Soạn bài Quá trình văn học và phong cách văn học hay, ngắn gọn

Soạn bài Quá trình văn học và phong cách văn học - Ngữ văn 12

A. Soạn bài Quá trình văn học và phong cách văn học ngắn gọn:

I. Hướng dẫn học bài

Câu 1 trang 183 SGK Ngữ văn 12 Tập 1:

- Quá trình văn học: diễn biến hình thành, tồn tại, thay đổi, phát triển của văn học qua các thời kì.

- Quy luật chung của quá trình văn học:

+ Quy luật phổ biến của văn học là gắn bó với đời sống và lịch sử

+ Quy luật kế thừa và cách tân

+ Quy luật bảo lưu và tiếp diễn

Câu 2 trang 183 SGK Ngữ văn 12 Tập 1:

* Các đặc trưng cơ bản:

- Văn học thời phục hưng ở châu Âu thế kỉ XV, XVI đề cao con người, giải phóng cá tính chống lại tư tưởng khắc nghiệt thời Trung Cổ.

- Chủ nghĩa cổ điển ở Pháp thế kỉ XVII coi văn học cổ đại là hình mẫu lí tưởng, luôn đề cao lí trí, sáng tạo theo các quy phạm chặt chẽ.

- Chủ nghĩa lãng mạn đề cao những nguyên tắc chủ quan, thường lấy đề tài trong thế giới tưởng tượng của nhà văn, cố gắng xây dựng hình tượng nhân vật sao cho phù hợp với lí trí và ước mơ của nhà văn.

- Chủ nghĩa hiện thực phê phán thế kỉ XIX thiên về những nguyên tắc khách quan, chú ý chọn đề tài trong cuộc sống hiện thực, chủ trương “nhà văn là người thư kí trung thành của thời đại”, quan sát thực tế để sáng tạo các điển hình.

- Chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa thế kỉ XX miêu tả cuộc sống trong quá trình phát triển cách mạng.

* Thế kỉ XX còn chứng kiến sự xuất hiện của các trào lưu hiện đại chủ nghĩa:

- Chủ nghĩa siêu thực: ra đời 1942 ở Pháp với quan niệm thế giới trên hiện thực mới là mảnh đất sáng tạo của nghệ sĩ.

- Chủ nghĩa hiện thực huyền ảo trong văn học Mĩ la –tinh.

- Chủ nghĩa hiện sinh ở Châu Âu.

* Ở Việt Nam trong giai đoạn 1930 – 1945 hai trào lưu công khai xuất hiện:

- Trào lưu lãng mạn với phong trào Thơ mới.

- Trào lưu hiện thực phê phán: trong các sáng tác của Nguyễn Công Hoan, Vũ Trọng Phụng, Nam Cao.

- Trào lưu hiện thực xã hội chủ nghĩa: các tác phẩm Hồ Chí Minh, Tố Hữu...

Câu 3 trang 183 SGK Ngữ văn 12 Tập 1:

- Phong cách văn học là diện mạo riêng biệt của sáng tác được tạo thành bởi sự thống nhất của các phương tiện biểu hiện phù hợp với một cái nhìn độc đáo có tính phát hiện đối với đời sống.

- Cái nhìn này không chỉ thể hiện lập trường, thái độ đối với đời sống mà quan trọng hơn là bộc lộ sự hiểu biết và tình cảm của con người đối với cuộc đời.

Câu 4 trang 183 SGK Ngữ văn 12 Tập 1:

Những biểu hiện của phong cách văn học:

- Giọng điệu riêng biệt, cách nhìn, sự cảm thụ có tính khám phá.

- Sự sáng tạo về mặt nội dung.

- Phương thức biểu hiện, thủ pháp nghệ thuật tạo ra dấu ấn riêng.

- Thống nhất cốt lõi, nhưng có sự triển khai đa dạng đổi mới.

- Có phẩm chất thẩm mĩ cao, giàu tính nghệ thuật.

II. Luyện tập

Bài 1 luyện tập trang 183 SGK Ngữ văn 12 Tập 1:

Truyện ngắn Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân thuộc trào lưu lãng mạn, Số đỏ của Vũ Trọng Phụng thuộc trào lưu văn học hiện thực phê phán. Cần phân biệt hai tác phẩm dựa vào đặc trưng của hai trào lưu:

- Tác phẩm lãng mạn (Chữ người tử tù): lấy đề tài lịch sử nhưng sáng tác thêm, xây dựng hình tượng nhân vật có vẻ đẹp phi thường. Huấn Cao có tài năng khác thường, tấm lòng trong sáng khác thường (thiên lương trong sáng), và lòng can đảm cũng khác thường: cuộc kì ngộ giữa nghệ sĩ (Huấn Cao) với công chúng ham mê nghệ thuật (cai ngục và thơ lại) diễn ra khác thường (trong nhà tù trước ngày bị hành quyết).

- Tác phẩm hiện thực phê phán (đoạn trích Hạnh phúc của một tang gia lấy đề tài từ cuộc sống hiện thực, xây dựng những tính cách điển hình trong hoàn cảnh điển hình (Xuân tóc đỏ, Tuyết, gia đình Văn Minh...), tính cách phát triển hợp logic cuộc sống.

