Soạn bài Bản hòa âm ngôn từ trong Tiếng thu của Lưu Trọng Lư - Ngắn nhất Kết nối tri thức

Soạn bài Bản hòa âm ngôn từ trong Tiếng thu của Lưu Trọng Lư

Bài giảng Bản hòa âm ngôn từ trong Tiếng thu của Lưu Trọng Lư

* Trước khi đọc

Câu hỏi (trang 53 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Qua những bài đã học về thơ, hãy chia sẻ những điều bạn thấy thú vị và khó khăn khi tiếp cận một bài thơ trữ tình?

- Thú vị:

+ Thơ ngắn gọn, cô đọng, xúc tích

+ Thơ có nhiều biện pháp nghệ thuật.

+ Thơ có nhiều hình ảnh

- Khó khăn:

+ Khó tìm biện pháp nghệ thuật

+ Khó khăn trong xác định tâm trạng nhân vật trữ tình.

* Đọc văn bản

1.Trước khi đọc tiếp văn bản của Chu Văn Sơn, hãy dừng lại đọc bài thơ của Lưu Trọng Lư và liệt kê những yếu tố hình thức ở bài thơ có thể gây ấn tượng và liên tưởng mạnh ở người đọc.

- Cấu tứ bài văn không đồng nhất: khổ thơ có 5 câu, khổ thơ lại có 4 câu.

- Chỉ viết hoa chữ cái đầu ở 3 câu

- Cách trình bày giống như bài văn xuôi nhưng hình thức lại là tác phẩm thơ.

2. Trong đoạn 2 và 3 thao tác lập luận chính mà tác giả sử dụng chính là gì?

- Tác giả sử dụng thao tác lập luận chứng minh là thao tác chính trong đoạn 2 và 3

3. Xác định câu chủ đề của đoạn 4?

- Câu chủ đề: Tiếng thu là cả một bản hòa âm vừa mơ hồ vừa hiển hiện của bao nỗi xôn xao ngấm ngầm trong lòng tạo vật đang hòa điệu với nỗi xôn xao huyền diệu của hồn thi nhân.

4. Từ đoạn 5 đến đoạn 7, tác giả tập trung phân tích những yếu tố hình thức nào của bài thơ?

- Tác giả tập trung phân tích những yếu tố hình thức:

+ Âm điệu

+ Bố cục

+ Vần – nhịp

+ Thể loại.

+ Biện pháp nghệ thuật.

5. Từ đoạn 8 đến đoạn 12, tác giả tập trung phân tích khía cạnh gì của bài thơ?

- Từ đoạn 8 đến đoạn 12, tác giả tập trung phân tích khía cạnh nội dung, chủ đề của bài thơ : Tiếng Thu

6. Xác định câu chủ đề của đoạn 13 ?

- Câu chủ đề: “Tôi cứ nghĩ, Lưu Trọng Lư chính là chú nai kia, bởi cái nghiêng tai ngơ ngác thi sĩ của nó.”

* Sau khi đọc

Nội dung chính Bản hòa âm ngôn từ trong Tiếng thu của Lưu Trọng Lư: 

Tác phẩm là sự cảm nhận và đánh giá đầy tinh tế, sâu sắc của tác gia Chu Văn Sơn với thi phẩm và tài năng của Lưu Trọng Lư. Tác giả Chu Văn Sơn đã đánh giá được những giá trị tiêu biểu của Lưu Trọng Lư trong sử dụng ngôn từ qua nhiều phương diện và tâm hồn của Lưu Trọng Lư. Đồng thời thể hiện rõ sự trân trọng, ca ngợi của tác giả với tài năng của Lưu Trọng Lư.

Câu 1 (trang 58 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Theo phân tích của tác giả, “tiếng thu” và “tiếng thơ” tương ứng với những bình diện nào trong bài thơ của Lưu Trọng Lư?

Trả lời:

- Tiếng thu : không phải là một âm thanh riêng rẽ nào, cũng không phải là một tập hợp giản đơn nôm na của nỗi thổn thức trong đất trời, nỗi rạo rực trong lòng người và tiếng xào xạc của lá rừng. Tiếng thu là một điệu huyền. Tiếng thu là cả một bản hòa âm vừa mơ hồ vừa hiển hiện của bao nỗi xôn xao ngấm ngầm trong lòng tạo vật đang hòa điệu với nỗi xôn xao huyền diệu của hồn thi nhân. Có lẽ bởi sự cộng hưởng ấy mà “bản hòa âm mùa thu” đã tìm thấy cho mình một “bản hòa âm ngôn từ” để cất lên thành Tiếng thu.

- Tiếng thơ: đặc trưng vang lên từ đáy hồn Thơ mới chính là tiếng xôn xao. Tiếng thu là cả một bản hòa âm vừa mơ hồ vừa hiển hiện của bao nỗi xốn xao ngấm ngầm trong lòng tạo vật đang hòa điệu với nỗi xôn xao huyền diệu của hồn thi nhân.

Câu 2 (trang 58 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Trình tự của bài viết đi từ “tiếng thu” hay “tiếng thơ”? Theo tác giả, “tiếng thu” trong bài thơ của Lưu Trọng Lư là gì?

Trả lời:

- Trình tự của bài viết bắt đầu đi từ Tiếng thơ. Tuy nhiên nối tiếp sau nó là sự đan xen dẫn dắt đến “tiếng thu” tiếp nối “tiếng thơ”.

