Giải Toán 6 Bài 1: Thu thập và phân loại dữ liệu - Chân trời sáng tạo

Toán lớp 6 trang 95 Hoạt động khởi động

Theo Tổng cục Môi trường, Việt Nam có khu hệ chim phong phú và đa dạng, với tổng số loại chim được ghi nhận là 888 loài, trong đó có 72 loài chim hiện đang bị đe dọa tuyệt chủng ở mức độ toàn cầu, 51 loài ít xuất hiện và hiếm gặp. (Theo Tạp chí Môi trường 4/2017)

Theo em, việc thu thập các thông tin ở trên đã giúp ích gì trong việc bảo tồn các loại chim?

Lời giải:

Việc thu thập dữ liệu cho ta biết các loài chim của nước ta rất đa dạng và phong phú. Trong đó có nhiều loài chim quý hiếm và tuyệt chủng. Chính vì vậy nước ta phải đẩy mạnh công tác bảo tồn các loài chim, bảo vệ môi trường sống và nhân giống loài cho chúng,…

Toán lớp 6 trang 95 Hoạt động khám phá 1

Từ bảng điều tra về các môn thể thao được ưa thích của lớp 6A dưới đây, em có thể thu thập được những thông tin gì?

Lời giải:

Từ bảng điều tra ta có thể thu thập được các thông tin sau:

- Các môn thể thao được yêu thích của lớp 6A là: Bóng đá, cầu lông, đá cầu, bóng bàn, bóng rổ.

- Trong đó bóng đá có 18 bạn yêu thích, cầu lông có 8 bạn yêu thích, bóng bàn có 2 bạn yêu thích, đá cầu có 4 bạn yêu thích, bóng rổ có 5 bạn yêu thích.

Giải Toán 6 trang 96 Tập 1

Toán lớp 6 trang 96 Thực hành 1

Nhà bạn Mai mở tiệm kem, bạn ấy muốn tìm hiểu về các loại kem yêu thích của 30 khách hàng trong sáng Chủ nhật và thu được kết quả như sau:

Từ bảng kiểm đếm của bạn Mai, em hãy cho biết:

- Mai đang điều tra về vấn đề gì?

- Hãy chỉ ra các dữ liệu mà bạn ấy thu thập được trong bảng.

Lời giải:

- Mai đang tìm hiểu về loại kem yêu thích của các khách hàng trong tổng 30 khách hàng trong sáng chủ nhật.

- Các dữ liệu thu thập được trong bảng:

+ Có 5 loại kem được yêu thích: Dâu, nho, sầu riêng, sô cô la, vani.

+ Trong đó: kem dâu có 11 người thích, kem nho có 4 người thích, kem sầu riêng có 8 người thích, kem sô cô la có 5 người thích và kem vani có 2 người thích.

Toán lớp 6 trang 96 Vận dụng 1

Em hãy thử phân công các bạn trong tổ cùng kiểm đếm các loại vật dụng có trong lớp học như bàn, ghế, …

Lời giải:

Tùy vào mỗi lớp học sẽ có câu trả lời riêng. Sau đây là mẫu một bảng thống kê vật dụng có trong lớp:

Giải Toán 6 trang 97 Tập 1

Toán lớp 6 trang 97 Hoạt động khám phá 2

Quan sát điều tra số lượng con vật nuôi ở nhà của học sinh tổ 4 lớp 6A dưới đây.

Em hãy cho biết:

- Có bao nhiêu học sinh không nuôi con vật nào?

- Có bao nhiêu loại con vật được nuôi?

Lời giải:

Dựa vào bảng số liệu, ta có:

- Có hai bạn là Hùng và Cúc không nuôi con vật nào.

- Có 4 loại con vật được nuôi là: Chó, mèo, chim, cá.

Giải Toán 6 trang 98 Tập 1

Toán lớp 6 trang 98 Thực hành 2

Hãy hoàn thành việc phân loại dữ liệu trong bảng điều tra ở hoạt động khám phá 2 theo gợi ý như sau:

Lời giải:

Theo quan sát bảng điều tra ở hoạt động khám phá 2, ta thấy

Số bạn có nuôi con vật là 6. (bao gồm Mai, Lan, Trúc, Yến, Cường, Thanh).

