Soạn bài Thuyết trình về một vấn đề xã hội - Ngắn nhất Cánh diều

Soạn bài Thuyết trình về một vấn đề xã hội

1. Định hướng

Để thuyết trình về một vấn đề xã hội, các em cần chú ý:

- Lựa chọn vấn đề thuyết trình

- Xác định thời lượng thuyết trình và đối tượng người nghe để lựa chọn nội dung, cách trình bày phù hợp

- Chuẩn bị dàn ý bài thuyết trình và các tư liệu, tranh, ảnh, thiết bị hỗ trợ

- Sử dụng ngôn ngữ kết hợp với nét mặt, ánh mắt, giọng điệu… phù hợp với nội dung bài thuyết trình.

2. Thực hành

Bài tập trang 38 sgk Ngữ Văn 10 tập 1: Chọn 1 trong 2 vấn đề sau để thuyết trình trước lớp:

Đề 1: Suy nghĩ của em về việc nhận lỗi và đổ lỗi cho người khác.

Đề 2: Làm thế nào để con người vượt lên số phận của chính mình trong cuộc sống?  

Hướng dẫn:

Đề 1:

* Dàn ý bài nói:

I. Mở bài:

- Lời giới thiệu thông tin cá nhân: Họ và tên…… Lớp….. Trường……

- Giới thiệu và nêu vấn đề:  Không ai có thể đi đến thành công mà không qua những sai lầm. Sai lầm, lỗi lầm là điều tất yếu trong cuộc sống. Thế nhưng, khi xảy ra lỗi lầm, nhiều người không dám nhận lấy lỗi để sữa chữa, khắc phục mà thường đổ lỗi lỗi cho người khác.

II. Thân bài:

1. Giải thích:

+ “Đổ lỗi” là hành vi con người cố tình chối bỏ lỗi lầm của mình, hoặc viện cớ do lí do khách quan, hoặc đổ tội cho người khác. Đây là một hiện tượng đáng buồn thường gặp trong cuộc sống hằng ngày.

2. Biểu hiện của hiện tượng đổ lõi cho người khác:

+ Các nhà thầu xây dựng yếu kém, ăn bớt vật liệu khiến công trình sụp đổ, gây tai nạn, không chịu nhận trách nhiệm mà đổ lỗi do địa hình, khí hậu. VD: Vụ sập cầu Chu Va ở tỉnh Lai Châu năm 2014.

+ Thất bại trong cuộc sống, nhiều người đổ lỗi do hoàn cảnh khó khăn, nghèo khó mà quên mất rằng cũng nhiều người nhờ nỗ lực không ngừng mà làm giàu từ hai bàn tay trắng.

+ Học sinh lười biếng, không chăm chỉ học tập đạt kết quả kém lại đổ lỗi cho chương trình sách giáo khoa nặng nề…

3. Nguyên nhân của hiện tượng mọi người luôn đổ lỗi cho nhau:

– Do sự lười nhác, không cống hiến mà chỉ mong thụ hưởng của nhiều người. Khi nhìn thấy sai lầm của người khác hoặc bản thân gây ra sai lầm, họ vẫn vô tâm, không tích cực ngăn chặn hoặc khác phục để hạn chế tổn hại.

+ Do con người hèn nhát, không dám đối mặt với lỗi lầm của mình. Nhiều người chỉ vì quá hèn nhát, sợ hãi khi xảy ra sai lầm, họ đã trốn tránh, thoái thác trách nhiệm, đổ lối cho người khác khiến cho hậu quả của hành động ấy còn lớn hơn hậu quả do sai làm ấy gây ra.

+ Do con người ích kỉ, thiếu trách nhiệm, chỉ muốn đùn đẩy phần khó khăn cho người khác. Nhiều người chỉ biết đến lợi ích của bản thân mình, không quan tâm đến người khác. Khi sai lầm xảy ra, họ chỉ cố sức bảo vệ mình, bỏ mặc người khác dù hậu quả có thế nào đi chăng nữa. Những kẻ vô tâm ấy thường gây nên những tổn thất rất lớn cho xã hội.

