Chứng chỉ tiền gửi là gì? Có nên đầu tư vào chứng chỉ tiền gửi không?

Chứng chỉ tiền gửi là gì? Có nên đầu tư vào chứng chỉ tiền gửi không?

I. Chứng chỉ tiền gửi là gì?

1. Khái niệm chứng chỉ tiền gửi

Chứng chỉ tiền gửi (Certificate of Deposit) là một loại giấy tờ có giá, được các ngân hàng phát hành để huy động vốn từ các tổ chức hoặc cá nhân. Trên thực tế, loại giấy tờ này có giá trị như một quyển sổ tiết kiệm để thể hiện bạn đang có một khoản tiền gửi có kỳ hạn tại ngân hàng đó.

Loại hình chứng chỉ này xuất hiện lần đầu tại Mỹ vào năm 1961 và được lưu hành rộng rãi hơn ở Anh. Khi đó, chứng chỉ tiền gửi được xem là một loại trái phiếu và người sở hữu có thể chuyển nhượng, tặng cho người khác.

Khi bạn sở hữu chứng chỉ tiền gửi này, bạn vẫn sẽ được hưởng các lãi suất định kỳ theo quy định của ngân hàng, nên bạn có thể an tâm hơn về độ an toàn và minh bạch.

          Lãi suất thường cao hơn so với các hình thức tiết kiệm thông thường nhưng bạn không được phép rút tiền từ tài khoản trước khi hết hạn hợp đồng. Trong trường hợp bạn rút tiền trước hạn, bạn sẽ bị phạt một khoản phí tùy theo điều kiện và thỏa thuận giữa bạn và ngân hàng.

Vì hình thức này thường có mức lãi suất cao hơn tài khoản tiết kiệm thông thường nhưng lại có tính thanh khoản thấp hơn nên thường được đầu tư cho mục đích tiết kiệm dài hạn.

2. Phân loại chứng chỉ tiền gửi

Chứng chỉ tiền gửi được chia thành 3 loại chính hiện nay như sau:

- Chứng chỉ ghi danh: Là chứng chỉ hoặc ghi sổ mà thông tin của người sở hữu được đăng ký tên trong hồ sơ của ngân hàng hoặc tổ chức tài chính cung cấp. Đây là tài sản riêng của người sở hữu và không thể chuyển nhượng cho bất kỳ ai khác trừ khi được phép bởi chủ sở hữu hoặc theo quy định của pháp luật.

- Chứng chỉ vô danh: Là một loại chứng chỉ mà không có thông tin về người sở hữu được đăng ký tên trong hồ sơ của ngân hàng hoặc tổ chức tài chính cung cấp. Quyền sở hữu khi đó sẽ thuộc về người nắm giữ.

- Chứng chỉ ghi sổ: Đây là một loại chứng chỉ không có tính thanh khoản, không thể được chuyển nhượng, có giá trị theo mệnh giá và lãi suất được trả vào ngày đáo hạn.

Dù là chứng chỉ nào để gửi tiền đều có những ưu điểm và nhược điểm. Do đó, nhà đầu tư cần cân nhắc trước khi mua, đề phòng những rủi ro tài chính bất ngờ.

II. Ưu và nhược điểm của chứng chỉ tiền gửi

Trước khi quyết định đầu tư, nhà đầu tư nên tìm hiểu về những lợi ích và rủi ro mà phương thức đó mang lại. Dưới đây là ưu và nhược điểm của phương thức tiền gửi này mà bạn cần lưu ý:

1. Ưu điểm

- Có mức độ an toàn cao: Bởi vì tiền của người gửi được bảo đảm bởi tổ chức tài chính lớn. Điều này có nghĩa là người gửi không phải lo lắng về việc mất tiền trong trường hợp ngân hàng phá sản hoặc gặp rủi ro khác.

- Cung cấp lợi suất tốt hơn so với các tài khoản tiết kiệm thông thường: Lợi suất của phương thức này thường cao hơn do người gửi cam kết gửi tiền trong một khoảng thời gian cụ thể. Điều này cho phép tổ chức tài chính sử dụng tiền gửi của khách hàng để cho vay hoặc đầu tư vào các cơ hội sinh lợi khác để kiếm lợi nhuận.

- Có tính linh hoạt đối với người gửi: Người gửi có thể lựa chọn thời hạn và số tiền gửi tùy theo nhu cầu của họ. Bên cạnh đó, CD có thể được sử dụng làm tài sản đảm bảo khi đăng ký vay vốn với ngân hàng.

