Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 105 - Ngắn nhất Ngữ văn 8 Chân trời sáng tạo

Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 105

Câu 1 (trang 105 sgk Ngữ văn lớp 8 Tập 2): Nhận xét về sắc thái nghĩa của từ ngữ in đậm trong các trường hợp sau:

a. Có lúc vểnh râu vai phụ lão,

Cũng khi lên mặt dáng văn thân.

(Trần Tế Xương, Tự trào I)

b. Quả cau nho nhỏ, miếng trầu hôi,

Này của Xuân Hương đã quệt rồi.

(Hồ Xuân Hương, Mời trầu)

c. Ghế tréo lọng xanh ngồi bảnh chọe

Nghĩ rằng đồ thật hóa đồ chơi.

(Nguyễn Khuyến, Tiến sĩ giấy)

Trả lời:

Câu	Từ in đậm	Sắc thái nghĩa
a	vểnh râu	Chỉ ý “nhàn nhã” với cảm xúc bông đùa hoặc chê trách	Cảm xúc “tự trào” (tự châm biếm, tự chế giễu mình) của Trần Tế Xương
	lên mặt	Vốn là từ ngữ xấu, nghĩa dùng chỉ ý “tỏ ra kiêu căng, coi thường người khác”
b	quệt	Thái độ tự tin, mạnh mẽ và có phần bông đùa, giễu cợt của Hồ Xuân Hương khi mời trầu.
c	bảnh chọe	Thái độ giễu cợt, coi khinh của Nguyễn Khuyến dành cho những “tiến sĩ giấy”.

Câu 2 (trang 105 sgk Ngữ văn lớp 8 Tập 2): Có thể thay từ “bác” bằng từ “bạn” trong câu thơ sau không? Vì sao?

Đã bấy lâu nay bác tới nhà.

(Nguyễn Khuyến, Bạn đến chơi nhà)

Trả lời:

- “Bác” là từ mà những người bạn lớn tuổi dùng để gọi nhau với sắc thái vừa kính trọng vừa thân mật.

- Câu thơ thể hiện cách xưng hô giữa những người bạn đã có tuổi; thể hiện được tình cảm sâu sắc, chân thành mà Nguyễn Khuyến dành cho người bạn của mình.

- Nếu thay từ “bác” bằng từ “bạn”, câu thơ sẽ không giữ được sắc thái nghĩa như ban đầu nữa.

→ Không thể thay từ “bác” bằng từ “bạn”.

Câu 3 (trang 105 sgk Ngữ văn lớp 8 Tập 2): Cho câu thơ sau:

Ghé mắt trông ngang thấy bảng treo.

(Hồ Xuân Hương, Đề đền Sầm Nghi Đống)

Theo em, có thể thay từ “ngang” bằng từ “lên” không? Vì sao?

Trả lời:

- “trông ngang” bộc lộ thái độ coi thường, giễu cợt của Hồ Xuân Hương khi đến đền Sầm Nghi Đống.

- Mặt khác, đền đứng “cheo leo” (ở vị trí cao, chênh vênh) mà Hồ Xuân Hương cũng chỉ “trông ngang”, chứ không “trông lên” theo lẽ bình thường thì lại càng nhấn mạnh thái độ coi thường của bà.

→ Không thể thay từ “ngang” bằng từ “lên”.

Câu 4 (trang 105 sgk Ngữ văn lớp 8 Tập 2): Thay thế từ “cheo leo” trong câu thơ sau bằng một hoặc một số từ có nghĩa tương tự. Từ đó, chỉ ra cái hay trong việc sử dụng từ ngữ của Hồ Xuân Hương.

Kìa đền Thái thú đứng cheo leo.

(Hồ Xuân Hương, Đề đền Sầm Nghi Đống)

Trả lời:

- Từ thay thế từ “cheo leo”: “chênh vênh”

- “cheo leo” ngoài việc vần với từ “treo” theo luật của thơ tứ tuyệt thì còn gợi ra sắc thái giễu cợt rõ ràng hơn: đền có thế đứng không uy nghi, không vững vàng, lại heo hút; gợi ra từ vị thế và cái chết đáng xấu hổ của người được thờ trong đền.

Câu 5 (trang 106 sgk Ngữ văn lớp 8 Tập 2): Chỉ ra biện pháp tu từ được sử dụng trong hai câu thơ sau và nêu tác dụng của biện pháp ấy:

Sống lâu, lâu để làm gì nhỉ?

Lâu để mà xem cuộc chuyển vần.

(Trần Tế Xương, Tự trào I)

Trả lời:

- Sử dụng câu hỏi tu từ.

- Tác dụng: Tác giả hỏi để tự cười cho cái vô tích sự của mình. Hỏi không phải để trả lời mà giễu mình, giễu đời, nhấn mạnh sự chua xót của tác giả về thân phận, đồng thời gián tiếp phê phán sự nhiễu nhương của xã hội thực dân nửa phong kiến đương thời.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 8 sách Chân trời sáng tạo hay, ngắn gọn khác:

Bạn đến chơi nhà

Đề đền Sầm Nghi Đống

Hiểu rõ bản thân

Tự trào I

Viết bài văn phân tích một tác phẩm văn học