Soạn bài Hình ảnh hoa sen trong bài cao dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen” - Ngắn nhất Chân trời sáng tạo

Soạn bài Hình ảnh hoa sen trong bài cao dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen” Theo Hoàng Tiến Tựu

Video giải Ngữ văn lớp 7 Soan bài hình ảnh hóa sen trong bài ca dao "Trong đầm gì đẹp bằng sen" Theo Hoàng Tiến Tựu

* Chuẩn bị đọc

Câu 1 (trang 59 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1) :

Em hãy sưu tầm và giới thiệu với bạn bè một số bài ca dao viết về hình ảnh hoa sen.

Trả lời:

Sưu tầm

Xin cho sen sắc ngọt ngào

Ơn đời mưa nắng dạt dào tinh khôi

Tiếng cười luôn thắm trên môi

Dáng thanh tâm tịnh, đứng ngồi thoảng hương.

Hoa sen mọc bãi cát lầm
Tuy rằng lấm láp vẫn mầm hoa sen
Thài lài mọc cạnh bờ sông
Tuy rằng xanh tốt vẫn tông thài lài

Nhân tài như thể bách hoa
Hoa sen thơm ngát hoa trà đẹp tươi

Câu 2 (trang 59 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1) :

Em hãy thực hiện một sản phẩm sáng tạo (bức tranh, đoạn văn,...) để chia sẻ cảm nhận của em về bài ca dao:

Trong đầm gì đẹp bằng sen

Lá xanh bông trắng mà chen nhị vàng

Nhị vàng, bông trắng, lá xanh

Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn

Trả lời:

Bài ca dao trên đã hoàn toàn toát lên được vẻ đẹp thanh khiết của bông hoa sen giữa đầm lầy. Với những chi tiết miêu tả rất chính xác, gần gũi giúp người đẹp có thể hình dung và cảm nhận được vẻ đẹp của bông hoa sen với hương thơm toả ngát giữa chốn đầm lầy hôi tanh mùi bùn. Hoa sen còn là loài hoa mang tính biểu tượng, đại diện cho hình ảnh Việt Nam, con người Việt Nam ta. Mỗi người là một bông hoa sen toả ngát hương thơm, dù ở đâu, trong hoàn cảnh nào vẫn luôn kiên cường, vẫn mang những nét riêng của đất nước, quê hương mình với một tâm hồn thanh cao, thanh tịnh.

* Trải nghiệm cùng văn bản

1. Theo dõi: Em hãy chỉ ra những từ ngữ, câu văn thể hiện ý kiến, lí lẽ, bằng chứng trong đoạn văn bàn luận về câu ca dao thứ hai.

Trả lời:

Ý kiến: “miêu tả vẻ đẹp của từng bộ phận cụ thể trong cây sen để chứng minh cho câu thứ nhất”

- Lí lẽ: “quan sát từ ngoài vào trong, rất tự nhiên, hợp lí”

+ Bằng chứng: “Từ “lá xanh” qua “bông trắng” đến “nhị vàng”

- Lí lẽ: “nhấn mạnh sự đa dạng nhiều thành phần và màu sắc đáng chú ý của cây sen”

+ Bằng chứng: “Từ “lại” được dùng rất đắt”

- Lí lẽ: “một bông hoa sen vừa mới nở”

+ Bằng chứng: “Từ “chen” nói lên sự kết chặt giữa hoa và nhị”

2. Liên hệ: Em biết gì về hình ảnh hoa sen trong các bài ca dao khác.

Trả lời:

Hình ảnh hoa sen trong các bài ca dao khác vẫn luôn mang một nét đặc trưng của hoa sen đó là vẻ đẹp thanh cao, tinh khiết trong trắng, dại diện cho lẽ sống cao đẹp, tâm hồn của con người Việt Nam từ xưa cho đến nay.

* Suy ngẫm và phản hồi

- Nội dung chính Hình ảnh hoa sen trong bài cao dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen”:  Bài ca dao đã làm toát lên một vẻ đẹp tinh khiết của bông sen đồng thời ca ngợi phẩm chất trong sáng tốt đẹp của bông sen giữa chốn đầm lầy mà vẫn giữ nguyện vẹn vẻ đẹp và hương thơm thuần khiết không bị pha trộn bởi các yếu tố khác.

Câu 1 (trang 61 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1) :

Em hãy xác định mối quan hệ giữa các ý kiến lớn, ý kiến nhỏ của văn bản dựa vào sơ đồ sau:

Trả lời:

Vấn đề cần bàn luận: Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao.

- Ý kiến lớn 1: Vẻ đẹp của hoa sen được miêu tả một cách khéo léo, tài tình.

+ Ý kiến nhỏ 1.1: khẳng định và tuyệt đối vẻ đẹp không gì sánh nổi của cây sen ở trong đầm.

+ Ý kiến nhỏ 1.2: miêu tả vẻ đẹp của từng bộ phận cụ thể trong cây sen để chứng minh cho câu thứ nhất.

+ Ý kiến nhỏ 1.3: Câu thứ ba có vị trí đặc biệt trong toàn bài, đó là câu chuyển để chuẩn bị cho câu kết.

- Ý kiến lớn 2: tác giả dân gian đã gửi gắm những triết lí sống sâu sắc thông qua hình ảnh hoa sen trong bài ca dao.

Câu 2 (trang 62 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1) :

Chỉ ra lí lẽ, bằng chứng được sử dụng để làm sáng tỏ cho các ý kiến.