+ Do lòng tham khiến cho con người mở mắt, sẵn sàng làm những việc trái với lương tâm và tìm cách đổ vạ cho người khác… Để vét đầy túi tham, nhiều kẻ đã bất chấp lương tâm, làm những việc tàn nhẫn chỉ để có được điều mình mong muốn.

4. Hậu quả của việc đổ lỗi cho người khác:

+ Hiện tượng đổ lỗi gây mất đoàn kết trong tập thể, khi không ai nhận trách nhiệm về mình cứ cứ đùn đẩy cho người khác.

+ Hiện tượng đổ lỗi không giúp khắc phục hậu quả gây ra, mà trái lại càng làm việc khắc phục hậu quả thêm trì trệ, khiến hậu quả càng nghiêm trọng.

+ Hiện tượng đổ lỗi khiến chúng ta trở thành kẻ vô trách nhiệm, tự huyễn hoặc bản thân rằng mình không bao giờ sai, từ đó không thể tiến bộ, hoàn thiện mình.

+ Nếu xã hội ai cũng chỉ biết đổ lỗi mà không có tinh thần trách nhiệm, khắc phục sai lầm, thì xã hội đó sẽ trở nên trì trệ, chậm phát triển.

5. Giải pháp khắc phục:

+ Mỗi cá nhân cần biết tự ý thức, có tinh thần trách nhiệm, dũng cảm nhận lỗi, sửa lỗi.

+ Gia đình, nhà trường giáo dục con em hình thành ý thức nhận lỗi; người lớn phải làm gương cho trẻ em, không ngần ngại nói “Xin lỗi” khi mình mắc sai lầm và có cách thức cụ thể, thiết thực để sửa chữa lỗi lầm.

+ Ngoài ra, mọi người cũng nên khoan dung tạo điều kiện cho người mắc sai lầm sửa sai.

6. Phê phán:

Có nhiều người khi phạm phải lỗi lầm đã hèn nhát lẫn trốn và đổ lỗi cho người khác. Những người như thế thật đáng lên án.

7. Bài học nhận thức:

– Dám nhận lỗi là một hành động dũng cảm, là sống có trách nhiệm đối với công việc, bản thân và người khác.

III. Kết bài:

- Không có lỗi lầm sẽ không có thành công. Mỗi lỗi lầm sẽ giúp bạn trưởng thành hơn. Hãy dũng cảm nhận lỗi, tích cực khắc phục sai lầm càng nhanh càng tốt để làm giảm bớt những tổn hại do hành động nhút nhát của chúng ta gây ra.

- Lời cảm ơn mọi người đã chú ý lắng nghe.

* Bài nói mẫu tham khảo:

Xin chào thầy cô và các bạn. Tôi tên là: ……….., Học sinh lớp: ……, Trường…………

Chúng ta đôi khi mắc sai lầm gây ra hậu quả đáng tiếc nào đó hoặc khiến người khác phải tổn thương. Sai lầm là tất yếu của cuộc sống. Vậy trước lỗi lầm gây ra, bạn chọn nhận lỗi hay đổ lỗi cho người khác, cho hoàn cảnh?

Nhận lỗi là biết nhận thức được cái sai của bản thân, từ đó có những hành vi như xin lỗi, sửa sai, khắc phục hậu quả. Đây là thái độ cần có, là việc nên làm sau khi mắc lỗi. Vì sao vậy?

Xin lỗi và nhận lỗi thể hiện ý thức trách nhiệm của bản thân đối với những hành vi mà mình gây nên, thể hiện văn hóa ứng xử, phẩm chất nhân cách của một cá nhân, thể hiện phép lịch sự trong giao tiếp cộng đồng.

"Một lời xin lỗi vụng về vẫn tốt hơn sự im lặng". Việc nhận lỗi khiến bạn cảm thấy thanh thản, nhẹ nhõm hơn. Bạn không phải day dứt, suy nghĩ quá nhiều về điều mình trót gây ra. Nếu gây sai lầm mà không nhận lỗi ngay, thì sai lầm ấy sẽ trở thành ung nhọt trong lòng khiến ta nhức nhối không yên. Bạn sẽ sống sao nếu cứ phải canh cánh mãi về điều đó?

