50 bài tập về sự biến thiên tính chất của các nguyên tố hóa học | Lý thuyết, phương pháp và cách giải mở rộng

50 bài tập về sự biến thiên tính chất của các nguyên tố hóa học

A. Phương pháp & Ví dụ

Lý thuyết và Phương pháp giải

Dựa vào quy luật biến thiên tính chất theo chu kì và theo nhóm.

- Trong chu kì: Theo chiều tăng của diện tích hạt nhân (tức Z tăng): tính kim loại giảm, phi kim tăng, tính bazơ giảm, axit tăng.

- Trong nhóm A: Theo chiều Z tăng: Tính kim loại tăng, phi kim giảm, tinh bazơ tăng, tính axit giảm.

Ví dụ minh họa

Ví dụ 1. Dãy các nguyên tố nào dưới đây được sắp xếp theo chiều tăng dần tính kim loại?

A. Li, Be, Na, K.     B. Al, Na, K, Ca.

C. Mg, K, Rb, Cs.     D. Mg, Na, Rb, Sr.

Lời giải:

Trong 1 chu kì, tính kim loại giảm dần (đi từ trái qua phải).

Trong 1 nhóm, tính kim loại tăng dần (đi từ trên xuống dưới).

Do đó dãy sắp xếp tăng dần tính kim loại là: Mg, K, Rb, Cs

⇒ Chọn C

Ví dụ 2. Cho các nguyên tố X, Y, Z với số hiệu nguyên tử lần lượt là 4, 12, 20. Phát biểu nào sau đây sai?

A. Các nguyên tố này đều là các kim loại mạnh nhất trong chu kì.

B. Các nguyên tố này không cùng thuộc 1 chu kì.

C. Thứ tự tăng dần tính bazo là: X(OH)₂, Y(OH) ₂, Z(OH) ₂

D. Thứ tự tăng dần độ âm điện là: Z < Y < X

Lời giải:

Z_x= 4 ⇒ cấu hình e lớp ngoài cùng của X là … 2s² ⇒ X thuộc nhóm II, chu kì 2

Z_y = 12 ⇒ cấu hình e lớp ngoài cùng của Y là ….3s² ⇒ Y thuộc nhóm II, chu kì 3

Z_z = 20 ⇒ cấu hình e lớp ngoài cùng của Z là ….4s²⇒ Z thuộc nhóm II, chu kì 4

A sai vì nguyên tố nhóm IA mới là KL mạnh nhất trong 1 CK

B đúng X thuộc CK 2, Y thuộc CK 3, Z thuộc CK 4.

C đúng Trong cùng 1 nhóm tính bazo tăng dần theo chiều tăng dần của điện tích hạ nhân.

D đúng Trong cùng 1 nhóm độ âm điện giảm dần theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân.

⇒ Chọn A

Ví dụ 3. Cho các phát biểu sau:

(I) F là phi kim mạnh nhất.

(II) Li là KL có độ âm điện lớn nhất

(III) He là nguyên tử có bán kính nhỏ nhất.

(IV) Be là KL yếu nhất trong nhóm IIA.

Số các phát biểu đúng là?

A. 1     B. 2    C. 3     D. 4

Lời giải:

⇒ Chọn C (I, III, IV).

Ví dụ 4. Cho 3 nguyên tố X, Y, Z lần lượt ở vị trí 11, 12, 19 của bảng tuần hoàn. Hidroxit của X, Y, Z tương ứng là X’, Y’, Z’. Thứ tự tăng dần tính bazo là:

A. X’ < Y’ < Z’     C. Z’ < Y’< X’

B. Y’ < X’ < Z’     D. Z’ < X’ < Y’.

Lời giải:

Z_X = 11 có cấu hình e lớp ngoài cùng là 3s¹

Z_Y = 11 có cấu hình e lớp ngoài cùng là 3s²

Z_Z = 19 có cấu hình e lớp ngoài cùng là 4s¹

Trong cùng 1 nhóm tính kim loại tăng dần theo chiều tăng của điện tích hạt nhân do đó tính bazo tương ứng của X’ < Z’

Trong cùng 1 CK tính kim loại giảm dần theo chiều tăng của điện tích hạt nhân do đó tính bazo tương ứng của X’> Y’

⇒ Chọn B

B. Bài tập trắc nghiệm

Câu 1. Tính kim loại tăng dần trong dãy :

A. Ca, K, Al, Mg        B. Al, Mg, Ca, K

C. K, Mg, Al, Ca        D. Al, Mg, K, Ca

Lời giải:

Đáp án: B

Câu 2. Tính phi kim giảm dần trong dãy :

A. C, O, Si, N

B. Si, C, O, N

C. O, N, C, Si

D. C, Si, N, O

Lời giải:

Đáp án: C

Câu 3. Tính bazơ tăng dần trong dãy :

A. Al(OH)₃ ; Ba(OH)₂; Mg(OH)₂

B. Ba(OH)₂; Mg(OH)₂; Al(OH)₃

C. Mg(OH)₂; Ba(OH)₂; Al(OH)₃

D. Al(OH)₃; Mg(OH)₂; Ba(OH)₂

Lời giải:

