Soạn bài Tranh biện về một vấn đề đời sống (trang 85) - Ngắn nhất Ngữ văn 12 Kết nối tri thức

Soạn bài Tranh biện về một vấn đề đời sống

* Yêu cầu

- Nêu được rõ ràng quan điểm (tán thành hay phản đối) về vấn đề tranh biện.

- Đưa ra được các lí lē, bằng chứng thuyết phục để bảo vệ quan điểm của nhóm mình, phản bác quan điểm của nhóm đối lập.

- Thể hiện được sự tương tác tích cực trong quá trình tranh biện; biết lắng nghe và tôn trọng người tranh biện với mình.

- Có cử chi, điệu bộ và ngữ điệu linh hoạt, phù hợp; biết sử dụng hiệu quả phương tiện phi ngôn ngữ để tăng thêm tính thuyết phục.

1. Chuẩn bị tranh biện

a. Lựa chọn đề tài

Để có thể trở thành đề tài của một cuộc tranh biện, vấn đề đưa ra cần tạo được các luồng ý kiến trái ngược và tương đối cân bằng với nhau, tức mỗi bạn đều có những lí lẽ mạnh mẽ để bảo vệ cho quan điểm của mình. Ngoài ra, vấn đề tranh biện cần có phạm vi phù hợp, không quá rộng hay quá hẹp; có tính thời sự, thiết thực với đời sống, đáp ứng được sự quan tâm, chờ đợi của những người tham gia để cuộc tranh biện trở nên có ý nghĩa, gây được hứng thú. Vấn đề tranh biện thường được phát biểu dưới hình thức một ý kiến, một nhận định; những người tham gia sẽ thể hiện quan điểm tán thành hoặc phản đối. Ví dụ:

- Cần cấm ô tô đi vào trung tâm thành phố.

- Nên chọn nghề theo nhu cầu của thị trường lao động.

- Cần phát triển hình thức học và làm việc trực tuyến để thay thế dần hình thức học và làm việc truyền thống.

- Giáo dục ở Việt Nam cần chú trọng định hướng giáo dục khai phóng.

b. Lập đội tham gia tranh biện

Một cuộc tranh biện thường có sự tham gia của hai đội, thể hiện quan điểm trái ngược nhau. Mỗi đội có thể có 2- 3 thành viên. Ngoài ra, cần có người diễu hành và khán giả theo dõi, đánh giá, bình chọn. Mỗi người có thể tham gia vào đội tranh biện bảo vệ cho quan điểm mà mình tán thành hoặc vào đội tranh biện bảo vệ cho quan điểm mà thực ra mình muốn phản đối. Sự linh hoạt trong việc lựa chọn đội tranh biện giúp những người tham gia có điều kiện hiểu rõ và khai thác điểm mạnh cũng như điểm yếu của mỗi quan điểm để phát triển hiệu quả kĩ năng phản biện.

c. Nghiên cứu vấn đề đã chọn và chuẩn bị ý kiến tranh biện

Để chuẩn bị nội dung cho cuộc tranh biện, người tham gia cần chú ý:

- Tìm hiểu kĩ về vấn đề tranh biện, xem xét vấn để từ nhiều góc độ để nhận ra khả năng có những quan điểm khác biệt, đối lập.

- Dự kiến những lí lẽ có thể bị phản bác để suy nghĩ cách bảo vệ.

- Phân biệt ba loại lập luận để chuẩn bị và vận dụng hiệu quả trong quá trình tranh biện: Lập luận để chứng minh quan điểm của đội mình là đúng đắn; Lập luận để chứng minh quan điểm của phía đối lập là sai trái; Lập luận để bảo vệ quan điểm của đội mình trước ý kiến phản biện của đối phương.

d. Tìm hiểu quy tắc tranh biện

- Tranh biện là hình thức giao tiếp nhằm phân định sự đúng - sai, thuyết phục - không thuyết phục của các quan điểm. Tuy vậy, một cuộc tranh biện cần được diễn ra trên tinh thần bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau. Muốn vày, các bên tham gia tranh biện cần tuân thủ một số quy tắc (xem Tìm hiểu quy tắc tranh biện trong Bài 8 - Cấu trúc của văn bản thông tin, sách giáo khoa Ngữ văn 11, tập hai, tr. 87).

- Chú ý dùng cử chỉ phù hợp khi tranh biện. Trong quá trình tranh biện, có thể có những ý kiến phản biện gai góc, mỗi người cần điềm tĩnh, kiểm soát được thái độ và ngữ điệu nói.

2. Thực hành tranh biện

- Mở đầu cuộc tranh biện, người điều hành nêu vấn để, giới thiệu thành phần tham gia, nêu rõ mục đích, quy tắc tranh biện và có trách nhiệm đảm bảo cuộc tranh biện diễn ra theo đúng quy định. Các đội tham gia tranh biện theo tiến trình như đã được thực hành ở Bài 8, sách giáo khoa Ngữ văn 11, tập hai, tr. 87.

