Soạn bài Đừng gây tổn thương - Ngắn nhất Cánh diều

Soạn bài Đừng gây tổn thương

1. Chuẩn bị

Yêu cầu (trang 100 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

- Đừng gây tổn thương là văn bản trích từ tác phẩm Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay của Ca-ren Ca-xây (Karen Casey).

- Đọc trước văn bản Đừng gây tổn thương và tìm hiểu thêm về tác giả, tác phẩm; lựa chọn những thông tin liên quan để giúp em hiểu thêm văn bản nghị luận này.

Trả lời:

- Tìm hiểu thêm về tác giả Ca-ren Ca-xây (Karen Casey) và tác phẩm Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay:

+ Tác giả Ca-ren Ca-xây sinh năm 1947, là tác giả Mỹ nổi tiếng chuyên về tâm lí và nghệ thuật sống.

+ Văn bản Đừng gây tổn thương trích trong tác phẩm Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay. Bài viết nghiêng nhiều về lí lẽ và lập luận, còn bằng chứng chủ yếu được khơi gợi từ những tình huống thực tế, phổ biến mà bất cứ ai cũng có thể đã trải qua.

+ Tác phẩm Khi ta thay đổi, thế giới sẽ đổi thay đã truyền đạt đến người đọc một điều nhận định về cuộc sống này chưa hẳn là điều mới mẻ nhưng có lẽ bạn đôi lúc đã quên mất điều đó mà thôi. Ở tác phẩm này tác giả đã nêu lên cho bản thân độc giả 2 sự lựa chọn mà bản thân chúng ta cần lựa chọn. Lựa chọn thứ nhất là rơi vào thất vọng, tê liệt mặc cho sự sợ hãi lấn lướt bạn hay mặt khác bạn chọn cho mình một trái tim rộng mở hàn gắn bản thân với người khác bằng cách thay đổi thói quen trong mối quan hệ. Chúng ta không thể nào thay đổi một ai đó cũng chẳng thể thay đổi hoàn cảnh sống nhưng chúng ta có thể thay đổi chính bản thân mình, thay đổi từ cách ứng xử, suy nghĩ trước khi hành động, học được một trái tim yêu thương thay vì phản ứng bằng thái độ tổn thương một ai đó.

2. Đọc hiểu

* Nội dung chính:

- Văn bản “Đừng gây tổn thương” thể hiện rõ ràng quan điểm, cách lập luận của tác giả về một vấn đề thực tế mà bất cứ ai cũng có thể gặp phải: vô tình hoặc cố ý gây tổn thương tinh thần cho những người xung quanh, trong đó có cả người thân, bạn bè. Từ đó thuyết phục mọi người cần có ý thức về lời nói và hành động, học tập và rèn luyện những thói quen tốt, nhất là thói quen giao tiếp, ứng xử tích cực, tiến bộ.

* Trả lời câu hỏi giữa bài

Câu 1 (trang 101 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Chú ý cách nên vấn đề của tác giả

Trả lời:

- Tác giả nêu vấn đề bằng cách đặt câu hỏi “Đừng bao giờ khiến người khác tổn thương “ ư ? rồi phân tích, dẫn dắt người đọc vào vấn đề cần bàn luận.

Câu 2 (trang 101 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Các câu hỏi mở đầu phần 2 hướng vào vấn đề gì?

Trả lời:

- Các câu hỏi mở đầu phần 2 hướng vào vấn đề không nên gây tổn thương cho người khác bằng lời nói.

Câu 3 (trang 102 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Chú ý cách nhận ra việc mình đã làm tổn thương người khác.

Trả lời:

- Cách nhận ra việc mình đã làm tổn thương người khác: Cặp mắt trừng trừng, ánh nhìn lơ đi, cái nhếch mép hay đôi môi trễ xuống… bộc lộ cảm xúc thật.

Câu 4 (trang 102 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Nhận biết các lí lẽ và bằng chứng của người viết.

Trả lời:

- Nhận biết lí lẽ và bằng chứng của người viết.

+ Lí lẽ: Phương pháp giải quyết vấn đề này là tập trung trí óc, bạn cần rèn luyện và đừng nói với người khác điều mà bạn không muốn nghe.

+ Bằng chứng: Câu chuyện người phóng viên đã chọn cách cư xử tử tế với kẻ bán báo vô văn hóa, chứ không chọn cách “ăn miếng trả miếng”.

Câu 5 (trang 102 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Theo tác giả, thế nào là “thô lỗ”?

Trả lời:

- Bất cứ điều gì không thể hiện sự chú tâm của chúng ta đều đồng nghĩa với thô lỗ. Thô lỗ gây tổn hại tinh thần cho những người liên quan trong mối tương tác.

Câu 6 (trang 103 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Chú ý cách lí giải: “Tại sao chúng ta cư xử thô lỗ”?

Trả lời:

- Cách lí giải: “Tại sao chúng ta cư xử thô lỗ”?

+ Vì chúng ta bị xao nhãng, đầu óc ta đang mải mơ màng những việc khác

+ Nhưng sự thô lỗ thường là dấu hiệu của cảm giác bất an

Câu 7 (trang 103 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Nội dung “cam kết” ở phần này là gì?

Trả lời:

- Nội dung “cam kết” ở phần này là:

+ Mỗi ngày chúng ta phải sống sao cho xứng đáng

+ Mỗi ngày đừng gây tổn thương cho ai là một phương pháp thực hiện nguyên tắc quan trọng trên.

Câu 8 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Không làm tổn thương người khác mang lại hiệu quả gì?