Số bạn không nuôi con vật nào là 2. (bao gồm Hùng và Cúc).

Toán lớp 6 trang 98 Hoạt động khám phá 3

Em hãy chỉ ra các điểm không hợp lý trong các bảng dữ liệu sau:

a) Danh sách đội học sinh dự thi văn nghệ của lớp 6A5.

b) Điều tra tuổi của 20 bé đăng kí tiêm chủng tại Phường 15 trong một buổi sáng, người ta thu được bảng số liệu ban đầu như sau:

Lời giải:

Điểm không hợp lý của hai bảng số liệu trên:

a) Bảng 2: Tên học sinh số 4 không thể là một dãy số.

b) Bảng 3: Tuổi của các bé phải là số nguyên dương không thể là một số nguyên âm nên các giá trị - 2; - 3 là bất hợp lý.

Giải Toán 6 trang 99 Tập 1

Toán lớp 6 trang 99 Vận dụng 2

Tìm điểm không hợp lý trong các bảng dữ liệu sau:

a) Danh sách email của các bạn tổ 1 lớp 6C (Bảng 4).

b) Thân nhiệt (độ C) của bệnh nhân A trong 10 tiếng theo dõi được ghi lại trong bảng sau:

Lời giải:

Điểm bất hợp lý trong hai bảng dữ liệu trên là:

a) Bảng 3.

- Tên của tổ trưởng không có, tên Đinh Công 12 chưa hợp lý

- Địa chỉ email của Lê Thị Bạch Cúc, Lý Thị Đào, Đinh Công 12 không đúng cú pháp. Email phải có đuôi @gmail.com.

Do đó trong bảng 3, dữ liệu đã vi phạm tiêu chí “đúng định dạng”.

b) Thân nhiệt của một người không thể xuống đến 0 độ C và –2 độ C cũng như lên đến 100 độ C được.

Do đó, trong bảng 4, dữ liệu vi phạm tiêu chí “nằm trong phạm vi dự kiến”.

B. Bài tập

Bài 1 trang 99 SGK Toán 6 Tập 1 - CTST: Lan muốn tìm hiểu về món ăn sáng nay của các bạn trong lớp. Em hãy giúp Lan hoàn thành công việc...

Toán lớp 6 trang 99 Bài 1

Lan muốn tìm hiểu về món ăn sáng nay của các bạn trong lớp. Em hãy giúp Lan hoàn thành công việc.

Lời giải:

Đếm số lượng và hoàn thành bảng như sau:

Giải Toán 6 trang 100 Tập 1

Toán lớp 6 trang 100 Bài 2

Từ kết quả kiểm đếm của bạn Lan ở bài 1, em hãy cho biết:

a) Lan đang điều tra về vấn đề gì?

b) Bạn ấy thu thập được các loại dữ liệu gì?

c) Món ăn nào được các bạn trong lớp chọn nhiều nhất?

Lời giải:

a) Bạn Lan đang điều tra về các món ăn sáng nay của các bạn trong lớp và số lượng các bạn chọn từng món ăn đó.

b) Bạn Lan thu thập được các dữ liệu:

- Các loại đồ ăn sáng: Xôi, bánh mì, bánh bao, cơm tấm, phở.

- Số lượng bạn lựa chọn các món ăn: Xôi có 11 bạn, bánh mì có 4 bạn, bánh bao có 8 bạn, cơm tấm có 5 bạn, phở: 2 bạn

c) Xôi là món ăn được các bạn trong lớp lựa chọn nhiều nhất.

Toán lớp 6 trang 100 Bài 3

Hãy thực hiện điều tra như bạn Lan cho chính lớp của em về một chủ đề mà lớp em quan tâm. (Gợi ý một số chủ đề: Các môn học, loại sách truyện, loại phim ảnh, ... mà các bạn yêu thích).

Lời giải:

Mỗi bạn có thể chọn một chủ đề để điều tra, chẳng hạn:

Điều tra về các loại truyện ưa thích của các bạn trong lớp ta được bảng số liệu sau:

Bài 4 trang 100 SGK Toán 6 Tập 1 - CTST: Thống kê số lần gõ bàn phím máy vi tính của một số chữ cái được dùng nhiều nhất...

