mới và đầy sức sống của thiên nhiên, tình yêu và tuổi xuân. Cảm giác sống gấp gáp, không chờ đợi và không bỏ lỡ bất kỳ giây phút nào chính là triết lý của sự sống hết mình, không tiếc nuối.

- Nghệ thuật thể hiện: Xuân Diệu sử dụng hàng loạt động từ mạnh như "ôm", "riết", "say", "thâu", "cắn" để biểu đạt khao khát mãnh liệt và cuồng nhiệt của nhân vật trữ tình. Nhịp thơ dồn dập, mạnh mẽ cùng những hình ảnh thiên nhiên sống động như "mây đưa", "gió lượn", "xuân hồng" giúp tạo nên một bức tranh tràn đầy sự sống. Đặc biệt, việc sử dụng ẩn dụ "cắn vào ngươi" ở cuối bài là cách biểu đạt táo bạo và đặc sắc, cho thấy khát khao chiếm đoạt và tận hưởng trọn vẹn tuổi xuân và cuộc sống.

* Kết nối đọc – viết:

Bài tập (trang 95 SGK Ngữ Văn 12 Tập 2): Bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu đã tác động như thế nào đến nhận thức của bạn về thời gian và tuổi trẻ? Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) để trả lời câu hỏi này.

Trả lời:

Bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu đã tác động sâu sắc đến nhận thức của em về thời gian và tuổi trẻ. Qua những lời thơ đầy khao khát và sự trân trọng, em nhận ra rằng thời gian trôi qua rất nhanh, tuổi trẻ chỉ đến một lần và không bao giờ quay trở lại. Bài thơ gợi lên trong em ý thức về sự quý giá của từng khoảnh khắc trong cuộc đời. Thay vì chờ đợi hay trì hoãn, chúng ta cần phải sống hết mình, tận hưởng từng giây phút hiện tại, trân trọng tình yêu, niềm vui và những trải nghiệm của tuổi trẻ. Đồng thời, bài thơ cũng khuyến khích mọi người không lãng phí thời gian vào những điều vô nghĩa, mà hãy sống một cách có ý nghĩa, để không phải hối tiếc khi tuổi xuân qua đi. Cách nhìn nhận của Xuân Diệu đã giúp em thêm quý trọng những ngày tháng thanh xuân.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 12 sách Kết nối tri thức hay, ngắn gọn khác:

Tri thức Ngữ văn trang 91

Vội vàng

Trở về

Hồn Trương Ba, da Hàng thịt

Thực hành tiếng Việt trang 114

Viết bài phát biểu trong lễ phát động một phong trào hoặc một hoạt động xã hội

Thuyết trình về một vấn đề liên quan đến cơ hội và thách thức đối với đất nước

Củng cố, mở rộng trang 123

Khúc đồng quê

Bottom of Form