Người biết nhận lỗi sẽ tăng được thiện cảm, lòng tin của mọi người xung quanh. Bởi nhận lỗi đồng nghĩa với việc tôn trọng phép tắc, tôn trọng người khác. Ai cũng muốn được tôn trọng và đáng được tôn trọng. Thử hỏi, nếu bạn mắc sai lầm mà im lặng ngơ đi, không nhận lỗi, thì mọi người sẽ nghĩ về bạn như thế nào? Họ còn tin tưởng bạn nữa không?

Việc nhận lỗi còn giống như liều thuốc xoa dịu những tổn thương, đau lòng đối với người mà ta mắc lỗi; làm nhẹ bớt cơn thịnh nộ ở họ và có khả năng ngăn chặn những sự việc đáng tiếc xảy ra. Như vậy, nhận lỗi giúp tháo gỡ vướng mắc, giải quyết mâu thuẫn, chữa lành tổn thương, cải thiện mối quan hệ giữa người với người. Nếu biết ơn làm tăng thêm hạnh phúc trong cuộc sống thì nhận lỗi là con đường hóa giải đầu tiên những đau khổ, tổn thương.

Nhận lỗi một khi đã trở thành thói quen, thành văn hóa ứng xử của cộng đồng sẽ giúp xã hội trở nên văn minh, tốt đẹp hơn. Con người có thể chung sống cùng nhau, hòa hợp với nhau trong xã hội một phần nhờ văn hóa xin lỗi và nhận lỗi.

Nhận lỗi có thể trở thành nét đẹp văn hóa của một đất nước. Nhật Bản là đất nước nổi tiếng với nét đẹp văn hóa này. Có chuyện kể rằng quản lí nhà ga tàu điện đã gửi lời tạ lỗi vì khởi hành tàu sớm hơn mất... 20 giây. Họ nhận lỗi vì việc không kiểm soát được thời gian này có thể ảnh hưởng tới những tuyến tàu khác hoặc khiến cho một vài người khách chậm chân mà bỏ lỡ chuyến tàu. Cho đến các vị lãnh đạo hàng đầu, quan chức chính phủ Nhật Bản cũng sẵn sàng cúi đầu xin lỗi người dân. Họ sẵn sàng hạ cái tôi và danh tiếng bản thân xuống để đổi lấy sự tin tưởng của người dân.

Có thể nói, nhận lỗi là cần thiết, song nhận lỗi phải chân thành, phải đi cùng hành vi sửa sai. Nếu nhận lỗi để cho có thì chỉ là lời nói gió bay, sao có thể tạo lòng tin ở người khác? Sự chân thành ngay cả trong cách nhận lỗi luôn luôn được ghi nhận. Vậy nên, hãy biết nhận lỗi bằng cả tấm lòng. Ngoài ra, nhận lỗi cũng cần đúng thời điểm. Tốt nhất là ngay sau khi bạn gây ra lỗi lầm. Càng để lâu, ngần ngại, càng khiến bạn và đối phương đau khổ, tổn thương.

Nếu nhận lỗi là văn hóa, là liều thuốc chữa bách bệnh, là cánh cửa để bước vào một nền văn hóa lịch thiệp, tôn trọng và đầy đạo đức thì ngược lại, đổ lỗi là hành vi đáng phê phán – là một trong những biểu hiện của người có EQ thấp.

Đổ lỗi là mắc sai lầm nhưng không chịu thừa nhận trách nhiệm về mình mà lại đẩy trách nhiệm về người khác, hoặc cho rằng cái sai của mình là do lỗi của người khác. Khoa học gọi hiện tượng này là "tâm lí nạn nhân".

Nhận lỗi thì khó, còn đổ lỗi lại rất dễ, nên nhiều người thích "đóng vai nạn nhân" là vì vậy. Có người đổ lỗi do mất kiểm soát cảm xúc. Lại có người coi đổ lỗi là một cách để tự vệ để không ai nhìn thấy khiếm khuyết của bản thân, để khỏi cảm giác tội lỗi và lo lắng, khỏi sự phán xét của người khác hoặc pháp luật.

Một người không may làm vỡ một chiếc cốc. Nếu là người có trách nhiệm, sẽ lập tức xin lỗi. Nếu là người quen đổ lỗi, có thể sẽ cho rằng do ai đó để hớ hênh. Đổ lỗi là cách ứng xử đáng phê phán.

