Lý thuyết Sinh học 12 Bài 34 (mới 2024 + Bài Tập): Sự phát sinh loài người

Lý thuyết Sinh học 12 Bài 34: Sự phát sinh loài người

Bài giảng Sinh học 12 Bài 34: Sự phát sinh loài người

Quá trình tiến hóa của loài người có thể chia thành 2 giai đoạn: giai đoạn tiến hóa hình hành nên người hiện đại (Homo sapiens) và giai đoạn tiến hóa của loài người từ khi hình thành cho tới nay.

I. QUÁ TRÌNH PHÁT SINH LOÀI NGƯỜI HIỆN ĐẠI

1. Bằng chứng về nguồn gốc động vật của loài người

a. Bằng chứng giải phẫu so sánh

- Cấu tạo cơ thể người rất giống thể thức cấu tạo chung của động vật có xương sống như thành phần của bộ xương, vị trí sắp xếp các nội quan,…

- Người có lông mao, có vú, đẻ con và nuôi con bằng sữa,… như cơ thể động vật có vú.

- Trên cơ thể người có những cơ quan thoái hóa là di tích của những cơ quan xưa kia phát triển ở động vật như : Xương cụt ở người gồm 4 - 5 đốt sống dính liền nhau là vết tích của đuôi, ruột thừa ở người là di tích của ruột tịt vốn rất phát triển ở động vật ăn cỏ,…

Ruột thừa ở người và manh tràng ở thỏ

b. Bằng chứng sinh học phân tử

- Nhiều bằng chứng sinh học phân tử cho thấy trong lớp Thú, con người có quan hệ họ hàng gần gũi hơn cả với những động vật thuộc bộ Linh trưởng đặc biệt là tinh tinh.

- Các đặc điểm thích nghi nổi bật của người:

+ Kích thước não bộ tăng dần (từ 450 cm³ ở vượn người tăng lên 1350 cm³ ở người hiện đại) làm tăng khả năng tư duy, ngôn ngữ và tiếng nói.

+ Xương hàm ngắn dần cùng với biến đổi về răng, thích nghi với việc ăn tạp.

+ Đi thẳng bằng 2 chân cùng với sự tiêu giảm bộ lông trên bề mặt cơ thể.

+ Giảm dần sự khác biệt về kích thước giữa 2 giới đực và cái (loài gôrila con đực gấp 2 lần con cái; tinh tinh gấp 1,3 lần; người còn 1,2 lần).

+ Xuất hiện cấu trúc gia đình làm tăng khả năng chăm sóc và dạy dỗ con cái.

2. Các dạng vượn người hóa thạch và quá trình hình thành loài người

- Tổ tiên chung của người và các loài vượn hiện nay là loài vượn người sống trên cây (Các bằng chứng hóa thạch cho thấy người và các loài linh trưởng châu Phi (tinh tinh) có chung tổ tiên cách đây khoảng 5 – 7 triệu năm là Australopithecus afarensis).

- Khi rừng thu hẹp, loài vượn cổ đại chuyển xuống sống trên các đồng cỏ, khả năng đi thẳng là có lợi vì có thể phát hiện kẻ thù từ xa. Đi thẳng bằng chân đã giải phóng 2 tay khỏi chức năng di chuyển à tay trở thành cơ quan sử dụng và chế tạo công cụ lao động, vũ khí,…

- Từ loài vượn người cổ đại Australopithecus đã phân hóa thành nhiều loài khác nhau, trong đó có nhánh tiến hóa thành loài Homo habilis (người khéo léo, có bộ não khá phát triển 575 cm³; biết sử dụng công cụ bằng đá) → Từ loài này hình thành nên nhiều loài khác trong đó có loài Homo erectus (người đứng thẳng) và tiếp đến là người hiện đại Homo sapiens và loài gần gũi với loài người hiện đại là Homo neanderthalensis (đã bị loài hiện đại cạnh tranh và làm tuyệt chủng cách đây khoảng 30.000 năm).

- Đến nay, chỉ còn loài người hiên đại Homo sapiens là còn tiếp tục tồn tại và phát triển.

→ Trong giai đoạn hình thành nên loài người hiện đại, các nhân tố tiến hóa sinh học đóng vai trò chủ đạo.

II. NGƯỜI HIỆN ĐẠI VÀ TIẾN HÓA VĂN HÓA

- Nhờ tiến hóa sinh học đem lại cho con người 1 số đặc điểm thích nghi như: bộ não lớn với các vùng ngôn ngữ và tiếng nói phát triển; bàn tay linh hoạt, con người từ chỗ chỉ biết sử dụng những công cụ bằng đá thô sơ để tự vệ và bắt thú rừng đến biết sử dụng lửa để nấu chín thức ăn, biết chế tạo quần áo, lều trại trú ẩn đến hình thành làng mạc, đô thị,… Đó là tiến hóa văn hóa. Vậy tiến hóa văn hóa là sản phẩm của tiến hóa sinh học.

- Nhờ có tiến hóa văn hóa mà con người đã nhanh chóng trở thành loài thống trị trong tự nhiên, có ảnh hưởng rất lớn đến sự tiến hóa của loài khác và có khả năng điều chỉnh chiều hướng tiến hoá của chính mình.

- Nhờ sự tiến bộ về công nghệ mà con người càng ít phụ thuộc vào tự nhiên và có khả năng điều chỉnh hướng tiến hóa của mình cũng như của sinh giới.

Xem thêm các bài tổng hợp lý thuyết Sinh học lớp 12 đầy đủ, chi tiết khác:

Lý thuyết Bài 35: Môi trường sống và các nhân tố sinh thái

Lý thuyết Bài 36: Quần thể sinh vật và mối quan hệ giữa các cá thể trong quần thể

Lý thuyết Bài 37: Các đặc trưng cơ bản của quần thể sinh vật

Lý thuyết Bài 38: Các đặc trưng cơ bản của quần thể sinh vật (tiếp theo)

Lý thuyết Bài 39: Biến động số lượng cá thể của quần thể sinh vật