Toán lớp 6 trang 100 Bài 4

Thống kê số lần gõ bàn phím máy vi tính của một số chữ cái được dùng nhiều nhất khi viết 10 000 từ tiếng Anh thông dụng, người ta thu được bảng số liệu sau:

- Hãy nêu các loại dữ liệu xuất hiện trong bảng thống kê trên.

- Theo em các dữ liệu đó có liên quan gì đến sự sắp đặt vị trí của các phím E và T trên bàn phím?

Lời giải:

- Các loại dữ liệu xuất hiện trong bảng thống kê trên là:

+ Các chữ cái được dùng nhiều nhất khi viết 10 000 từ tiếng anh thông dụng là: E, T, A, O, I, N, S, R, H.

+ Chữ cái E với 1 202 lần gõ bàn phím, T với 910 lần gõ, A với 812 lần gõ, O với 768 lần gõ, I với 731 lần gõ, N với 695 lần gõ, S với 628 lần gõ, R với 602 lần gõ, H với 592 lần gõ.

- Với dữ liệu trên ta thấy E và T là hai chữ cái được sử dụng nhiều nhất nên trên bàn phím hai chữ cái này được để ở vị trí thuận lợi dễ bấm nhất.

Toán lớp 6 trang 100 Bài 5

Tìm kiếm các thông tin chưa hợp lí của bảng dữ liệu sau đây:

Số học sinh vắng trong ngày của các lớp khối 6 trường THCS Đoàn Kết

Lời giải:

Các thông tin chưa hợp lí của bảng dữ liệu:

- Ở lớp 6A4, K là một chữ cái không phù hợp để đưa ra số lượng học sinh vắng mặt.

- Ở lớp 6A7, 100 là một số lượng quá lớn vì bình thường số học sinh của một lớp THCS chỉ dao động từ 30 – 50 học sinh.

- Ở lớp 6A8, người ta không sử dụng số nguyên âm để biểu diễn cho số lượng học sinh vắng mặt.

Vậy bảng dữ liệu đã vi phạm của hai tiêu chí là “đúng định dạng” và “nằm trong phạm vi dự kiến”.

Lý thuyết Toán 6 Bài 1: Thu thập và phân loại dữ liệu - Chân trời sáng tạo

1. Thu thập dữ liệu

• Những thông tin thu thập được như: số, chữ, hình ảnh,… được gọi là dữ liệu. Dữ liệu dưới dạng số được gọi là số liệu.

• Số liệu là một loại dữ liệu nhưng dữ liệu chưa chắc là số liệu.

• Các cách thu thập dữ liệu: Quan sát, lập phiếu điều tra (phiếu hỏi), thu thập từ nguồn có sẵn (sách, báo, trang web…).

2. Phân loại dữ liệu

• Phân loại dữ liệu là ta đi sắp xếp các thông tin theo những tiêu chí nhất định.

Ví dụ

Một cửa hàng bán ga có 8 bình ga.

Nếu lấy tiêu chí là kích thước thì có hai loại là: Bình cỡ nhỏ 6 bình và bình cỡ lớn 2 bình.

Nếu lấy tiêu chí là màu sắc vỏ bình thì có hai loại là: Màu hồng 5 bình và màu vàng 3 bình.

3. Tính hợp lí của dữ liệu

• Để đánh giá tính hợp lí của dữ liệu, ta cần đưa ra các tiêu chí đánh giá, chẳng hạn như dữ liệu phải:

- Đúng định dạng: Họ tên phải là chữ, số tuổi phải là số, email thì phải có kí hiệu @...

- Nằm trong phạm vi dự kiến: Số người thì phải là số tự nhiên, cân nặng của người Việt Nam thường dưới 200kg, số tuổi là số nguyên dương,..

Ví dụ

Điểm kiểm tra Toán của 20 học sinh trong kì khảo sát đầu năm của lớp 6B:

Dữ liệu không hợp lí là -1 và -3 vì số điểm kiểm tra không thể là số âm được.