Lý thuyết Sinh học 9 Bài 34 (mới 2024 + Bài Tập): Thoái hoá do tự thụ phấn và do giao phối gần

Lý thuyết Sinh học 9 Bài 34: Thoái hoá do tự thụ phấn và do giao phối gần

Bài giảng Sinh học 9 Bài 34: Thoái hoá do tự thụ phấn và do giao phối gần

I. HIỆN TƯỢNG THOÁI HÓA

1. Hiện tượng thoái hóa do tự thụ phấn ở cây giao phấn

- Ở cây giao phấn, khi cho tự thụ phấn bắt buộc qua nhiều thế hệ ở các đời con cháu sẽ xuất hiện hiện tượng thoái hóa.

- Biểu hiện của hiện tượng thoái hóa do tự thụ phấn ở cây giao phấn: Các cá thể của các thế hệ kế tiếp có sức sống kém dần biểu hiện ở các dấu hiệu như sinh trưởng, phát triển chậm; chiều cao cây và năng suất giảm dần; nhiều cây bị chết.

Hiện tượng thoái hóa giống khi cho ngô tự thụ phấn qua nhiều thế hệ bộc lộ

các đặc điểm có hại như: bạch tạng, thân lùn, bắp dị dạng và kết hạt rất ít.

2. Hiện tượng thoái hóa do giao phối gần ở động vật

a. Giao phối gần

- Giao phối gần (giao phối cận huyết) là hiện tượng con cái sinh ra của cùng một cặp bố mẹ giao phối với nhau hoặc giao phối giữa bố mẹ và con cái của chúng.

b. Thoái hóa do giao phối gần

- Giao phối gần gây hiện tượng thoái hóa giống với các biểu hiện như: sinh trưởng và phát triển yếu, khả năng sinh sản giảm, quái thai, dị dạng bẩm sinh, chết non,…

II. NGUYÊN NHÂN CỦA HIỆN TƯỢNG THOÁI HÓA

- Qua các thế hệ tự thụ phấn hoặc giao phối gần, tỉ lệ dị hợp tử (có ưu thế lai) giảm dần, tỉ lệ đồng hợp tử tăng dần. Trong đó, các tính trạng xấu có cơ hội biểu hiện ở trạng thái đồng hợp tử lặn gây ra hiện tượng thoái hóa giống.

- Ở một số loài thực vật tự thụ phấn nghiêm ngặt (đậu Hà Lan, cà chua,…), động vật thường xuyên giao phối gần (chim bồ câu, chim cu gáy,…) không bị thoái hóa khi tự thụ phấn hay giao phối cận huyết vì chúng đang mang những cặp gen đồng hợp không gây hại cho chúng.

III. VAI TRÒ CỦA PHƯƠNG PHÁP TỰ THỤ PHẤN BẮT BUỘC VÀ GIAO PHỐI CẬN HUYẾT TRONG CHỌN GIỐNG

Trong chọn giống, người ta dùng phương pháp tự thụ phấn hoặc giao phối gần để:

- Tạo dòng thuần.

- Củng cố và duy trì một số tính trạng mong muốn.

- Phát hiện và loại bỏ các gen xấu ra khỏi quần thể.

Trắc nghiệm Sinh học 9 Bài 34: Thoái hóa do tự thụ phấn và do giao phối gần

Câu 1: (NB) Tự thụ phấn là hiện tượng thụ phấn xảy ra giữa

A. hoa đực và hoa cái của các cây khác nhau.

B. hoa đực và hoa cái trên cùng một cây.

C. hoa đực và hoa cái của các cây khác nhau và mang kiểu gen khác nhau.

D. hoa đực và hoa cái của các cây khác nhau nhưng mang kiểu gen giống nhau.

Hiển thị đáp án

Đáp án: B

Giải thích:

Tự thụ phấn là khi phấn hoa từ cùng một cây rơi vào đầu nhụy (đối với thực vật có hoa) hoặc vào noãn (đối với thực vật hạt trần) của chính cây đó.

Câu 2: (NB) Giao phối cận huyết là

A. giao phối giữa các cá thể khác bố mẹ.

B. lai giữa các cây có cùng kiểu gen.

C. giao phối giữa các cá thể có cùng kiểu gen khác nhau.

D. giao phối giữa các cá thể có cùng bố mẹ hoặc giao phối giữa con cái với bố mẹ chúng.

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Giải thích:

Giao phối cận huyết là giao phối giữa các cá thể có cùng bố mẹ hoặc giao phối giữa con cái với bố mẹ chúng.

Câu 3: (NB) Biểu hiện của thoái hoá giống là

A. con lai có sức sống cao hơn bố mẹ chúng.

B. con lai sinh trưởng mạnh hơn bố mẹ.

C. năng suất thu hoạch luôn được tăng lên.

D. con lai có sức sống kém dần.

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Giải thích:

Biểu hiện của thoái hoá giống là con lai có sức sống kém dần.