Trả lời:

- Ý kiến 1: Vẻ đẹp của sen đã được miêu tả một cách khéo léo, tài tình

+ Lí lẽ 1.1: khẳng định và tuyệt đối vẻ đẹp không gì sánh nổi của cây sen ở trong đầm

→ Bằng chứng 1.1: Trạng ngữ “trong đầm” đã hạn chế sự tuyệt đối hóa trong câu ca dao, làm cho trở thành tương đối và có tính thuyết phục

+ Lí lẽ 1.2: miêu tả vẻ đẹp của từng bộ phận cụ thể trong cây sen để chứng minh cho câu thứ nhất.

→ Bằng chứng 1.2.1: Từ “lá xanh” qua “bông trắng” đến “nhị vàng”, tức là quan sát từ ngoài vào trong, rất tự nhiên hợp lí

→ Bằng chứng 1.2.2: Từ “lại” được dùng rất đắt, có tác dụng nhấn mạnh sự đa dạng nhiều thành phần và màu sắc đáng chú ý của cây sen

→ Bằng chứng 1.2.3: Từ “chen” nói lên sự kết chặt giữa hoa và nhị, chứng tỏ đây là một bông hoa vừa mới nở

+ Lí lẽ 1.3: Câu thứ ba có vị trí đặc biệt trong toàn bài

→ Bằng chứng 1.3: câu chuyển (chuyển vần, chuyển nhịp, chuyển ý) để chuẩn bị cho câu kết

- Ý kiến 2: Qua hình ảnh sen, tác giả dân gian đã gửi gắm những triết lí sống sâu sắc

+ Lí lẽ: Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn

→ Bằng chứng 2.1: Phần nhiều đều chuyển ngay sang nghĩa bóng, sang hình ảnh con người à ý nghĩa triết lí nhân sinh trong đó

→ Bằng chứng 2.2: “sen” hóa thành người, bùn trong thiên nhiên hóa thành “bùn” trong xã hội, rồi cả cái “đầm” và mùi “hôi tanh” cũng được coi là hình ảnh tượng trưng, ẩn dụ theo nghĩa bóng

Câu 3 (trang 62 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1) :

Văn bản được viết ra nhằm mục đích gì? Xác định nội dung chính của văn bản.

Trả lời:

- Văn bản viết ra nhằm mục đích miêu tả và ngợi ca vẻ đẹp tuần khiết của bông sen.

- Nội dung chính của văn bản: Bài ca dao đã làm toát lên một vẻ đẹp tinh khiết của bông sen đồng thời ca ngợi phẩm chất trong sang tốt đẹp của bông sen giữa chốn đầm lầy mà vẫn giữ nguyện vẹn vẻ đẹp và hương thơm thuần khiết không bị pha trộng bởi các yếu tố khác.

Câu 4 (trang 62 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1) :

Theo em có thể thay đổi trật tự các ý kiến lớn, ý kiến nhỏ được không? Cách sắp xếp trật tự các ý kiến như vậy có tác dụng gì trong việc thực hiện mục đích của văn bản?

Trả lời:

- Theo em, không thể thay đổi trật tự các ý kiến lớn, ý kiến nhỏ được vì các ý kiến trên đã được sắp theo một trình tự vô cùng hợp lý từ bao quát đến cụ thể nếu thay đổi sẽ làm cho bài bị lộn xộn, lủng củng, không có ý nghĩa.

- Cách sắp xếp trật tự các ý kiến như vậy có tác dụng làm cho bài văn trở nên thuyết phục, rõ ràng, mạch lạc và chặt chẽ trong việc thực hiện mục đích của văn bản.

Câu 5 (trang 62 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1) :

Những dấu hiệu nào giúp em nhận ra văn bản trên là văn bản nghị luận phân tích một tác phẩm văn học?

Trả lời:

Những dấu hiệu giúp em nhận ra văn bản trên là văn bản nghị luận phân tích một tác phẩm văn học: từ các luận điểm, các ý kiến tới lý lẽ, bằng chứng rất rõ ràng là điểm đặc trưng của một văn bản nghị luận.

Câu 6 (trang 62 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1) :

Văn bản trên đã giúp em hiểu thêm điều gì về bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen? Hãy viết đoạn văn (khoảng 150 đến 200 chữ) trình bày suy nghĩ của mình.

Trả lời:

Từ xưa tới nay, hoa sen luôn được coi là một loài hoa mang tính biểu tượng, đại diện cho hình ảnh Việt Nam, con người Việt Nam ta. Bài ca dao trên đã hoàn toàn toát lên được vẻ đẹp thanh khiết của bông hoa sen giữa đầm lầy. Với những chi tiết miêu tả rất chính xác, gần gũi giúp người đẹp có thể hình dung và cảm nhận được vẻ đẹp của bông hoa sen với hương thơm toả ngát giữa chốn đầm lầy hôi tanh mùi bùn. Mỗi người là một bông hoa sen toả ngát hương thơm, dù ở đâu, trong hoàn cảnh nào vẫn luôn kiên cường, vẫn mang những nét riêng của đất nước, quê hương mình với một tâm hồn thanh cao, thanh tịnh. Bằng ngôn ngữ vô cùng giản dị, trong sang, đơn sơ, bài ca dao đã làm nổi bật lên vẻ đẹp bình dị của hoa sen hay chính là vẻ đẹp chân chất của con người Việt Nam.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 7 sách Chân trời sáng tạo hay, ngắn gọn khác:

Soạn bài Bức thư gửi chú lính chì dũng cảm

Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 64

Soạn bài Sức hấp dẫn của truyện ngắn Chiếc lá cuối cùng

Soạn bài Viết bài văn phân tích đặc điểm nhân vật trong một tác phẩm văn học

Soạn bài Thảo luận nhóm về vấn đề gây tranh cãi