Đáng phê phán bởi nó làm xấu xí, nhem nhuốc nhân cách của con người. Đáng phê phán bởi sự vô trách nhiệm ấy sẽ khiến không chỉ chính bản thân họ không nhận được hảo cảm, lòng tin của người khác mà còn khiến người với người thêm xa cách. Những người quen đổ lỗi sẽ không giữ được vị thế trong lòng mọi người. Ai muốn kết giao với kẻ chỉ thích đổ lỗi cho người xung quanh đâu?

Mặt khác, đổ lỗi còn khiến con người không nhận ra sai lầm của bản thân để tìm cách khắc phục. Hiệu suất công việc và khả năng thành công sẽ thu hẹp lại, đánh mất cơ hội phát triển của bản thân. Thật lợi bất cập hại.

Đối với tập thể, đổ lỗi cho người khác sẽ gây tâm lí nghi ngờ lẫn nhau, làm mất đoàn kết, ảnh hưởng đến công việc chung. Nếu xã hội tồn tại nhiều những kẻ thích "đóng vai nạn nhân" như vậy thì thật hỗn loạn, thật – giả, tốt – xấu, sáng – tối sẽ trở nên không thể phân biệt được nữa.

"Lùi một bước, trời cao biển rộng." Danh ngôn này quả không sai. Đổ lỗi có thể gây nhiều hậu quả khó lường, còn nhận lỗi lại có thể mang đến nhiều điều tốt đẹp. Vậy không nên đổ lỗi, mà hãy học cách nhận lỗi. Cúi đầu nhận lỗi không phải là hèn hạ hay thất bại. Đó là phép lịch sự, thể hiện sự tôn trọng người đối diện và giương cao phẩm chất cao thượng của con người. Tinh thần khiêm nhường và không đổ lỗi rất đáng được coi trọng và học tập.

Đề 2:

* Dàn ý bài nói:

I. Mở bài:

- Lời giới thiệu thông tin cá nhân: Họ và tên…… Lớp….. Trường……

- Dẫn dắt, nêu vấn đề cần nghị luận: Làm thế nào để con người vượt lên số phận của chính mình trong cuộc sống? 

II. Thân bài

* Luận điểm 1: Vượt lên chính mình nghĩa là gì?

Vượt lên chính mình là vượt qua những giới hạn của bản thân trên nhiều góc độ, khách quan cũng như chủ quan. Vượt lên số phận là nghị lực vượt qua nghèo khổ, bệnh tật, những khó khăn, nghịch cảnh, thử thách, những đau buồn trong cuộc sống.

* Luận điểm 2: Biểu hiện của vượt lên chính mình.

Vượt lên trên chính mình là chiến thắng những ham muốn cá nhân: ham chơi, ham danh lợi, đắm chìm trong tình yêu…;chiến thắng những tật xấu của bản thân: ích kỉ, ghen tị, thù hận, kiêu căng, tự ti, mặc cảm, lo âu, sợ sệt, nóng nảy…Vượt qua những hạn chế về trí tuệ, về năng lực của bản thân: thiếu tự tin, ít nói, vụng về trong giao tiếp…

* Luận điểm 3: Vai trò, ý nghĩa của sự vượt lên số phận của chính mình trong cuộc sống:

Nghị lực giúp con người đối chọi với khó khăn, vượt qua thử thách của cuộc sống một cách dễ dàng hơn. Ví dụ: Bill Gate…

Có niềm tin vào bản thân, tinh thần lạc quan để theo đuổi đến cùng mục đích, lí tưởng sống.

Thay đổi được hoàn cảnh số phận, cuộc sống có ích, có ý nghĩa hơn.

Trở thành những tấm gương về ý chí, nghị lực vượt lên số phận.

Người có ý chí nghị lực sẽ luôn được mọi người ngưỡng mộ, cảm phục, đồng thời tạo được lòng tin ở người khác.

* Bình luận, mở rộng

– Phê phán những người không có ý chí, nghị lực:

Những người chưa làm nhưng thấy khó khăn đã nản chí, thấy thất bại thì hủy hoại và sống bất cần đời.

Những người có điều kiện đầy đủ nhưng không chịu học tập, buông thả, không nghĩ đến tương lai.

Những người khi gặp khó khăn là buông xuôi, nản chí, phó mặc cho số phận.