- Theo tác giả, “tiếng thu” trong bài thơ của Lưu Trọng Lư là: Tiếng thu : không phải là một âm thanh riêng rẽ nào, cũng không phải là một tập hợp giản đơn nôm na của nỗi thổn thức trong đất trời, nỗi rạo rực trong lòng người và tiếng xào xạc của lá rừng. Tiếng thu là một điệu huyền. Tiếng thu là cả một bản hòa âm vừa mơ hồ vừa hiển hiện của bao nỗi xôn xao ngấm ngầm trong lòng tạo vật đang hòa điệu với nỗi xôn xao huyền diệu của hồn thi nhân.

Câu 3 (trang 58 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Đánh giá về tính hợp lí của cách tổ chức và triển khai ý tưởng trong bài viết?

Trả lời:

- Về hình thức:

+ Bài viết được xây dựng có bố cục rõ ràng

+ Luận điểm cụ thể

+ Mỗi vấn đề được triển khai thành các đoạn văn có câu chủ đề.

- Về nội dung:

+ Bài viết hướng tới chủ đề đánh giá, ca ngợi và nhìn nhận về tài năng trong sáng tác của Lưu Trọng Lư.

+ Nội dung trọng tâm, không lan man, không sơ sài.

Câu 4 (trang 58 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Theo tác giả, sự khác biệt lớn nhất trong cách miêu tả thiên nhiên của Thơ mới so với thơ cổ điển là gì? Nguyên nhân nào dẫn đến sự khác biệt ấy?

Trả lời:

- Sự khác biệt:

+ Thơ xưa thiên nhiên tĩnh lặng, miên viễn, yên bình, thanh vắng trở thành một đặc tính của vẻ đẹp thiên nhiên trong nghệ thuật cổ điển

+ Thơ mới: âm hưởng vang lên từ đáy hồn thơ mới là tiếng xôn xao.

- Nguyên nhân:

+ Các nhà thơ mới không nhìn thiên nhiên bằng cái chiêm nghiệm, mà họ muốn vào dò la cái sự sống tiềm tàng chất chưa bên trong lòng tạo vật, khám phá sự sống bí mật đầy xôn xao trong lòng thiên nhiên.

Câu 5 (trang 58 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Khi phân tích ngôn từ trong bài thơ Tiếng thu, những thao tác nào được nhà nghiên cứu Chu Văn Sơn thường xuyên sử dụng? Theo bạn, tại sao những thao tác ấy lại rất cần thiết trong việc cảm thụ giá trị ngôn từ?

Trả lời:

- Thao tác lập luận được sử dụng trong văn bản:

+ Thao tác lập luận phân tích.

+ Thao tác lập luận chứng minh.

- Những thao tác lập luận trên rất cần thiết cho việc cảm thụ giá trị ngôn từ. Bởi trong việc cảm thụ giá trị ngôn từ qua lớp vỏ ngôn từ hay giá trị thẩm mĩ của nó, tác giả phải phân tích từ ngữ, đánh giá từ ngữ và chứng minh quan điểm của mình bằng từ ngữ.

Câu 6 (trang 58 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Từ gợi ý trong bài viết của Chu Văn Sơn, theo bạn, sức hấp dẫn của một bài thơ nằm ở những yếu tố nào?

Trả lời:

- Sức hấp dẫn của một bài thơ nằm ở các yếu tố:

+ Ngôn ngữ, lớp vỏ ngôn từ

+ Âm điệu, nhịp điệu, vần.

+ Tín hiệu thẩm mĩ và tín hiệu nghệ thuật của tác phẩm.

* Kết nối đọc – viết 

Bài tập (trang 58 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Qua các tác phẩm được giới thiệu trong bài 2: Vẻ đẹp của thơ ca, hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) chia sẻ về điều làm bạn thấy thú vị và hấp dẫn khi đọc thơ.

Đoạn văn tham khảo

Thơ là một phạm trù văn học đặc biệt với sự đa dạng về thể loại và đặc trưng sáng tác tiêu biểu của chúng. . Nhắc đến thơ và ấn tượng của người đọc với thơ không thể không kể đến cấu tứ hình thức và nội dung diễn đạt của thơ. Các tác phẩm thơ mang dung lượng ngắn, ngôn từ cô đọng thường sử dụng các biện pháp nghệ thuật để nhấn mạnh, tăng sức biểu cảm, khơi gợi nơi người đọc sự tò mò, thú vị và mong muốn khám phá dụng ý nghệ thuật mà tác giả gửi gắm. Lớp vỏ ngôn từ ngắn, cô đọng tưởng như khô khan nhưng lại chứa đựng những nội dung đa dạng về thiên nhiên, quang cảnh, con người hay tâm trạng của nhân vật trữ tình. Đối tượng sáng tác của thơ vô cùng đa dạng và cảm xúc thơ thì luôn phập phồng vô định bởi sự nảy nở của thơ có thể đến bất cứ lúc nào thi nhân có cảm hứng sáng tác. Trong các tác phẩm thơ, biện pháp tu từ chính là điểm sáng thể hiện cái tài cảm thụ, tài sử dụng ngôn ngữ của tác gia Có thể thấy, đọc thơ đơn giản, xúc tích nhưng hàm chứa ngữ nghĩa sâu xa, chỉ cần người đọc cảm nhận bằng tâm hồn sẽ thấy thơ là một giá trị văn học tuyệt vời trong nền văn học Việt Nam.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 10 sách Kết nối tri thức hay, ngắn gọn khác:

Soạn bài Tri thức ngữ văn trang 43

Soạn bài Chùm thơ hai-cơ (haiku) Nhật Bản

Soạn bài Thu hứng

Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 58

Soạn bài Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm thơ

Soạn bài Giới thiệu, đánh giá về nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm thơ

Soạn bài Củng cố, mở rộng trang 70

Soạn bài Thực hành đọc: Cánh đồng