Đáp án: D

Câu 4. Tính axit tăng dần trong dãy :

A. H₃PO₄; H₂SO₄; H₃AsO₄       B. H₂SO₄; H₃AsO₄; H₃PO₄

C. H₃PO₄; H₃AsO₄; H₂SO₄       D. H₃AsO₄; H₃PO₄ ;H₂SO₄

Lời giải:

Đáp án: D

Câu 5. Bán kính nguyên tử các nguyên tố : Na, Li, Be, B. Xếp theo chiều tăng dần là:

A. B < Be < Li < Na        B. Na < Li < Be < B

C. Li < Be < B < Na       D. Be < Li < Na < B

Lời giải:

Đáp án: A

Câu 6. Độ âm điện của các nguyên tố : Na, Mg, Al, Si. Xếp theo chiều tăng dần là:

A. Na < Mg < Al < Si        B. Si < Al < Mg < Na

C. Si < Mg < Al < Na        D. Al < Na < Si < Mg

Lời giải:

Đáp án: A

Câu 7. Các nguyên tố C, Si, Na, Mg được xếp theo thứ tự năng lượng ion hoá thứ nhất giảm dần là :

A. C, Mg, Si, Na        B. Si, C, Na, Mg

C. Si, C, Mg, Na        D. C, Si, Mg, Na

Lời giải:

Đáp án:

Câu 8. Hãy so sánh tính bazơ của các cặp chất sau và giải thích ngắn gọm

a) Magie hiđroxit và canxi hiđroxit.

b) Natri hiđroxit và magie hiđroxit.

Lời giải:

Đáp án:

a) Mg(OH)₂ có tính bazơ yếu hơn Ca(OH)₂ vì Mg và Ca đều thuộc nhóm IIA, theochiều từ trên xuống, trong một nhóm A tính kim loại tăng dần, tính phi kim loại giảm dần. Đồng thời tính axit của hiđroxit giảm dần, tính bazơ tăng dần.

b) Mg(OH)₂ có tính bazơ yếu hơn NaOH vì Mg và Na đều thuộc cùng một chu kì theo chiều từ trái sang phải tính kim loại giảm dần, tính phi kim tăng dần. Đồng thời axit của hiđroxit tăng dần, tính bazơ giảm dần.

Câu 9.

Hãy so sánh tính chất axit của các chất trong mỗi cặp sau và giải thích: Axit cacbonic và axit silicic; axit photphoric và axit sunfuric; axit silisic và axit sunfuric.

Lời giải:

Đáp án:

- Trong một nhóm A, khi đi từ trên xuống tính bazơ của các oxit và hiđroxit tăng dần, tính axit giảm dần. Nên H₂CO₃ có tính axit mạnh hơn H₂SiO₃.

- Trong một chu kì tính bazơ giảm dần và tính axit của các oxit và hiđroxit tăng khi đi từ đầu chu kì cho đến cuối chu kì. Nên tính axit của H₂SO₄ mạnh hơn H₃PO₄

- Tính axit của H₂SiO₃ yếu hơn H₃PO₄ (trong 1 chu kì) và H₃PO₄ yếu hơn H₂SO₄ do vậy tính axit của H₂SiO₃ yếu hơn H₂SO₄

Câu 10.

Cho các nguyên tố X, Y, Z có số hiệu nguyên tử lần lượt 9, 16,17:

a) Xác định vị trí của chúng trong bảng tuần hoàn.

b) Xếp các nguyên tố đó theo thứ tự tính phi kim tăng dần,

Lời giải:

Đáp án:

Câu 10.

+) X (Z = 9) ls²2s²2p⁵: Thuộc chu kì 2, nhóm VIIA. Là F (Flo).

+) Y (Z = 16) ls²2s²2p⁶3s²3p⁴: Thuộc chu kì 3, nhóm VIA .Là S (luu huỳnh).

+) Z (Z = 17) ls²2s²2p⁶3s²3p⁵: Thuộc chu kì 3, nhóm VIIA Là Cl (Clo).

So sánh X và Z (vì thuộc cùng chu kì) thì: Tính phi kim X > Z

So sánh Y và Z (vì thuộc cùng nhóm A) thì: Tính phi kim Z > Y.

Vậy tính phi kim tăng dần theo thứ tự: Y, Z, X.

Xem thêm các dạng bài tập và công thức Hoá học lớp 10 hay, chi tiết khác:

Các dạng bài toán xác định nguyên tố thuộc 2 nhóm A liên tiếp trong Bảng HTTH

Các dạng bài toán xác định 2 nguyên tố thuộc 2 nhóm A liên tiếp

Các dạng bài toán xác định nguyên tố thông qua nguyên tử khối

Các dạng bài toán xác định tên nguyên tố dựa vào đặc điểm chu kì, nhóm

Công thức oxit cao nhất, công thức hợp chất khí với hiđro các nguyên tố nhóm A