Soạn bài Khái quát văn học Việt Nam từ Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến hết thế kỉ XX | Ngắn nhất Soạn văn 12

Soạn bài Khái quát văn học Việt Nam từ Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến hết thế kỉ XX (ngắn nhất)

Soạn bài Khái quát văn học Việt Nam từ Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến hết thế kỉ XX ngắn gọn:

Phần hướng dẫn học bài

Câu 1 (trang 18 sgk Ngữ văn lớp 12 Tập 1):

Những nét chính về tình hình lịch sử, xã hội, văn hóa (từ 1945 đến 1975):

- Vận động và phát triển dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản.

- Các sự kiện lớn tác động đến toàn dân tộc: Cuộc chiến tranh chống Pháp và chống Mỹ kéo dài suốt 30 năm; công cuộc xây dựng cuộc sống mới ở miền Bắc,…

- Nền kinh tế còn nghèo nàn và chậm phát triển.

- Điều kiện giao lưu văn hóa với nước ngoài không thuận lợi.

Câu 2 (trang 18 sgk Ngữ văn lớp 12 Tập 1):

- Văn học Việt Nam từ 1945 – 1975 phát triển qua 3 chặng:

+ Chặng đường từ năm 1945 đến năm 1954;

+ Chặng đường từ năm 1955 đến năm 1964;

+ Chặng đường từ năm 1965 đến năm 1975.

- Những thành tựu chủ yếu của mỗi chặng:

* Chặng đường từ năm 1945 đến năm 1954:

- Văn học gắn bó sâu sắc với cách mạng và kháng chiến chống Pháp; khám phá sức mạnh và những phẩm chất tốt đẹp của quần chúng nhân dân; thể hiện niềm tự hào dân tộc và niềm tin vào tương lai tất thắng của cuộc kháng chiến.

- Thành tựu chính: Truyện ngắn và kí có những tác phẩm tiêu biểu là Một lần tới Thủ đô, Trận phố Ràng của Trần Đăng, Đôi mắt và nhật kí Ở rừng của Nam Cao,… Thơ có Cảnh khuya, Rằm tháng giêng của Hồ Chí Minh, Bên kia sông Đuống của Hoàng Cầm,… Kịch có Bắc Sơn, Những người ở lại của Nguyễn Huy Tưởng,…

* Chặng đường từ năm 1955 đến năm 1964:

- Văn học thể hiện hình ảnh người lao động, ngợi ca những thay đổi của đất nước và con người trong bước đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội với cảm hứng lãng mạn, tràn đầy niềm vui, niềm lạc quan tin tưởng và tình cảm sâu nặng với miền Nam.

- Thành tựu:

+ Văn xuôi mở rộng đề tài, bao quát nhiều vấn đề hiện thực cuộc sống. Một số tác phẩm đề tài kháng chiến chống Pháp: Sống mãi với Thủ đô (Nguyễn Huy Tưởng), Trước giờ nổ súng (Lê Khâm),…; đề tài hiện thực cuộc sống trước Cách mạng tháng Tám: Tranh tối tranh sáng (Nguyễn Công Hoan), Mười năm (Tô Hoài),…; đề tài công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa: Sông Đà (Nguyễn Tuân), Mùa lạc (Nguyễn Khải),…

+ Thơ ca phát triển mạnh với các tập thơ xuất sắc: Gió lộng (Tố Hữu), Ánh sáng và phù sa (Chế Lan Viên),…

+ Kịch nói cũng phát triển với các vở Một đảng viên (Học Phi), Ngọn lửa (Nguyễn Vũ),…

* Chặng đường từ năm 1965 đến năm 1975:

- Văn học tập trung viết về cuộc kháng chiến chống đế quốc Mĩ với chủ đề ca ngợi tinh thần yêu nước và chủ nghĩa anh hùng cách mạng.

- Thành tựu chính:

+ Văn xuôi với những tác phẩm phản ánh cuộc sống chiến đấu và lao đọng, khắc họa thành công con người Việt Nam anh dung, kiên cường, bất khuất: Người mẹ cầm súng (Nguyễn Thi), Rừng xà nu (Nguyễn Trung Thành), tiểu thuyết Cửa sông và Dấu chân người lính (Nguyễn Minh Châu),…

+ Thơ những năm chống Mĩ là một bước tiến mới của nền thơ Việt Nam hiện đại với những tác phẩm có tiếng vang: Ra trận, Máu và hoa (Tố Hữu), Hoa ngày thường – Chim báo bão (Chế Lan Viên), Đầu súng trăng treo (Chính Hữu),…

+ Kịch cũng có những thành tựu đáng ghi nhận: Quê hương Việt Nam (Xuân Trình), Đại đội trưởng của tôi (Đào Hồng Cẩm),…

Câu 3 (trang 18 sgk Ngữ văn lớp 12 Tập 1):

Đặc điểm cơ bản của văn học Việt Nam từ Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến năm 1975:

- Vận động theo hướng cách mạng hóa, gắn bó sâu sắc với vận mệnh chung của đất nước:

+ Nền văn học vận động theo hướng cách mạng hóa: Nền văn học mới có khuynh hướng tư tưởng chủ đạo là tư tưởng cách mạng, văn học trước hết là vũ khí phục vụ sự nghiệp cách mạng với kiểu nhà văn mới: nhà văn – chiến sĩ.

