Soạn bài Hịch tướng sĩ - Ngắn nhất Chân trời sáng tạo

• Soạn bài Hịch tướng sĩ (hay nhất)
• Nội dung chính Hịch tướng sĩ
• Tác giả tác phẩm: Hịch tướng sĩ
• Tóm tắt Hịch tướng sĩ
• Bố cục Hịch tướng sĩ

Soạn bài Hịch tướng sĩ

-        Trần Quốc Tuấn -

* Trước khi đọc

Câu hỏi (trang 92 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Bạn hãy sưu tầm tư liệu, hình ảnh, phim tài liệu, giai thoại,... để chia sẻ với các thành viên trong lớp về chủ đề:

1. Hào khí Đông A của quân dân nhà Trần trong ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên.

2. Tài và đức của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn.

Trả lời:

1.Hào khí Đông A của quân dân nhà Trần trong ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên.

- Hào khí Đông A (chữ A và chữ Đông trong chữ Hán ghép lại thành chữ Trần) là hào khí của nhà Trần, thể hiện khí thế oai hùng, hào sảng, nhiệt huyết của nhà Trần. Hào khí Đông A là kết tinh lòng yêu nước sâu sắc của những người con thời Trần.

- Ba lần chiến thắng Mông - Nguyên đã thể hiện tinh thần yêu nước tha thiết, lòng căm thù giặc sâu sắc và ý chí chiến đấu mạnh mẽ của quân dân nhà Trần. Sự đoàn kết của quân, dân, cả nước ấy chính là biểu hiện của hào khí Đông A trong ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên.

2.

- Tài và đức của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn được thể hiện qua ba lần đánh tan quân Mông - Nguyên, phụng sự hết lòng 4 đời vua Trần: Thái Tông, Thánh Tông, Nhân Tông và Anh Tông.

- Luôn quan tâm đến đời sống cho binh lính và có cách dạy dỗ thuyết phục khi binh lính của mình ăn chơi sa đọa, vong ân bội nghĩa.

* Đọc văn bản

1.Suy luận: Những nhân vật lịch sử được nêu ở phần 1 có điểm gì chung?

Trả lời:

 - Những nhân vật lịch sử được nêu ở phần 1 có điểm chung là tận trung với vua, tận hiếu với dân, sẵn sàng vì đất nước mà chấp nhận hi sinh bản thân mình, quyết không đầu hàng nối giáo cho giặc.

2.Suy luận Trong phần 2, tác giả đã sử dụng từ ngữ, hình ảnh, câu văn nào để bày tỏ tình cảm của bản thân?

Trả lời:

- Trần Quốc Tuấn nói về giặc bằng những từ ngữ thể hiện thái độ khinh thường, căm phẫn trước những hành động ngang nhiên, làm nhục đất nước mình, vơ vét của cải như: lưỡi cú diều, thân dê chó, giả hiệu Vân Nam Vương mà thu bạc vàng, để vét của kho có hạn, ...

- Hình ảnh, câu văn so sánh để thể hiện sự canh cánh về đất nước: “Thật khác nào như đem thịt mà nuôi hổ đói, sao cho khỏi để tai vạ về sau!”.

- Hình ảnh, câu văn, từ ngữ thể hiện sự căm thù giặc: tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối; ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù. 

- Tinh thần quyết tâm: Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gối trong da ngựa, ta cũng vui lòng.

3.Suy luận: Giọng điệu ở phần 3 là người trên nói với kẻ dưới hay là lời người đồng cảnh ngộ?

Trả lời:

- Xét về góc độ vai vế: người trên nói với kẻ dưới.

- Xét về góc độ hoàn cảnh: lời của người đồng cảnh ngộ.

* Sau khi đọc

Nội dung chính Hịch tướng sĩ: Văn bản Hịch tướng sĩ là văn bản nghị luận nhằm khích lệ tinh thần binh lính phải biết căm, giận, biết đấu tranh đánh đuổi giặc ngoại xâm ra khỏi bờ cõi. Đồng thời vạch trần tội ác giã man của giặc Nguyên Mông khi sang xâm chiếm đất nước ta.