- Việc đầu tư đơn giản và tiện lợi: Người gửi không cần phải làm các thủ tục phức tạp như đầu tư vào chứng khoán hay các sản phẩm tài chính phức tạp khác. Họ chỉ cần gửi tiền và nhận lại lợi suất vào cuối kỳ hạn.

2. Nhược điểm

Mặc dù có nhiều ưu điểm, nhưng phương thức gửi tiền này cũng có một số nhược điểm cần được lưu ý như:

- Không có tính thanh khoản cao: Người gửi phải cam kết gửi tiền trong một khoảng thời gian cụ thể để nhận lợi suất cao hơn. Trong trường hợp cần rút tiền trước thời hạn, người gửi sẽ bị phạt một khoản tiền lớn hoặc không được hưởng lợi suất như mong đợi.

- Lợi suất có thể thấp hơn so với một số sản phẩm tài chính khác như chứng khoán hoặc quỹ đầu tư: Điều này có nghĩa là những người đầu tư muốn kiếm lợi nhuận cao hơn có thể cân nhắc các sản phẩm tài chính khác.

- Có tính chất không linh hoạt: Người gửi phải cam kết gửi tiền trong một khoảng thời gian cụ thể, vì vậy họ không thể sử dụng số tiền đó để đáp ứng các chi phí khẩn cấp hoặc nhu cầu tài chính khác.

- Có nguy cơ mất giá vì lạm phát: Nếu lạm phát tăng lên, lợi suất của phương thức này có thể không đủ để bù đắp cho giá trị tiền giảm sút do lạm phát.

III. Phát hành chứng chỉ tiền gửi

1. Nguyên tắc phát hành

Điều 11 Thông tư 01/2021/TT-NHNN có quy định về nguyên tắc phát hành chứng chỉ tiền gửi như sau:

- Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài (sau đây sẽ gọi chung là tổ chức phát hành) cần chủ động tổ chức các đợt phát hành chứng chỉ tiền gửi theo quy định. Đồng thời tuân thủ các tỷ lệ bảo đảm an toàn đã được quy định tại khoản 1 Điều 130 Luật Các tổ chức tín dụng (đã được sửa đổi, bổ sung) và tuân theo hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước.

- Tổ chức phát hành được phát hành chứng chỉ tiền gửi trực tiếp cho người mua tại địa điểm giao dịch hợp pháp nằm trong mạng lưới hoạt động của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đó.

- Chứng chỉ tiền gửi phát hành theo hình thức chứng chỉ hoặc chứng nhận quyền sở hữu chứng chỉ tiền gửi phải có đầy đủ các nội dung sau:

+ Tên tổ chức phát hành.

+ Tên gọi của chứng chỉ tiền gửi.

+ Ký hiệu và số seri phát hành.

+ Chữ ký người đại diện hợp pháp của tổ chức phát hành và các chữ ký khác theo quy định.

+ Mệnh giá, thời hạn, ngày phát hành và ngày đáo hạn chứng chỉ.

+ Lãi suất, phương thức và thời điểm trả lãi, địa điểm thanh toán gốc và lãi.

+ Họ tên, số Chứng minh nhân dân/thẻ Căn cước công dân/hộ chiếu còn thời hạn hiệu lực, địa chỉ của người mua (trường hợp người mua là cá nhân).

+ Tên tổ chức mua, số giấy phép thành lập/mã số doanh nghiệp/số giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh (trong trường hợp doanh nghiệp chưa có mã số doanh nghiệp), địa chỉ của tổ chức mua (trường hợp đối tượng mua là tổ chức).

+ Nếu chứng chỉ tiền gửi phát hành bởi công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính thì cần ghi rõ người sở hữu chỉ được chuyển nhượng cho tổ chức.

+ Các nội dung khác của chứng chỉ tiền gửi do tổ chức phát hành quyết định.

2. Đối tượng phát hành

Theo Điều 3 Thông tư 01/2021/TT-NHNN quy định giấy tờ có giá được phát hành bởi tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài theo Giấy phép thành lập, hoạt động của tổ chức tín dụng đó, bao gồm:

- Ngân hàng thương mại.

- Ngân hàng hợp tác xã.

- Chi nhánh ngân hàng nước ngoài.

- Công ty tài chính hoặc công ty có dịch vụ cho thuê tài chính.