Trả lời:

- Không làm tổn thương người khác mang lại hiệu quả:

+ Chúng ta sẽ cảm thấy nhẹ nhõm và thanh thản về cả thể chất lẫn tinh thần

+ Chúng ta sẽ không phải đoán già đoán non liệu hành động của mình gây ra tác động hay hậu quả thế nào với người khác

+ Mỗi ngày có một dòng chảy mới hứa hẹn đem đến hạnh phúc và bình yên cho chúng ta.

* Trả lời câu hỏi cuối bài

Câu 1 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Em hiểu như thế nào về nhan đề Đừng gây tổn thương?

Trả lời:

- Nhan đề vừa nêu ra một vấn đề xã hội: việc gây tổn thương cho người khác và cho chính mình, vừa giống như một lời khuyên, lời đề nghị, kêu gọi: đừng làm tổn thương ai đó.

- Từ nội dung bài viết có thể thấy nhan đề đã đề cập đến vấn đề tổn thương tinh thần của con người do cách ứng xử, giao tiếp gây ra. Vấn đề này khá phổ biến và tưởng như không có gì quá nghiêm trọng nhưng kì thực lại ảnh hưởng tới sức khỏe và chất lượng sống của mỗi người rất nhiều. Đó là lí do tác giả muốn thuyết phục mọi người hạn chế, tiến tới xóa bỏ những hành vi gây tổn thương cho người khác.

Câu 2 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Chỉ ra mối quan hệ giữa phần mở đầu và hai phần sau trong văn bản.

Trả lời:

Câu 3 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Dựa vào văn bản, hãy làm sáng tỏ ý kiến của tác giả nêu ở phần đầu văn bản Đừng gây tổn thương: “Sự tổn thương ẩn nấp dưới nhiều dáng vẻ khác nhau”.

Trả lời:

- Theo tác giả, “Sự tổn thương ẩn nấp dưới nhiều dáng vẻ khác nhau”, chẳng hạn:

+ “Không giao tiếp bằng mắt với người bạn nói chuyện hay đang được giới thiệu”,

+ “không đáp lại khi ai đó cần bạn trả lời một câu hỏi”,

+ “không đếm xỉa đến người đang nói trong cuộc thảo luận”,

+ “coi nhẹ lời gợi ý của bạn thân về công việc quan trọng cả hai đang tham gia thực hiện”,

+ “không lắng nghe khi người khác đang cố nói điều gì đó với bạn”;...

- Tác hại của chúng là không hề nhỏ.

Ví dụ: khi chúng ta không thể hiện sự chú tâm với người đang giao tiếp hay phớt lờ người khác ra mặt đều khiến cả người bị chúng ta đối xử tệ và bản thân chúng ta bị ảnh hưởng về mặt trí tuệ, cảm xúc, thể chất và tinh thần. Nó khiến mọi người xa rời nhau thay vì đoàn kết vì một mục đích chung. Chúng ta không bao giờ tìm thấy sự bình yên nếu cứ khăng khăng bảo vệ cái ốc đảo cô đơn của mình.

Câu 4 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Phân tích tác hại của việc làm tổn thương người khác và những hệ quả tích cực từ lời cam kết: “Không làm tổn thương người khác”.

Trả lời:

- Việc làm tổn thương người khác có thể đưa đến nhiều tác hại. Chẳng hạn:

+ “coi nhẹ lời gợi ý của bạn thân về công việc quan trọng mà cả hai đang tham gia thực hiện có thể gây bất lợi cho mối quan hệ cũng như lòng nhiệt tình của người ấy”,

+ “không lắng nghe khi người khác đang cố nói điều gì đó với bạn” khiến họ cảm thấy đau đớn không kém gì bị xâm phạm thân thể;

+ “thái độ thô lỗ” (“giả vờ lắng nghe một cách tế nhị hay phớt lờ người khác ra mặt”) gây tổn hại tinh thần cho bất kì ai liên quan đến chúng ta trong mối tương tác,

+ “không chỉ người bị chúng ta đối xử tệ mà bản thân chúng ta cũng bị ảnh hưởng về mặt trí tuệ, cảm xúc, thể chất và tinh thần”,

+ “khiến mọi người xa rời nhau thay vì đoàn kết vì một mục đích chung”;

+ “không bao giờ tìm thấy sự bình yên nếu cứ khăng khăng bảo vệ cái ốc đảo cô đơn của mình”;

+ “dùng lời nói sỉ nhục người khác gây ra những vết thương không đáng có trong tâm hồn”.

- Những hệ quả tích cực từ lời cam kết “Không làm tổn thương người khác”:

+ “cảm thấy nhẹ nhõm và thanh thản cả về thể chất lẫn tinh thần”,

+ “không còn phải phỏng đoán về hậu quả của những hành động của mình, cảm giác hạnh phúc và bình yên trong cuộc sống”.

Câu 5 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Theo em, vấn đề đặt ra trong văn bản “Đừng gây tổn thương” có ý nghĩa gì với cuộc sống ngày nay?

Trả lời:

Vấn đề đặt ra trong văn bản có ý nghĩa quan trọng và thiết thực với mọi người trong cuộc sống ngày nay vì nó giúp mỗi người nhận thức được những hành vi và tác hại của việc gây tổn thương cho người khác, đồng thời tự làm tổn thương sức khoẻ và thể chất của chính mình. Từ nhận thức này, con người phải thay đổi suy nghĩ và hành động, có thể thực hiện giải pháp như bài viết gợi ý để trở nên khoan dung, độ lượng, yêu thương hơn và cuộc sống cũng nhờ đó mà hạnh phúc và bình yên hơn.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 10 sách Cánh diều hay, ngắn gọn khác:

Thực hành tiếng Việt trang 105

Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm văn học

Giới thiệu, đánh giá vẻ đẹp của tác phẩm văn học

Tự đánh giá: “Phép mầu” kì diệu của văn học

Hướng dẫn tự học trang 115