Lý thuyết Sinh học 12 Bài 29 (mới 2024 + Bài Tập): Quá trình hình thành Loài

Lý thuyết Sinh học 12 Bài 29: Quá trình hình thành Loài

Bài giảng Sinh học 12 Bài 29: Quá trình hình thành Loài

- Hình thành loài là quá trình cải biến thành phần kiểu gen của quần thể theo hướng thích nghi, tạo ra hệ gen mới và cách li sinh sản với quần thể gốc.

I. HÌNH THÀNH LOÀI KHÁC KHU VỰC ĐỊA LÍ

1. Vai trò của cách li địa lí trong quá trình hình thành loài mới

- Cách li địa lí là những trở ngại về mặt địa lí như sông, núi, biển,… ngăn cản các cá thể của các quần thể cùng loài gặp gỡ và giao phối với nhau.

- Vai trò của cách li địa lí: Trong quá trình hình thành loài mới, cách li địa lí không phải là nguyên nhân trực tiếp gây ra những biến đổi tương ứng trên cơ thể sinh vật mà là nhân tố tạo điều kiện cho sự phân hóa trong loài:

+ Do các quần thể sống trong những khu vực địa lí khác nhau nên chọn lọc tự nhiên và các nhân tố tiến hóa khác diễn ra theo các hướng khác nhau → Có thể tạo nên sự khác biệt về vốn gen giữa các quần thể.

+ Cách li địa lí khiến các cá thể của các quần thể trong loài ít có điều kiện giao phối tự do → Góp phần duy trì sự khác biệt về tần số alen và thành phần kiểu gen giữa các quần thể được tạo ra bởi các nhân tố tiến hóa.

+ Khi sự sai khác về di truyền giữa các quần thể đến một lúc nào đó xuất hiện cách li sinh sản thì loài mới được hình thành.

2. Đặc điểm của quá trình hình thành loài bằng con đường cách li địa lí

- Cơ chế: Do các quần thể được sống cách biệt trong những khu vực địa lí khác nhau nên chọn lọc tự nhiên và các nhân tố tiến hóa khác có thể tạo nên sự khác biệt về vốn gen giữa các quần thể. Khi sự khác biệt về di truyền giữa các quần thể được tích tụ dẫn đến xuất hiện sự cách li sinh sản thì loài mới được hình thành.

- Đặc điểm:

+ Quá trình hình thành loài bằng con đường cách li địa lí là phương thức hình thành loài gặp cả ở thực vật và động vật nhưng thường xảy ra với những loài động vật có khả năng phát tán mạnh.

+ Hình thành loài bằng con đường cách li địa lí xảy ra một cách chậm chạp qua nhiều dạng trung gian chuyển tiếp.

+ Quá trình hình thành loài thường gắn liền với quá trình hình thành quần thể thích nghi.

+ Sự cách li sinh sản xuất hiện trong quá trình hình thành loài khác khu vực địa lí hoàn toàn ngẫu nhiên. Vì thế, có những quần thể cách li địa lí rất lâu nhưng vẫn không hình thành loài mới.

- Ví dụ: Sự hình thành loài mới do cách li bởi các quần đảo rất dễ nhận thấy. Giữa các đảo có sự cách li tương đối, các sinh vật giữa các đảo ít trao đổi vốn gen cho nhau. Khi 1 nhóm sinh vật tiên phong di cư tới đảo mới thì điều kiện sống mới, sự cách li tương đối về mặt địa lí dễ biến quần thể nhập cư thành loài mới.

3. Thí nghiệm chứng minh quá trình hình thành loài bằng con đường địa lí (thí nghiệm của Dodd)

- Thí nghiệm: Chia quần thể ruồi giấm ra nhiều quần thể nhỏ và nuôi trong môi trường nhân tạo khác nhau trong những lọ qua nhiều thế hệ (một số được nuôi bằng môi trường tinh bột, một số khác bằng môi trường có đường mantôzơ).

- Kết quả: Từ 1 quần thể ban đầu chia thành 2 quần thể thích nghi với việc tiêu hóa tinh bột và đường mantôzơ. Cho 2 loài ruồi này sống chung và nhận thấy sự cách li địa lí và khác biệt về điều kiện môi trường sống làm xuất hiện sự cách li về tập tính giao phối dẫn đến cách li sinh sản giữa 2 quần thể ruồi.

- Kết luận: Chọn lọc tự nhiên làm phân hóa về tần số alen giữa hai quần thể làm cho chúng thích nghi với việc tiêu hóa các loại thức ăn khác nhau. Việc tiêu hóa thức ăn khác nhau đó lại dẫn đến tích lũy thành phần hóa học khác nhau trong vỏ kitin. Kết quả là thành phần hóa học khác nhau của vỏ kitin làm xuất hiện các mùi khác nhau dẫn đến giao phối có chọn lọc và sự cách li sinh sản được hình thành.

Xem thêm các bài tổng hợp lý thuyết Sinh học lớp 12 đầy đủ, chi tiết khác:

Lý thuyết Bài 30: Quá trình hình thành Loài (tiếp theo)

Lý thuyết Bài 31: Tiến hóa lớn

Lý thuyết Bài 32: Nguồn gốc sự sống

Lý thuyết Bài 33: Sự phát triển của sinh giới qua các đại địa chất

Lý thuyết Bài 34: Sự phát sinh loài người