Câu 4: (TH) Biểu hiện nào sau đây không phải của thoái hoá giống?

A. Các cá thể có sức sống kém dần.

B. Sinh trưởng kém, phát triển chậm.

C. Khả năng chống chịu tốt với các điều kiện môi trường.

D. Nhiều bệnh tật xuất hiện.

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

Giải thích:

Biểu hiện không phải của thoái hoá giống là khả năng chống chịu tốt với các điều kiện môi trường.

Câu 5: (NB) Nguyên nhân của hiện tượng thoái hoá giống là

A. giao phấn xảy ra ở thực vật.

B. giao phối ngẫu nhiên xảy ra ở động vật.

C. tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn và giao phối cận huyết ở động vật.

D. lai giữa các dòng thuần chủng khác nhau.

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

Giải thích:

Nguyên nhân của hiện tượng thoái hoá giống là tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn và giao phối cận huyết ở động vật làm cho tỉ lệ xuất hiện kiểu gen đồng hợp lặn mang tính trạng xấu ngày càng cao.

Câu 6: (NB) Hiện tượng xuất hiện ở thế hệ sau nếu thực hiện tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn là

A. có khả năng chống chịu tốt với các điều kiện của môi trường.

B. con cháu xuất hiện ngày càng đông, có nhiều kiểu gen, kiểu hình.

C. cho năng suất cao hơn thế hệ trước.

D. sinh trưởng và phát triển chậm, bộc lộ tính trạng xấu.

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Giải thích:

Nếu thực hiện tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn, đời con sinh trưởng và phát triển chậm, bộc lộ tính trạng xấu.

Câu 7: (NB) Hiện tượng không xuất hiện khi cho vật nuôi giao phối cận huyết là

A. sức sinh sản ở thế hệ sau giảm.

B. con cháu xuất hiện các đặc điểm ưu thế so với bố mẹ.

C. xuất hiện quái thai, dị hình.

D. tạo ra nhiều kiểu gen mới trong bầy, đàn.

Hiển thị đáp án

Đáp án: B

Giải thích:

Con cháu không xuất hiện các đặc điểm ưu thế so với bố mẹ khi cho vật nuôi giao phối cận huyết.

Câu 8: (NB) Kết quả dẫn đến về mặt di truyền khi cho giao phối cận huyết hoặc tự thụ phấn là

A. giảm tỉ lệ thể dị hợp và tăng tỉ lệ thể đồng hợp trong quần thể.

B. sự đa dạng về kểu gen trong quần thể.

C. sự đa dạng về kiểu hình trong quần thể.

D. làm tăng khả năng xuất hiện đột biến gen.

Hiển thị đáp án

Đáp án: A

Giải thích:

Kết quả dẫn đến về mặt di truyền khi cho giao phối cận huyết hoặc tự thụ phấn là giảm tỉ lệ thể dị hợp và tăng tỉ lệ thể đồng hợp trong quần thể.

Câu 9: (NB) Hiện tượng dưới đây xuất hiện do giao phối gần là

A. con ở đời F1 luôn có các đặc điểm tốt.

B. con luôn có nguồn gen tốt của bố mẹ.

C. xuất hiện quái thái, dị tật ở con.

D. con thường sinh trưởng tốt hơn bố mẹ.

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

Giải thích:

Hiện tượng xuất hiện do giao phối gần là xuất hiện quái thái, dị tật ở con.

Câu 10: (VD) Tại sao ở một số loài thực vật tự thụ phấn nghiêm ngặt và ở động vật thường xuyên giao phối gần không bị thoái hóa?

A. Vì chúng có những gen đặc biệt có khả năng kìm hãm tác hại của những cặp gen lặn gây hại.

B. Vì hiện tại chúng đang mang những cặp gen đồng hợp không gây hại cho chúng.

C. Vì chúng có những gen gây hại đã làm mất khả năng hình thành hợp tử.

D. Vì chúng là những loài sinh vật đặc biệt không chịu sự chi phối của các qui luật di truyền.

Hiển thị đáp án

Đáp án: B

Giải thích:

Ở một số loài thực vật tự thụ phấn nghiêm ngặt và ở động vật thường xuyên giao phối gần không bị thoái hóa vì hiện tại chúng đang mang những cặp gen đồng hợp không gây hại cho chúng.

Xem thêm các bài tổng hợp lý thuyết Sinh học lớp 9 đầy đủ, chi tiết khác:

Lý thuyết Bài 35: Ưu thế lai

Lý thuyết Bài 36: Các phương pháp chọn lọc

Lý thuyết Bài 37: Thành tựu chọn giống ở Việt Nam

Lý thuyết Bài 38: Thực hành: Tập dượt thao tác thụ phấn

Lý thuyết Bài 39: Thực hành: Tìm hiểu thành tựu chọn giống vật nuôi và cây trồng