+ Gắn bó sâu sắc với vận mệnh chung của đất nước: Quá trình vận động, phát triển của nền văn học mới ăn nhịp với từng chặng đường lịch sử của dân tộc, theo sát từng nhiệm vụ chính trị của đất nước.

=> Văn học tập trung vào 2 đề tài lớn:

+ Đề tài Tổ quốc: Bảo vệ đất nước, đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

+ Đề tài xây dựng chủ nghĩa xã hội: Đề cao lao động, ngợi ca những phẩm chất tốt đẹp của người lao động.

- Nền văn học hướng về đại chúng:

+ Quan niệm mới về đất nước: đất nước của nhân dân.

+ Văn học có tính nhân dân sâu sắc và nội dung nhân đạo mới.

- Nền văn học chủ yếu mang khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn:

+ Khuynh hướng sử thi: văn học đề cập đến những vấn đề có ý nghĩa lịch sử và có tính chất toàn dân tộc; nhân vật chính là những con người đại diện cho tinh hoa và khí phách, phẩm chất và ý chí của dân tộc; lời văn sử thi mang giọng diệu ngợi ca.

+ Cảm hứng lãng mạn: khẳng định phương diện lí tưởng của cuộc sống mới và và đẹp của con người mới, ca ngợi chủ nghĩa anh hùng cách mạng và tin tưởng vào tương lai tươi sáng của dân tộc.

=> Khuynh hướng sử thi kết hợp cảm hứng lãng mạn làm cho văn học giai đoạn này thấm nhuần tinh thần lạc quan, đáp ứng nhu cầu phản ánh hiện thực cách mạng.

Câu 4 (trang 18 sgk Ngữ văn lớp 12 Tập 1):

Nguyên nhân văn học Việt Nam từ năm 1975 đến hết thế kỉ XX phải đổi mới:

- Năm 1975, đất nước thống nhất nhưng gặp khó khăn về kinh tế, đòi hỏi đất nước phải đổi mới.

- Từ năm 1986, đất nước bước vào công cuộc đổi mới, tiếp xúc rộng rãi với văn hóa nhiều nước trên thế giới, thúc đẩy nền văn học cũng phải đổi mới.

Câu 5 (trang 18 sgk Ngữ văn lớp 12 Tập 1):

Những thành tựu ban đầu của văn học Việt Nam từ năm 1975 đến hết thế kỉ XX:

- Thơ: Vẫn có những tác phẩm ít nhiều tạo được sự chú ý của người đọc (trường ca Những người đi tới biển của Thanh Thảo, tập thơ Tự hát của Xuân Quỳnh,…)

- Văn xuôi có nhiều khởi sắc hơn thơ ca. Sau 1975, một số cây bút đổi mới cách viết về chiến tranh, cách tiếp cận hiện thực đời sống như Nguyễn Trọng Oánh với Đất trắng, tiểu thuyết Gặp gỡ cuối năm của Nguyễn Khải,… Từ năm 1986, văn xuôi khởi sắc với các tập truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa, Cỏ lau của Nguyễn Minh Châu, Bến không chồng của Dương Hướng,..

- Từ sau 1975, kịch nói phát triển mạnh mẽ với các vở kịch như: Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ,…

=> Từ năm 1975 và nhất là từ năm 1986, văn học bước vào thời kì đổi mới, vận động theo hướng dân chủ hóa, mang tính nhân bản, nhân văn sâu sắc; có tính chất hướng nội, quan tâm nhiều hơn tới số phận cá nhân trong những hoàn cảnh phức tạp, đời thường; có nhiều tìm tòi đổi mới về nghệ thuật.

Phần luyện tập (trang 19 sgk Ngữ văn lớp 12 Tập 1)

- Giải thích: Ý kiến của Nguyễn Đình Thi đề cập tới mối quan hệ giữa văn nghệ và kháng chiến.

- Bình luận: Đây là một ý kiến đúng đắn, vì:

+ Một mặt, văn nghệ phụng sự kháng chiến – đó là mục đích của nền văn nghệ mới trong hoàn cảnh đất nước có chiến tranh, thực hiện đúng chức năng của văn nghệ là phản ánh hiện thực đời sống.

+ Mặt khác, chính hiện thực cách mạng và kháng chiến đã đem đến cho văn nghệ một sức sống mới, tạo nên nguồn cảm hứng sáng tạo mới cho văn nghệ.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 12 ngắn gọn, hay khác:

Soạn bài Nghị luận về một tư tưởng đạo lý

Soạn bài Tuyên ngôn Độc lập (Hồ Chí Minh) - Phần một: Tác giả 

Soạn bài Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt 

Soạn bài Viết bài làm văn số 1: Nghị luận xã hội 

Soạn bài Tuyên ngôn Độc lập (Tiếp theo)