Soạn bài Thực hành tiếng Việt lớp 10 trang 59 Tập 2 - Ngắn nhất Kết nối tri thức

Soạn bài Thực hành tiếng Việt: Biện pháp chêm xen, biện pháp liệt kê lớp 10 trang 59 Tập 2

I. Biện pháp chêm xen

- Nhận biết biện pháp chêm xen

+ Biện pháp chêm xen thể hiện bằng một thành phần câu gọi là thành phần chêm xen, nhằm giải thích cho một đối tượng nào đó được nói đến trong câu hoặc bổ sung thông tin cho câu. Thành phần chêm xen có khi được đặt giữa câu, có khi được đặt cuối câu, được đánh dấu bằng, dấu gạch ngang, dấu ngoặc đơn hoặc dấu phẩy.

VD: Sáng nay, thằng lớn của tôi – mười lăm tuổi, lúc cho nó ăn đã sơ ý mở hết cửa, thế là nó vù đi.

+ Có nhiều trường hợp, nhờ thành phần chêm xen, lời thơ, lời văn trở nên giàu ý nghĩa và có tính thẩm mĩ.

VD: Cô bé nhà bên (có ai ngờ)

Cũng vào du kích

Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích

Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi.

- Nhận biết biện pháp liệt kê.

+ Biện pháp liệt kê thể hiện bằng cách kể ra một chuỗi các đối tượng nhằm cung cấp thông tin cụ thể hơn cho câu. Những từ ngữ chỉ chuỗi đối tượng được liệt kê có thể đặt ở giữa hoặc cuối câu.

+ Thành phần liệt kê ở cuối câu thường được đặt sau dấu hai chấm. Trường hợp liệt kê chưa hết các đối tượng, người ta dùng dấu ba chấm hoặc kí hiệu.

+ Bên cạnh việc cung cấp thông tin, biện pháp liệt kê còn có tác dụng thể hiện cảm xúc, thái độ, cái nhìn của người viết. Trong những trường hợp như thế, liệt kê có đầy đủ tính chất của một biện pháp tu từ.

Câu 1 (trang 59 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

 Phân tích tác dụng của biện pháp chêm xen được sử dụng trong các câu sau:

a. Thanh rút khăn lau mồ hôi trên trán - bên ngoài trời nắng gắt - rồi thong thả đi bên bức tường hoa thấp chạy thẳng đến đầu nhà.

(Thạch Lam, Dưới bóng hoàng lan)

b. Gạch mát và phủ rêu khiến Thanh nhớ lại hai bàn chân xinh xắn của Nga, ngày nào, đi trên đó.

(Thạch Lam, Dưới bóng hoàng lan)

c. Tuy nhiên, ông thường xuyên bị thanh tra Gia-ve (người luôn ngờ vực vể nhân thân của ông) rình mò, theo dõi.

(Phần tóm tắt tác phẩm Những người khốn khổ)

Trả lời:

Tác dụng của biện pháp chêm xen được sử dụng trong các câu:

a. Giải thích cho hành động rút khăn lau mồ hôi trên trán của Thanh.

b. Bổ sung thông tin về hình ảnh hai bàn chân xinh xắn của Nga.

c. Bổ sung thông tin về thanh tra Gia-ve.

Câu 2 (trang 59 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

Viết ba câu có sử dụng biện pháp chêm xen, nội dung có liên quan đến các truyện đã đọc trong bài.

Trả lời:

- Nguyễn Tuân – một nhà văn suốt đời đi tìm cái đẹp - là tác gia nổi tiếng của tuyển tập vang bóng một thời.

- Trong Một chuyện đùa nho nhỏ, nhân vật tôi đã đùa Na-đi-a - một cái đùa vô ý - đã khiến cho Na-đi-a phải dằn dặt trong tâm hồn suốt một thời gian dài.

- Xuân Diệu – nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới – là hồn thơ tình lãng mạn, táo bạo nhất trong văn học 1930, 1945.

II. Biện pháp liệt kê

Câu 1 (trang 60 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

Phân tích tác dụng của việc dùng biện pháp liệt kê ở các câu sau:

a. - Ô, đấy là viên tướng bại trận của Bắc triều, cái hồn bơ vơ ở Nam quốc, tranh chiếm miếu đền của tôi, giả mạo họ tên của tôi, quen dùng chước dối lừa, thích làm trò thảm ngược, Thượng đế bị nó bưng bít, hạ dân bị nó quấy rầy, phàm những việc hưng yêu tác quái đều tự nó cả, chứ có phải tôi đâu.

(Nguyễn Dữ, Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên)

b. Ngoài các món thường thấy ở cỗ Tết như gà luộc, giò, chả, nem, măng hầm chân giò, miến nấu lòng gà, xúp lơ xào thịt bò,... - món nào cũng mang dấu ấn tài hoa của người chế biến - là các món khác thường như gà quay ướp húng lìu, vịt tần hạt sen, chả chìa, mọc, vây,...

(Ma Văn Kháng, Mùa lá rụng trong vườn)

c. Ngày mười tám, trận Chi Lăng, Liễu Thăng thất thế,

   Ngày hai mươi, trận Mã An, Liễu Thăng cụt đầu,

   Ngày hăm lăm, Bá tước Lương Minh bại trận tử vong

   Ngày hăm tám, Thượng thư Lý Khánh cùng kế tự vẫn

(Nguyễn Trãi, Bình Ngô đại cáo)

Trả lời:

Tác dụng của việc dùng biện pháp liệt kê ở các câu:

a. Cung cấp thông tin, bày tỏ cảm xúc, thái độ của người nói với hồn của viên tướng bại trận.

b. Liệt kê và cho thấy sự phong phú của các món ăn ngày Tết.

c. Liệt kê và cho cho thấy sự thất thế của quân giặc.

Câu 2 (trang 60 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

Viết ba câu có sử dụng biện pháp liệt kê, nội dung liên quan đến các văn bản trong bài học.

Trả lời:

- Gia-ve trong mắt mọi người là kẻ cầm thú, máu lạnh, bất nhân và đầy man rợ.

- Nguyễn Tuân nổi tiếng với các truyện ngắn như: Chữ người tử tù, Người lái đò sông đà hay tuyển tập Vang bóng một thời.

- Tiết văn tuần vừa qua, chúng em đã được học rất nhiều văn bản văn học hay như: Người cầm quyền khôi phục uy quyền, Dưới bóng hoàng lan, Một chuyện đùa nho nhỏ.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 10 sách Kết nối tri thức hay, ngắn gọn khác:

Soạn bài Tri thức ngữ văn trang 37

Soạn bài Người cầm quyền khôi phục uy quyền

Soạn bài Dưới bóng hoàng lan

Soạn bài Một chuyện đùa nho nhỏ

Soạn bài Viết bài văn nghị luận phân tích đánh giá một tác phẩm văn học

Soạn bài Thảo luận về một vấn đề văn học có ý kiến khác nhau

Soạn bài Củng cố, mở rộng trang 68

Soạn bài Thực hành đọc: Con khướu sổ lồng