Bài 2 luyện tập trang 183 SGK Ngữ văn 12 Tập 1:

-  Phong cách nghệ thuật của Tố Hữu:

+ Thơ trữ tình - chính trị

+ In đậm dấu ấn sử thi và cảm hứng lãng mạn

+ Giọng điệu tâm tình, ngọt ngào, đậm đà tính dân tộc

-  Phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân:

+ Ngông ngạo, tài hoa, uyên bác.

+ Là nhà văn của những tính cách độc đáo, của những tình cảm, cảm giác mãnh liệt, những phong cảnh tuyệt mĩ.

+ Tự do, phóng túng và ý thức sâu sắc về cái tôi cá nhân.

B. Tóm tắt những nội dung chính khi soạn bài Quá trình văn học và phong cách văn học:

I. Quá trình văn học

1. Khái niệm

- Quá trình văn học là diễn tiến hình thành, tồn tại, thay đổi, phát triển của văn học qua các thời kì lịch sử.

- Quá trình văn học là sự vận động của văn học trong tổng thể, bao gồm tất cả các tác phẩm văn học với chất lượng khác nhau, tất cả các hình thức tồn tại của văn học từ truyền miệng đến chép tay, in ấn.

- Quá trình văn học luôn tuân theo những quy luật chung:

+ Quy luật văn học gắn bó với đời sống: "Thời đại nào văn học ấy”.

+ Quy luật kế thừa và cách tân

+ Qui luật bảo lưu và tiếp biến

2. Trào lưu văn học

- Trào lưu văn học là một hiện tượng có tính chất lịch sử, ra đời và mất đi trong một khoảng thời gian nhất định. Đó là một phong trào sáng tác tập hợp những tác giả tác phẩm gần gũi nhau về cảm hứng, tư tưởng tạo thành một dòng rộng lớn có bề thế trong đời sống văn hóa của một dân tộc.

- Các trào lưu văn học của thế giới:

+ Văn học thời Phục hưng: giải phóng con người, đề cao cá tính, chống lại sự khắc nghiệt của thời kỳ trung cổ.

+ Chủ nghĩa cổ điển Pháp thế kỉ XVII: xem văn hóa cổ đại là hình mẫu lý tưởng, đề cao lý trí, sáng tác theo quy luật chặt chẽ.

+ Chủ nghĩa lãng mạn thế kỉ XVIII - XIX: đề cao những nguyên tắc chủ quan, lấy đề tài trong thế giới tưởng tượng của nhà văn, hình tượng nghệ thuật thường có vẻ đẹp khác thường.

+ Chủ nghĩa hiện thực thế kỉ XIX: thiên về nguyên tắc khách quan, thường lấy đề tài từ cuộc sống hiện thực, xây dựng những tính cách điển hình vừa khái quát vừa cụ thể, tình cách phát triển hợp logic cuộc sống.

+ Chủ nghĩa hiện thực XHCN: miêu tả cuộc sống trong quá trình phát triển cách mạng, đề cao vai trò lịch sử của nhân dân.

- Ở Việt Nam xuất hiện các trào lưu:

+ Văn học lãng mạn (1930 - 1945): Tự lực văn đoàn và phong trào Thơ mới.

+ Văn học hiện thực phê phán: Ngô Tất Tố, Nam Cao…

+ Văn học hiện thực xã hội Chủ nghĩa: Hồ Chí Minh, Tố Hữu, Nguyễn Khải, Nguyễn Minh Châu,…

II. Phong cách văn học

1. Khái niệm

- Phong cách văn học là những nét riêng biệt độc đáo của một tác giả trong quá trình nhận thức và phản ánh cuộc sống được thể hiện trong các yếu tố nội dung và hình thức của tác phẩm.

- Quá trình văn học mang tính lịch sử nên phong cách cũng in đậm dấu ấn dân tộc và thời đại.

2. Biểu hiện của phong cách văn học

- Giọng điệu riêng biệt, cách nhìn, cách cảm thụ có tính chất khám phá.

- Sự sáng tạo các yếu tố thuộc nội dung tác phẩm.

- Hệ thống phương thức biểu hiện, các thủ pháp kĩ thuật mang dấu ấn riêng.

- Thống nhất từ cốt lõi nhưng sự triển khai phải đa dạng, đổi mới.

- Có phẩm chất thẩm mỹ cao, giàu tính nghệ thuật.

TỔNG KẾT:

“Quá trình văn học là diễn tiến hình thành, tồn tại, thay đổi, phát triển của văn học qua các thời kì lịch sử. Hoạt động nổi bật của quá trình văn học là các trào lưu văn học. Thành tựu chính của quá trình văn học kết tinh ở các phong cách văn học độc đáo”.

Xem thêm các bài soạn Ngữ văn 12 hay, chi tiết khác:

Trả bài làm văn số 3

Người lái đò sông Đà

Chữa lỗi lập luận trong văn nghị luận

Ai đã đặt tên cho dòng sông?

Những ngày đầu của nước Việt Nam mới