=> Lối sống cần lên án gay gắt.

– Phương hướng rèn luyện:

Rèn luyện ý chí, nghị lực, luôn biết vươn lên, vượt qua khó khăn trong cuộc sống.

Biết chấp nhận những khó khăn, thử thách, coi khó khăn, thử thách là môi trường để tôi luyện.

* Bài học nhận thức và hành động:

Cuộc sống nhiều gian nan, thử thách thì nghị lực sống là rất quan trọng.

Cần phải học cách rèn luyện mình để có thể vững vàng và trưởng thành hơn sau mỗi lần vấp ngã.

Rèn luyện bản thân thành người có ý chí và nghị lực để vượt qua mọi chông gai và thử thách trên chặng đường dài.

Lên án, phê phán những người sống mà không có ý chí nghị lực, không có niềm tin về cuộc sống.

Học tập những tấm gương sáng để đi tới thành công.

III. Kết bài

- Khẳng định lại vai trò quan trọng của sự vượt lên chính mình trong cuộc sống.

- Liên hệ bản thân.

- Lời cảm ơn mọi người đã chú ý lắng nghe.

* Bài nói mẫu tham khảo:

Xin chào thầy cô và các bạn. Tôi tên là: ……….., Học sinh lớp: ……, Trường…………

Cuộc sống luôn đặt ra cho chúng ta những trở ngại để vượt qua. Mỗi khi vượt lên một khó khăn nào đó, ta được nhận về một thành quả nhất định. Không có thành công nào đến với ta một cách dễ dàng. Càng khó khăn, cần phải quyết tâm cao hơn để tồn tại. Vậy làm thế nào để con người vượt lên số phận của chính mình trong cuộc sống? 

Trước hết cần hiểu: Vượt lên chính mình nghĩa là gì?

Vượt lên chính mình là vượt qua những giới hạn của bản thân trên nhiều góc độ, khách quan cũng như chủ quan. Vượt lên số phận là nghị lực vượt qua nghèo khổ, bệnh tật, những khó khăn, nghịch cảnh, thử thách, những đau buồn trong cuộc sống.

Vượt lên trên chính mình là chiến thắng những ham muốn cá nhân: ham chơi, ham danh lợi, đắm chìm trong tình yêu…;chiến thắng những tật xấu của bản thân: ích kỉ, ghen tị, thù hận, kiêu căng, tự ti, mặc cảm, lo âu, sợ sệt, nóng nảy…Vượt qua những hạn chế về trí tuệ, về năng lực của bản thân: thiếu tự tin, ít nói, vụng về trong giao tiếp…

Cần phải là gì để có đủ nghị lực vượt qua chính mình?

Cuộc sống luôn đặt ra cho chúng ta những khó khăn thử thách. Bởi thế để có nghị lực và niềm tin vượt qua chính mình ta cần phỉ có tầm nhìn xa, có hoài bão lớn, có chí hướng cao đẹp, quyết tâm mạnh mẽ, có nghị lực phi thường để thực hiện những gì mình thích, hoàn thành ước mơ của mình. Luôn kiên trì,nhẫn nại để theo đuổi và đạt bằng được những mục tiêu trong cuộc sống, biết biến những điều không may thành một động lực mạnh mẽ, dũng cảm vượt lên tất cả để làm được những gì mà trước đó không ai tin là có thể làm được.

Có tinh thần lạc quan, luôn tin tưởng ở tương lai. Sau những thất bại và mỗi lần vấp ngã biết đứng lên vững vàng hơn, mạnh mẽ hơn, tự tin hơn để cảm nhận và khám phá cuộc sống, tiếp tục thực hiện ước mơ và sẵn sàng đương đầu với thử thách mới. Biết biến những sai lầm thành một cơ hội mới mẻ, biết rút ra những bài học, những kinh nghiệm vô giá để khơi dậy sức mạnh tiềm ẩn của mình.

Không quá tự ti, mặc cảm, hay phủ nhận những yếu kém, sai lầm của bản thân mà phải dũng cảm nhìn nhận để hạn chế, khắc phục tiến tới chiến thắng nó.