3. Mục đích phát hành chứng chỉ tiền gửi

Được biết đến như một kênh đầu tư lợi nhuận, chứng chỉ tiền gửi được nhiều người lựa chọn vì lãi suất cao. Thế nhưng lại không có nhiều người quan tâm đến mục đích phát hành chứng chỉ tiền gửi.

Trong bối cảnh thị trường tài chính toàn cầu biến động như hiện nay thì đa số sẽ lựa chọn các kỳ hạn ngắn để dễ dàng chuyển đổi phương thức đầu tư. Như vậy có thể thấy mục đích phát hành chứng chỉ tiền gửi hoàn toàn xuất phát từ nhu cầu nguồn vốn dài hạn. Lãi suất cao được các ngân hàng đưa ra nhằm mục đích kích cầu khuyến khích các nhà đầu tư chọn mua CD thay vì gửi tiết kiệm ngân hàng.

Ngoài ra, thuế thu nhập cá nhân và thủ tục cũng là nguyên nhân khiến các ngân hàng phát hành chứng chỉ tiền gửi. Theo quy định hiện hành, các ngân hàng sẽ tự chủ động trong các đợt phát hành CD và người đầu tư vào CD không phải nộp thuế. Trong khi đó, để phát hành trái phiếu, các ngân hàng buộc phải lập hồ sơ phát hành và có sự chấp thuận của cả Ngân hàng Nhà nước và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, đặc biệt nhà đầu tư khi mua trái phiếu sẽ phải chịu thuế thu nhập cá nhân.

Thêm một lý do nữa chính là nhiều ngân hàng đang hướng đến mục tiêu tuân thủ Basel II. Theo đó, bên cạnh những rủi ro tín dụng thì các ngân hàng phải kiểm soát rủi ro thị trường và rủi ro hoạt động. Nếu chiếu theo khung chuẩn mới, chắc chắn hệ số CAR của các ngân hàng Việt Nam sẽ thấp hơn mức hiện tại khá nhiều. Như vậy, việc tăng vốn là cách duy nhất để đạt được tỷ lệ an toàn vốn theo chuẩn mới do CD được tính vào vốn cấp II của ngân hàng.

IV. Mua chứng chỉ tiền gửi

1. Điều kiện để mua chứng chỉ tiền gửi

Để được mua chứng chỉ tiền gửi, thông thường phải đáp ứng các điều kiện sau:

- Người Việt Nam hoặc người nước ngoài đang sinh sống và làm việc hợp pháp tại Việt Nam;

- Đủ 18 tuổi trở lên;

- Có đầy đủ giấy tờ chứng minh nhân thân;

- Có giao dịch tại ngân hàng mua chứng chỉ tiền gửi.

Ngoài các điều kiện trên, các ngân hàng có thể đặt ra các yêu cầu khác.

2. Tham gia chứng chỉ tiền gửi được hưởng quyền lợi gì?

Chứng chỉ tiền gửi là hình thức gửi tiền an toàn, lãi suất cao, dễ dàng chuyển nhượng sẽ giúp khách hàng an tâm và đáp ứng nguồn vốn linh hoạt cho các kế hoạch trong tương lai. Những quyền lợi nổi bật khi mua chứng chỉ tiền gửi như:

- Được hưởng lãi trên số tiền đã mua: Tương tự như tiền gửi tiết kiệm, hàng tháng sẽ có lãi suất trên số tiền mà khách hàng gửi. Tuy nhiên, với chứng chỉ tiền gửi dài hạn, khách hàng sẽ được hưởng lãi suất cao hơn so với tiền gửi tiết kiệm thông thường.

- Được chuyển nhượng: Nếu khách hàng có nhu cầu sử dụng tiền gấp hay không muốn sở hữu chứng chỉ tiền gửi đó nữa thì hoàn toàn có thể chuyển nhượng chứng chỉ tiền gửi của mình cho người khác, giá chuyển nhượng do hai bên cùng thỏa thuận. Khi đó, ngân hàng sẽ đóng vai trò trung gian xác nhận quyền chuyển nhượng sở hữu chứng chỉ tiền đó.

- Được cho, tặng, biếu, thừa kế, ủy quyền cho người khác theo quy định của pháp luật và tổ chức phát hành: Khách hàng hoàn toàn có thể cho hoặc tặng lại cho con cái, cha mẹ, người thân quen… Không quá phức tạp như tài sản thừa kế, cần có bản thừa kế, có luật sư, có người chứng kiến… Đối với chứng chỉ tiền gửi dài hạn khách hàng chỉ cần đến ngân hàng xác nhận cho, tặng, ủy quyền cho người khác. Ngân hàng sẽ hỗ trợ làm thủ tục cho hoặc tặng đơn giản, nhanh gọn.