- Mỗi đội tham gia tranh biện có quyền khiếu nại với người điều hành nếu thấy đội kia vi phạm quy tắc tranh biện. Tuy vậy, các bên tham gia cần thể hiện thái độ cầu thị và có thể điều chỉnh ý kiến nếu thấy cần thiết. Sau khi hai phía hoàn thành phẩm tranh biện, cử tọa có thể đặt một số câu hỏi cho các đội tham gia.

- Phần kết thúc cuộc tranh biện, người điều hành tóm tắt các luận điểm chính về vấn đề tranh biện của phía tán thành và phía phản đối; tổ chức lấy ý kiến đánh giá, bình chọn của khán giả về các đội tranh biện, có thế có một đội được chỉ định làm "trọng tài".

Bài tham khảo:

Kính thưa các bạn,

Hôm nay, chúng ta sẽ thảo luận về một vấn đề đang được quan tâm rộng rãi trong thời đại số hóa: "Cần phát triển hình thức học và làm việc trực tuyến để thay thế dần hình thức học và làm việc truyền thống." Tôi xin đưa ra quan điểm của nhóm mình là tán thành việc phát triển hình thức học và làm việc trực tuyến để dần thay thế hình thức truyền thống.

* Lí lẽ và bằng chứng:

- Linh hoạt và tiện lợi:

Học và làm việc trực tuyến mang lại sự linh hoạt cao hơn, cho phép người học và nhân viên làm việc từ bất kỳ đâu và vào bất kỳ thời điểm nào. Theo nghiên cứu của FlexJobs, 73% nhân viên cho rằng làm việc từ xa giúp họ cân bằng công việc và cuộc sống tốt hơn. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian di chuyển mà còn giảm bớt căng thẳng và tăng hiệu quả công việc.

- Tiết kiệm chi phí:

Việc chuyển sang học và làm việc trực tuyến giúp tiết kiệm đáng kể chi phí liên quan đến cơ sở vật chất và đi lại. Các tổ chức giáo dục và doanh nghiệp có thể giảm chi phí thuê văn phòng, bảo trì, và tiện ích, đồng thời giảm gánh nặng tài chính cho học sinh, sinh viên và nhân viên. Theo một báo cáo của Global Workplace Analytics, các công ty có thể tiết kiệm từ 11.000 đến 30.000 USD mỗi năm cho mỗi nhân viên làm việc từ xa.

- Cải thiện tiếp cận và cơ hội học tập:

Hình thức học trực tuyến mở rộng cơ hội giáo dục cho nhiều đối tượng, đặc biệt là những người sống ở vùng sâu vùng xa hoặc những người có hạn chế về khả năng di chuyển. Theo báo cáo của UNESCO, giáo dục trực tuyến giúp tăng cường tiếp cận giáo dục cho hơn 60 triệu học sinh và sinh viên toàn cầu, giảm thiểu khoảng cách giáo dục giữa các khu vực.

* Phản bác quan điểm đối lập:

Nhóm đối lập có thể cho rằng học và làm việc trực tuyến thiếu sự tương tác trực tiếp và khó duy trì chất lượng. Mặc dù điều này có thể đúng trong một số trường hợp, nhưng các công nghệ hiện đại như video conference, công cụ cộng tác trực tuyến, và nền tảng học tập số đã và đang được cải thiện để tạo điều kiện cho sự tương tác và giao tiếp hiệu quả. Điều quan trọng là việc sử dụng công nghệ đúng cách và thiết lập các quy trình làm việc hợp lý.

* Tương tác tích cực:

Chúng tôi sẵn sàng lắng nghe ý kiến từ nhóm đối lập và thảo luận thêm về các thách thức của việc học và làm việc trực tuyến. Tuy nhiên, chúng tôi nhấn mạnh rằng việc phát triển hình thức này cần được cân nhắc kỹ lưỡng và tiếp tục đầu tư vào công nghệ và phương pháp để tối ưu hóa lợi ích.

Kết luận:

Tóm lại, việc phát triển hình thức học và làm việc trực tuyến không chỉ mang lại nhiều lợi ích về linh hoạt, tiết kiệm chi phí và cải thiện tiếp cận mà còn là xu hướng cần thiết trong bối cảnh hiện đại. Chúng tôi tin rằng việc dần thay thế hình thức truyền thống bằng hình thức trực tuyến sẽ mang lại hiệu quả cao hơn và đáp ứng nhu cầu của xã hội ngày nay. Cảm ơn các bạn đã lắng nghe.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 12 sách Kết nối tri thức hay, ngắn gọn khác:

Tri thức Ngữ văn trang 63

Pa-ra-na (Parana)

Giáo dục khai phóng ở Việt Nam nhìn từ Đông Kinh Nghĩa Thục

Đời muối

Thực hành tiếng Việt trang 78

Viết thư trao đổi về công việc hoặc một vấn đề đáng quan tâm

Tranh biện về một vấn đề đời sống

Củng cố, mở rộng trang 87

Sách thay đổi lịch sử loài người