Một khi ta vượt qua được chính mình ta sẽ hoàn toàn làm chủ bản thân, làm chủ sự nghiệp và các giá trị tốt đẹp trng cuộc sống. Người vượt qua được những hạn chế của bản thân sẽ đạt được nhiều thành tựu, đem lại niềm vui, hạnh phúc cho bản thân, gia đình và cho xã hội, ược mọi người kínhtrọng, tin yêu và giúp đỡ.

Trong cuộc sống vẫn còn có rất nhiều người sống hèn nhát, yếu đuối, ngại khó và sớm đầu hàng số phận, chấp nhận một cuộc sống nhỏ bé. Họ luôn tự ti mặc cảm, không dám tin vào bản thân mình. Sống như thế sẽ trở thành gánh nặng có gia đình, cho xã hội. Những người như thế thật đáng chê trách.

Học tập những tấm gương vượt khó. Nhìn lại những hạn chế của bản thân và quyết tâm vượt lên trên những hạn chế đó để đạt được những mục tiêu đề ra. Đó là sống có nghị lực, sống mạnh mẽ và hữa ích. Chiến thắng bản thân là chiến thắng hiển hách nhất.

Không có thiên tài nếu không có nghị lực. Không có thành công nếu không có cố gắng. Chiến thắng bản thân, chiến thắng nghịch cảnh không chỉ là điều bắt buộc mà còn là phẩm chất cần phải có ở mỗi con người.

Ý nghĩa của việc vượt lên chính mình: Biết vượt lên chính mình giúp con người đối chọi với khó khăn, vượt qua thử thách của cuộc sống một cách dễ dàng hơn. Nick Vujic đã không ngần ngại đặt ra mục tiêu phải sống như một con người bình thường du không có tay và chân. Nhờ tinh thần biết vượt qua khiếm khuyết của bản thân, anh đã chiến thắng đớn đau và trở ngại, sống một cuộc đời hạnh phúc. Số phận cướp của Nick tay, chân nhưng lại cho anh một tinh thần thép. Nick có thể chơi golf, lướt ván và du lịch vòng quanh thế giới để truyền cảm hứng cho hàng triệu người.

Dũng cảm vượt lên chính mình giúp con người có niềm tin vào bản thân, tinh thần lạc quan để theo đuổi đến cùng mục đích, lí tưởng sống. Tình yêu nước thiết tha, khát vọng giải phóng dân tộc đã thôi thúc người thanh niên Nguyễn Ái Quốc ra đi tìm đường cứu nước. Sau 30 năm bôn ba khắp thế giới, trải qua không biết bao nhiêu gian khổ, hiểm nguy, cuối cùng Bác cũng đã tìm thấy được lý tưởng và trở về lãnh đạo nhân dân kháng chiến cho đến ngày toàn thắng. Ý chí kiên định, lý tưởng lớn lao, sẵn sàng vượt qua khó khăn, thử thách vươn tới thành công đã giúp Hồ Chí Minh làm nên sự nghiệp cách mạng phi thường.

Dũng cảm vượt lên chính mình giúp con người thay đổi được hoàn cảnh số phận, cuộc sống có ích, có ý nghĩa hơn.

Trở thành những tấm gương về ý chí, nghị lực vượt lên số phận. Chứng bại não đã khiến Stephen Hawking sống trên chiếc xe lăn. Dù những khó khăn như vậy nhưng không có gì có thể ngăn cản ông kết hôn hai lần, nuôi ba đứa con và trở thành một trong những nhà khoa học lỗi lạc nhất của mọi thời đại. Ông lạc quan cho rằng vì không phải lo nghĩ nhiều về cuộc sống, ông có nhiều thời gian hơn cho khoa học. Và đó là niềm vui lớn nhất của ông.

Người có tinh thần vượt lên chính mình sẽ luôn được mọi người ngưỡng mộ, cảm phục, đồng thời tạo được lòng tin ở người khác. Trong cuộc sống, những ai trong khó khăn mà không đầu hàng, trước thử thách mà không gục ngã laf tấm gương sáng để người khác học tập, noi theo.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 10 sách Cánh diều hay, ngắn gọn khác:

Tự đánh giá: Nữ Oa

Hướng dẫn tự học trang 42

Kiến thức ngữ văn trang 43

Cảm xúc mùa thu

Tự tình (bài 2)