V. So sánh chứng chỉ tiền gửi và sổ tiết kiệm

Sổ tiết kiệm là quyển sổ chứng nhận cho số tiền bạn gửi tại Ngân hàng - nơi bạn chọn mở tài khoản tiết kiệm. Sổ tiết kiệm không phải là giấy tờ có giá mà nó chỉ là một loại giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản, mà tài sản đó chính là số tiền gửi tại ngân hàng được ghi nhận trong sổ tiết kiệm. Bởi trong Bộ luật dân sự năm 2015 chưa định nghĩa cụ thể giấy tờ có giá là gì mà chỉ nêu giấy tờ có giá là một loại tài sản. Đồng thời theo Luật ngân hàng nhà nước Việt Nam năm 2010 có quy định: "Giấy tờ có giá là bằng chứng xác nhận nghĩa vụ trả nợ giữa tổ chức phát hành giấy tờ có giá với người sở hữu giấy tờ có giá trong một thời hạn nhất định, điều kiện trả lãi và các điều kiện khác". 

Bảng so sánh các đặc điểm của chứng chỉ tiền gửi và sổ tiết kiệm:

 VI. Nên đầu tư vào chứng chỉ tiền gửi hay gửi tiết kiệm

Mỗi kênh đầu tư đều có những ưu điểm và nhược điểm khác nhau, vậy nên chọn kênh nào thì khách hàng cũng phải cân nhắc thật kỹ lưỡng dựa trên nhu cầu đầu tư sinh lợi, tình hình chi tiêu trong tương lai để chọn kênh nào, kỳ hạn nào và ngân hàng nào tốt nhất để đáp ứng quyền và lợi ích của mình.

Tuy nhiên hiện nay, lãi suất của chứng chỉ tiền gửi cao hơn mức lãi suất gửi tiết kiệm nhưng lại có kỳ hạn dài hơn và thông thường không được rút vốn trước thời hạn linh hoạt như đối với sổ tiết kiệm thông thường. Vậy nên kênh này sẽ phù hợp hơn với những khách hàng có tài chính nhà rỗi và tạm thời không dùng đến trong một khoảng thời gian cố định. Nếu khách hàng mua chứng chỉ tiền gửi mà cần đến vốn gấp mà chưa đến kỳ hạn có thể cầm cố giấy tờ có giá tại ngân hàng để vay nhưng lãi suất vay sẽ cao hơn lãi suất chứng chỉ tiền gửi mà khách hàng đó mua. Nếu khách hàng đang có số tiền nhàn rỗi và trong tương lai cũng chưa có kế hoạch gì cho số tiền đó thì mua chứng chỉ tiền gửi là một sự lựa chọn tốt để được hưởng một mức lãi suất cao nhất. Tuy nhiên trước khi lựa chọn, khách hàng cần được nghiên cứu kỹ để mang lại sự chủ động và tối đa hóa lợi ích cho mình.

VII. Lãi suất tiền gửi tại một số ngân hàng hiện nay

Thời gian gần đây, hàng loạt các ngân hàng thương mại liên tục chạy đua phát hành chứng chỉ tiền gửi với các mức lãi suất hấp dẫn nhất, thậm chí còn được nhiều người gọi là "siêu ưu đãi lãi suất" là ở các kỳ dài hạn. Dưới đây là bảng tham khảo một số các thông tin về lãi suất chứng chỉ tiền gửi của một số ngân hàng tiêu biểu để người đầu tư có thể tham khảo và đưa ra các lựa chọn đầu tư mang lại hiệu quả cao nhất.

Như vậy ta có thể thấy:

- Chứng chỉ tiền gửi chủ yếu tập trung chủ yếu vào các kỳ hạn dài từ 16 tháng đến 60 tháng.

- Các ngân hàng trong hệ thống hiện hành phát hành chứng chỉ tiền gửi với lãi suất từ 7,6% đến 10,2%.

          Trên đây là toàn bộ thông tin về chứng chỉ tiền gửi mà Vietjack.me đã tổng hợp được. Hy vọng bài viết đã đem lại những thông tin hữu ích cho quý bạn đọc.