Câu 1 (trang 95 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

 Tóm tắt các phần của Hịch tướng sĩ và chỉ ra hệ thống luận điểm, lí lẽ, bằng chứng của văn bản theo mẫu sau (làm vào vở):

Trả lời:

* Tóm tắt các phần của Hịch tướng sĩ:

Phần 1: Nêu dẫn chứng về các trung quân, nghĩa sĩ hi sinh vì đất nước.

Phần 2: Tố cáo tội ác kẻ thù và thái độ căm thù giặc.

Phần 3: Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai trong lối sống, trong hành động của các tướng sĩ.

Phần 4: Xác định nhiệm vụ cụ thể, cấp bách, khích lộ tinh thần chiến đấu của tướng sĩ.

* Hệ thống luận điểm, lí lẽ, bằng chứng của văn bản

TT	Luận điểm	Lí lẽ và bằng chứng
1	Các trung thần được ghi trong sử sách đều là những người vượt lên cái tầm thường, hết lòng phò tá quân vương, bảo vệ đất nước.	Những tấm gương trung thần nghĩa sĩ: Kỷ Tín, Do Vu, Dự Nhượng, Kính Đức, Cảo Khanh, Vương Công Kiên, Nguyễn Văn Lập, Cốt Đãi Ngột Lang, Xích Tu Tư.
2	Cần phải đánh bại quân giặc để trừ tai vạ về sau.	Sự ngược ngạo, tàn ác, tham lam của quân giặc.
3	Cần phải nhìn chủ nhục mà biết lo, thấy nước nhục mà biết nghĩ, luyện binh đánh giặc.	- Những thú vui tiêu khiển, sự giàu có cũng không thể chống lại quân giặc. Nếu để nước nhục thì chịu tiếng xấu muôn đời. - Chỉ có luyện binh đánh giặc mới có thể chiến thắng, cửa nhà no ấm, tiếng thơm muôn đời.
4	Phải luyện theo Binh thư yếu lược để đánh thắng giặc mới được coi là phải đạo thần chủ, còn nếu khinh bỏ sách này thì là kẻ nghịch thù.	- Binh thư yếu lược là binh pháp do Trần Quốc Tuấn chộn từ các nhà hợp lại một quyển. - Dựa vào đạo thần chủ, trước sự xâm lược của quân Mông - Nguyên, Trần Quốc Tuấn coi giặc là kẻ thù không đội trời chung. - Nếu không rửa nhục cho chủ, cho nước thì muôn đời để thẹn, không còn mặt mũi nào đứng trong trời đất nữa.

Câu 2 (trang 95 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

Chỉ ra một số yếu tố biểu cảm được sử dụng trong văn bản Hịch tướng sĩ (chú ý đến giọng văn bản, hình ảnh so sánh, ẩn dụ, cấu trúc điệp, tương phản,...). Theo bạn, các yếu tố biểu cảm này có tác dụng gì?

Trả lời:

- Giọng điệu văn bản:

+ Giọng điệu tha thiết: khi cần thể hiện lòng trung với chủ, với nước

+ Giọng điệu dõng dạc, đanh thép và mềm dẻo: khi nói lí lẽ với các tướng sĩ

+ Giọng căm phẫn, khinh bỉ, coi thường: khi lên án về tội ác của kẻ thù

- Hình ảnh so sánh: So sánh việc để quân giặc ngang nhiên ở Đại Việt không khác nào đem thịt mà nuôi hổ đói.

- Ẩn dụ: coi quân giặc là cú diều, dê chó nhằm thể hiện sự khinh thường.

- Tương phản:

+ Hình ảnh đối lập giữa các trung thần xả thân vì chủ, vì nước và hình ảnh tướng sĩ Đại Việt ngang nhiên nhìn quân giặc hống hách mà vẫn lo ăn chơi hưởng lạc.

+ Tương phản giữa kết quả của việc không biết nhục mà đánh giặc và kết quả của việc biết rửa nhục cho nước, để đánh giặc.

=>Các yếu tố biểu cảm được sử dụng trong văn bản nhằm mục đích vạch trần hiện thực tội ác giã man của quân giặc từ đó biết căm, biết nhục và khích lệ tinh thần binh lính phải đứng lên chống giặc ngoại xâm. Đồng thời, hé mở những chân lí muôn đời tất yếu khi đứng lên đánh giặc, kết quả của việc đất nước thái bình và hậu quả khôn lường của việc hưởng lạc chờ chết.

Câu 3 (trang 95 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

 Hãy chỉ ra mục đích viết của từng phần và mục đích viết của văn bản theo sơ đồ sau (làm vào vở):

Trả lời:

Câu 4 (trang 96 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

Cách sắp xếp các luận điểm có tác dụng như thế nào trong việc thực hiện mục đích của văn bản Hịch tướng sĩ?

Trả lời:

- Việc sắp xếp hệ thống luận điểm hợp lí, thuyết phục:

+ Thuyết phục, đánh đòn tâm lí và khích lệ ý chí quân dân.

+ Khích lệ từ ý chí lập công danh, lòng tự trọng cá nhân, tự tôn dân tộc đến lòng căm thù giặc, tinh thần trung quân ái quốc, nghĩa tình cốt nhục... mục đích cuối cùng là khích lệ lòng yêu nước bất khuất, quyết chiến quyết thắng kẻ thù xâm lược.

Câu 5 (trang 96 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

 Qua văn bản, Trần Quốc Tuấn đã thể hiện quan điểm như thế nào về trách nhiệm của các tướng sĩ với đất nước trong việc chống quân Mông - Nguyên xâm lược?

Trả lời:

- Qua văn bản, Trần Quốc Tuấn đã thể hiện quan điểm về trách nhiệm của các tướng sĩ với đất nước trong việc chống quân Mông - Nguyên:

+ Phải có lòng trung quân ái quốc;

+ Có lòng căm thù giặc.

+ Phải biết căm, biết nhục khi thấy giặc nhởn nhơ lấn chiếm áp

+ Phải có ý chí và nỗ lực cố gắng luyện binh để đánh giặc;

+ Có lòng yêu nước và quyết tâm chống giặc.

Câu 6 (trang 96 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

Theo bạn, hào khí Đông A đã thể hiện như thế nào trong văn bản Hịch tướng sĩ?

Trả lời:

- Hào khí Đông A là tinh thần yêu nước, chí khí hào hùng.

- Bài hịch đã thể hiện lòng căm thù giặc sục sôi, nêu cao ý chí quyết chiến quyết thắng, sẵn sàng xả thân để bảo vệ giang sơn, xã tắc. Lòng yêu nước, chí khí hào hùng ấy chính là hào khí Đông A của quân dân nhà Trần, và được thể hiện trong Hịch tướng sĩ.

Câu 7 (trang 96 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

Văn bản Hịch tướng sĩ gợi cho bạn suy nghĩ gì về tình yêu nước? Hãy thực hiện một sản phẩm sáng tạo (tranh minh họa, áp phích, clip ngắn,...) để thể hiện suy nghĩ của mình.

Trả lời:

- “Không có tình cảm gì lớn bằng tình yêu nước, không có con đường nào đúng đắn hơn con đường cách mạng”. Vì vậy tình yêu nước là thứ tình cảm thiêng liêng có tự ngàn đời mà bất cứ người Việt nào mang trong mình dòng màu đỏ thắm đều sôi sục và tự hào về tình cảm đó. Như trong văn bản Tinh thần yêu nước của nhân dân ta, Hồ Chí Minh cũng đã từng viết: "Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước”. Đặc biệt, qua văn bản Hịch tướng sĩ, lại cảng khẳng định hơn nữa về tình yêu quê hương đất nước sâu sắc của dân tộc ta. Nó là sức mạnh nền tảng giúp quân và dân ta đồng lòng chiến thắng biết bao cường quốc lớn mạnh từ xa xưa đến nay. Cho ta thêm trân quý và tự hào với truyền thống quý báu ấy và biết ơn những anh hùng đã hi sinh vì độc lập tự do ngày hôm nay.

- Ví dụ:

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 10 sách Chân trời sáng tạo hay, ngắn gọn khác:

Soạn bài Nam Quốc Sơn Hà Bài Thơ Thần Khẳng Định Chân Lí Độc Lập Của Đất Nước

Soạn bài Đất Nước

Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 100

Soạn bài Tôi có một giấc mơ

Soạn bài Viết bài luận về bản thân